ସୋରିଷ

ସୋରିଷ

Nutritional value per 100 g (3.5 oz)
Energy	1,964 kJ (469 kcal)
Carbohydrates	34.94 g
- Sugars	6.89 g
- Dietary fiber	14.7 g
Fat	28.76 g
- saturated	1.46 g
- monounsaturated	19.83 g
- polyunsaturated	5.39 g
Protein	24.94 g
Water	6.86 g
Vitamin A equiv.	3 μg (0%)
Thiamine (vit. B1)	0.543 mg (47%)
Riboflavin (vit. B2)	0.381 mg (32%)
Niacin (vit. B3)	7.890 mg (53%)
Vitamin B6	0.43 mg (33%)
Folate (vit. B9)	76 μg (19%)
Vitamin B12	0 μg (0%)
Vitamin C	3 mg (4%)
Vitamin E	2.89 mg (19%)
Vitamin K	5.4 μg (5%)
Calcium	521 mg (52%)
Iron	9.98 mg (77%)
Magnesium	298 mg (84%)
Phosphorus	841 mg (120%)
Potassium	682 mg (15%)
Sodium	5 mg (0%)
Zinc	5.7 mg (60%)
Percentages are relative to US recommendations for adults. Source: USDA Nutrient Database

ଧଳା ସୋରିଷକୁ ଲୋକେ ରାଇ ସୋରିଷ କହନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ଧଳା ସୋରିଷ (ଶ୍ୱେତିକା, ସିଦ୍ଧାର୍ଥ) ଓ ରାଇ ସୋରିଷ (ରାଜିକା; ଛୋଟ ଓ ନାଲିଆ), ଉଭୟେ ପୃଥକ । ରାଇ ସୋରିଷ ଅନ୍ୟ ଜାତୀଯ ବା କୃଷ୍ଣ ସର୍ଷପର ସମଗୁଣ ବିଶିଷ୍ଟ, କିନ୍ତୁ ତହିଁ ଅପେକ୍ଷା ସକଳ ଗୁଣରେ ଉତ୍କୃଷ୍ଟ ବିଶେଷତଃ ଶ୍ୱେତ ସର୍ଷପ ରୁଚିକର, ଗତ୍ୱଗ୍ ଦୋଷ ନାଶକ ଏବଂ ବ୍ରଣ, ବାତରକ୍ତ ବିଷଦୋଷ, ଭୁତାବେଶ ନାଶିକ ।

ସୋରିଷ ମଞ୍ଜିଗୁଡ଼ିକ ଛୋଟ ଏବଂ ଗୋଲାକୃତି । ମଞ୍ଜିଗୁଡ଼ିକର ବ୍ୟାସ ୧ରୁ ୨ ମିଲିମିଟର ହୋଇଥାଏ ଏବଂ ମଞ୍ଜିଗୁଡ଼ିକର ରଙ୍ଗ ଇସତ୍ ହଳଦିଆରୁ କଳା ଯାଏ ହୋଇଥାଏ । ସୋରିଷର ପ୍ରଜାତି ଅନୁସାରେ ଏହାର ରଙ୍ଗର ପରିବର୍ତ୍ତନ ଦେଖାଯାଏ ।

ସୋରିଷ ଉତ୍ପାଦନ କ୍ଷେତ୍ରରେ ଭାରତ ସମଗ୍ର ପୃଥିବୀରେ ମୁଖ୍ୟ ସ୍ଥାନ ଅଧିକାର କରିଛି । ଆମ ରାଜ୍ୟ ଓଡ଼ିଶାରେ ସୋରିଷ ଚାଷ କେବଳ ଶିତ ଋତୁରେ ହୋଇଥାଏ । ଏହି ଚାଷ ସ୍ୱଛ ବାଲିଆ ଦୋରସା ମାଟିରୁ ଆରମ୍ଭ କରି ଅଳ୍ପ ମଟାଳ ମାଟି ଯାଏ ସବୁ ଜମିରେ ହୋଇ ପାରିବ । ଏହି ଫସଲ ପ୍ରାୟ ୧୦ରୁ ୨୫ ଡିଗ୍ରୀ ସେଲସିୟସ ତାପମାତ୍ରା ଓ ସ୍ୱଚ୍ଛ ଆଦ୍ରତା ମଧ୍ୟରେ ଭଲ ଭାବେ ବଢିପାରେ । ସନ୍ତସନ୍ତିଆ ଓ ଅମଳୀୟ ମାଟିରେ ସୋରିଷ ଚାଷ ଭଲ ହୁଅନାହିଁ । ୬.୦ରୁ ୭.୫ pH ଥିବା ମୂର୍ତ୍ତିକାରେ ହିଁ ସୋରିଷ ଚାଷ ଭଲ ହୁଏ । ଅକ୍ଟୋବରରୁ ନଭେମ୍ବର ମଧ୍ୟରେ ସୋରିଷ ବୁଣା ହୋଇଥାଏ । ବୁଣା ଡେରିହେଲେ ଅମଳ ଯଥେଷ୍ଟ କମିଯାଏ ।

ବିହନ ବୁଣା

୧କିଲୋଗ୍ରାମ ବିହନ ପ୍ରତି ୩ଗ୍ରାମ ଥିରାମ ବା ଗ୍ରାମ କାର୍ବେଣ୍ଡଜିୟମ ବା ୧ଗ୍ରାମ ଭିଟାଭାକ୍ସ ଗୋଳାଇ ବିଶୋଧନ କରିବା ଉଚିତ । ସର୍ବଦା ଧାଡିରେ ବୁଣିବା ଉଚିତ । ସୋରିଷ ଧାଡିକୁ ଉତର-ଦକ୍ଷିଣ ଭାବେ ବୁଣିଲେ ସୂର୍ଯାଲୋକର ଉପଯୋଗ ଠିକ ହୋଇଥାଏ ଓ ଅମଳ ବୃଦ୍ଧି ପାଏ । ଅଣଜଳସେଚିତ ତୋରିଆ ଫସଲରେ ଆକାର ପ୍ରତି ୧୬:୮:୮ ଓ ଜଳସେଚିତ ଏବଂ ଅଣଜଳସେଚିତ ରାଇ ଫସଲରେ ୨୦:୧୦:୨୦ ଏବଂ ଜଳସେଚିତ ରାଇ ଫସଲରେ ୩୨: ୧୬ : ୧୬ ହିସାବରେ ସାର ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ । ଅଣଜଳସେଚିତ ଫସଲରେ ସମସ୍ତ ସାର ମଞ୍ଜି ବୁଣିବା ପୂର୍ବରୁ ପ୍ରୟୋଗ ହୁଏ । ମାତ୍ର, ଜଳସେଚିତ କ୍ଷେତ୍ରରେ ୫୦ ଭାଗ ଯବକ୍ଷାରଜନ, ଫସଫରସ ଓ ପଟାସ ସାରକୁ ମୂଳସାର ଭାବେ ଏବଂ ଅବଶିଷ୍ଟ ୫୦ଭାଗ ଯବକ୍ଷାରଜନ ବୁଣିବାର ୩ସପ୍ତାହ ପରେ ଘାସ ବାଛି ପ୍ରୟୋଗ କରାଯାଏ ।

ଜଳସେଚନ

ଗଛ ଉଠିବାର ୨୫ ଦିନ ପରେ ୧ମ ଓ ଫଳ ଧରିବା ଅବସ୍ଥାରେ ୨ୟ ଥର ପାଣି ମଡ଼ାଇଲେ ଗଛରେ ଡାଳ ଅଧିକ ହୋଇ ଫୁଲ, ଫଳ ଭଲ ହୁଏ ।

ଅମଳ

ସୋରିଷ ଛୁଇଁ ଗୁଡ଼ିକ ୧୧୦ରୁ ୧୪୦ ଦିନ ମଧ୍ୟରେ ପାକଳ ହୋଇଥାଏ । ଗଛରେ ଛୁଇଁଗୁଡ଼ିକ ହଳଦିଆ ପଡି ପତ୍ର ଝଡିବା ଅବସ୍ଥାରେ ଗଛ କାଟିଦିଆଯାଏ । ଏହି ସମୟରେ ମଞିରେ ଶତକଡା ୪୦ ଭାଗ ଜଳଅଂଶ ଥାଏ ଓ ଅଧିକ ତେଲ ଅଂଶ ଥାଏ । ବିହନ ମଧ୍ୟରେ ଜଳଅଂଶ ୮ ପ୍ରତିଶତରୁ ଅଧିକ ରହିବା ଉଚିତ ନୁହେଁ । ଏଥିପାଇଁ ସୋରିଷକି କାଟି ସାରିବା ପରେ ବିଡା ବାନ୍ଧି ୫ରୁ ୬ ଦିନ ଭଲଭାବରେ ଖରାରେ କିଛିଦିନ ଶୁଖାଇ ଅମଳ କରାଯାଏ ଓ ପରେ ପୁଣି ଖରାରେ ଶୁଖାଇ ବିହନ ହିସାବରେ ସାଇତି ରଖାଯାଏ ।

ସୋରିଷ ମଞ୍ଜିକୁ ମସଲା ରୂପରେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ ଏବଂ ଏହାକୁ ଘଣାରେ ପେଡ଼େଇ ତେଲ ବାହାର କରି ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ ।

• ସୋରିଷକୁ ଜିରା, ଅଦା ଆଦି ମସଲା ସ‌ହ ମିଶାଇ ପାରମ୍ପାରିକ ଓଡ଼ିଆ ଖାଦ୍ୟ ବେସର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଏ । ସୋରିଷକୁ ବାଟି ଏକ ମଣ୍ଡ ତିଆରି କରାଯାଏ ଏବଂ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ତରକାରି ରାନ୍ଧିବାରେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ ।
• ସୋରିଷ ମଞ୍ଜିକୁ ମୁଖ୍ୟତଃ ତେଲ ବାହାର କରିବାରେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ । ସୋରିଷକୁ ପେଡ଼ାଇ ଯେଉଁ ତେଲ ବାହାର କାରଯାଏ ତାକୁ ସୋରିଷ ତେଲ କୁହାଯାଏ ।

ସୋରିଷ ତେଲ ଭାରତର ସବୁଆଡ଼େ ରୋଷେଇରେ ବ୍ୟବ‌ହାର ହୋଇଥାଏ ।
କେତେକ ସ୍ଥାନରେ ଆଚାର ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିବାରେ ମଧ୍ୟ ସୋରିଷ ତେଲ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ ।
ସୋରିଷ ତେଲକୁ ମଧ୍ୟ ଲୋକମାନେ ଦେହରେ ଲଗାଇଥାନ୍ତି ।
ସୋରିଷ ତେଲକୁ ମଧ୍ୟ ଔଷଧ ରୂପେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରାଯାଏ ।
ସୋରିଷ ତେଲକୁ ରସୁଣ ସ‌ହ ଫୁଟାଇ ଗୋଡ଼ ତ‌ଥା ପାଦରେ ଘସିଲେ, ଥଣ୍ଡା କମେ ଏବଂ ଗୋଡ଼ହାତ ବିନ୍ଧାବିନ୍ଧି କମିଥାଏ ।

• ସୋରିଷ ଗଛର ପତ୍ରକୁ ଶାଗ ରୂପେ ମଧ୍ୟ ଖିଆଯାଏ ।
• ସୋରିଷକୁ ଜୈବିକ ତେଲ ରୂପେ ବ୍ୟବ‌ହାର କରିବାର ଅନୁସନ୍ଧାନ ଚାଲିଛି ।