ଭାରତୀୟ ମୁଦ୍ରା: ଭାରତର ମୁଦ୍ରା

ଖ୍ରୀ.ପୂ. ଷଷ୍ଠ ଶତାବ୍ଦୀରେ ଭାରତରେ ମୁଦ୍ରାର ବ୍ୟବହାର ଆରମ୍ଭ ହେଇଥିଲା । ପ୍ରଥମେ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରିଥିବା ଦେଶମାନଙ୍କ ଭିତରୁ ଅନ୍ୟତମ ।

• ଦୁଇ ହଜାର ଟଙ୍କା (୨୦୦୦ ଟଙ୍କା)
• ପାଞ୍ଚ ଶତ ଟଙ୍କା (୫୦୦ ଟଙ୍କା)
• ଏକ ଶତ ଟଙ୍କା (୧୦୦ ଟଙ୍କା)
• ପଚାଶ ଟଙ୍କା (୫୦ ଟଙ୍କା)
• କୋଡ଼ିଏ ଟଙ୍କା (୨୦ ଟଙ୍କା)
• ଦଶ ଟଙ୍କା (୧୦ ଟଙ୍କା)
• ପାଞ୍ଚ ଟଙ୍କା (୫ ଟଙ୍କା)
• ଏକ ଟଙ୍କା (୧ ଟଙ୍କା)

• ଦଶ ଟଙ୍କା(୧,୦୦୦ ପଇସା)
• ପାଞ୍ଚ ଟଙ୍କା(୫୦୦ ପଇସା): ପାଞ୍ଚଟଙ୍କିଆ ମୁଦ୍ରା କ୍ୟୁପ୍ରୋ-ନିକେଲ ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ । ଏହାର ଓଜନ ୯.୦ ଗ୍ରାମ | ଏହାର ବ୍ୟାସ ୨୩ ମି.ମି. ଓ ଆକୃତି ଗୋଲାକାର ।
• ଦୁଇ ଟଙ୍କା(୨୦୦ ପଇସା): ଦୁଇଟଙ୍କିଆ ମୁଦ୍ରା ମୁଦ୍ରା କ୍ୟୁପ୍ରୋ-ନିକେଲ ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ । ଏହାର ଓଜନ ୬.୦ ଗ୍ରାମ ଏହାର ବ୍ୟାସ ୨୬ ମି.ମି. ଓ ଆକୃତି ଏକାଦଶ କୋଣୀୟ ।
• ଏକ ଟଙ୍କା(୧୦୦ ପଇସା): ଏକଟଙ୍କିଆ ମୁଦ୍ରା ଫେରୋଟିକ୍ ଷ୍ଟେନ୍‌ଲେସ୍‌ ଷ୍ଟିଲ ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ । ଏହାର ଓଜନ ୪.୮୫ ଗ୍ରାମ | ଏହାର ବ୍ୟାସ ୨୫ ମି.ମି. ଓ ଆକୃତି ଗୋଲାକାର ।
• ୫୦ ପଇସା: ପଚାଶ ପଇସା ମୁଦ୍ରା ଫେରୋଟିକ୍ ଷ୍ଟେନ୍‌ଲେସ୍‌ ଷ୍ଟିଲ ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ । ଏହାର ଓଜନ ୩.୭୯ ଗ୍ରାମ| ଏହାର ବ୍ୟାସ ୨୨ ମି.ମି. ଓ ଆକୃତି ଗୋଲାକାର ।

 

• ୨୫ ପଇସା: ଆଧୁନିକ ୨୫ ପଇସାର ପ୍ରଚଳନ ୧୯୫୫ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ମାସରେ ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା । ଏହା ପୂର୍ବରୁ ଏହାକୁ ୧୬ ଅଣାର ଏକ ଚତୁର୍ଥାଂଶ ଚାରି ଅଣା ବା ଚାରଣା ବା ଚାରଣି କୁହାଯାଉଥିଲା । ୧୮୩୦ ମସିହାରେ, ବିଲିୟମ ଚତୁର୍ଥଙ୍କ ଶାସନ ସମୟରେ ପ୍ରଥମେ ରୁପା ତିଆରି ଚାରିଅଣା ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୮୪୦ମସିହାରେ ରାଣୀ ଭିକ୍ଟୋରିଆ ଭାରତର ସାମ୍ରାଜ୍ଞୀ ଭାବେ ଭୂଷିତ ହେବା ପରେ ଏହି ରୁପାମୁଦ୍ରାକୁ ଅଧିକ ଆକର୍ଷଣୀୟ କରାଯାଇଥିଲା । ୧୯୧୯ ମସିହାରେ ରୁପା ବଦଳରେ ନିକେଲ ତିଆରି ଚାରି ଅଣା ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ କରାଯାଇଥିଲା । ଏହି ମୁଦ୍ରା ଉପରେ ସମ୍ରାଟ ପଞ୍ଚମ ଜର୍ଜଙ୍କ ଛବି ରହିଥିଲା । ଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହେବା ପରେ ୧୯୫୦ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ରେ ନୂତନ ମୁଦ୍ରା ପ୍ରଚଳନ ହୋଇଥିଲା, ଯେଉଁଥିରେ ନିକେଲ ନିର୍ମିତ ଚାରଣି ଥିଲା । ୧୯୫୭ ମସିହା ଏପ୍ରିଲ ୧ ତାରିଖରେ ଇଣ୍ଡିଆନ କଏନେଜ ଆକ୍ଟ ଲାଗୁ ହେବା ପରେ ଆସିଲା ଚାରଣିର ନୂଆ ରୁପ – ୫ ଗ୍ରାମ ଓଜନ ବିଶିଷ୍ଟ ୨୫ ନୂଆ ପଇସା । ୧୯୮୮ରେ କଳଙ୍କିହିନ ଇସ୍ପାତ ନିର୍ମିତ ଓ ୨.୮୩ ଗ୍ରାମ ଓଜନ ବିଶିଷ୍ଟ ୨୫ ପଇସା । ୨୦୦୨ ମସିହାରେ ଶେଷଥର ପାଇଁ ନୂଆ ପଚିଶି ପଇସା ବଜାରକୁ ଆସିଥିଲା । ୨୦୧୧ମସିହା ଜୁଲାଇ ପହିଲାଠାରୁ ଭାରତର ରିଜର୍ଭ ବ୍ୟାଙ୍କ ପଚିଶ ପଇସାର ପ୍ରଚଳନ ବନ୍ଦ କରି ଦେଇଛନ୍ତି ।
• ୧୦ ପଇସା: ଦଶ ପଇସା ମୁଦ୍ରା ଫେରୋଟିକ୍ ଷ୍ଟେନ୍‌ଲେସ୍‌ ଷ୍ଟିଲ ଧାତୁରେ ନିର୍ମିତ । ଏହାର ଓଜନ ୨.୦୦ ଗ୍ରାମ| ଏହାର ବ୍ୟାସ ୧୬ ମି.ମି. ଓ ଆକୃତି ଗୋଲାକାର ।
• ୫ ପଇସା

ପ୍ରତେକଟି ମୁଦ୍ରାରେ ୧୭ଟି ଭାଷା ଥାଏ।

Denominations in central level official languages (At below either ends)

ଭାଷା	1	2	5	10	20	50	100	500	1000
ଇଂରାଜୀ	One rupee	Two rupees	Five rupees	Ten rupees	Twenty rupees	Fifty rupees	Hundred rupees	Five hundred rupees	One thousand rupees
ହିନ୍ଦୀ	एक रुपया	दो रुपये	पाँच रुपये	दस रुपये	बीस रुपये	पचास रुपये	एक सौ रुपये	पांच सौ रुपये	एक हज़ार रुपये

Denominations in other Indian languages as seen on panel

ଭାଷା	1	2	5	10	20	50	100	500	1000
ଅସମୀୟା ଭାଷା	এক টকা	দুই টকা	পাঁচ টকা	দহ টকা	বিছ টকা	পঞ্চাশ টকা	এশ টকা	পাঁচশ টকা	এক হাজাৰ টকা
ବଙ୍ଗଳା ଭାଷା	এক টাকা	দুই টাকা	পাঁচ টাকা	দশ টাকা	কুড়ি টাকা	পঞ্চাশ টাকা	শত টাকা	পাঁচশত টাকা	এক হাজার টাকা
ଗୁଜରାଟୀ	એક રૂપિયો	બે રૂપિયા	પાંચ રૂપિયા	દસ રૂપિયા	વીસ રૂપિયા	પચાસ રૂપિયા	સો રૂપિયા	પાંચ સો રૂપિયા	એક હજાર રૂપિયા
କନ୍ନଡ଼	ಒಂದು ರುಪಾಯಿ	ಎರಡು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಐದು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಹತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಇಪ್ಪತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಐವತ್ತು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ನೂರು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಐನೂರು ರೂಪಾಯಿಗಳು	ಒಂದು ಸಾವಿರ ರೂಪಾಯಿಗಳು
କଶ୍ମୀରୀ	آکھ رۄپے			دہ رۄپے					-
କୋଙ୍କଣୀ	एक रुपया	दोन रुपया	पांच रुपया	धा रुपया	वीस रुपया	पन्नास रुपया	शंभर रुपया	पाचशें रुपया	एक हज़ार रुपया
ମଲୟାଲାମ	ഒരു രൂപ	രണ്ടു രൂപ	അഞ്ചു രൂപ	പത്തു രൂപ	ഇരുപതു രൂപ	അൻപതു രൂപ	നൂറു രൂപ	അഞ്ഞൂറു രൂപ	ആയിരം രൂപ
ମରାଠୀ	एक रुपया	दोन रुपये	पाच रुपये	दहा रुपये	वीस रुपये	पन्नास रुपये	शंभर रुपये	पाचशे रुपये	एक हजार रुपये
ନେପାଳୀ	एक रुपियाँ	दुई रुपियाँ	पाँच रुपियाँ	दश रुपियाँ	बीस रुपियाँ	पचास रुपियाँ	एक सय रुपियाँ	पाँच सय रुपियाँ	एक हज़ार रुपियाँ
ଓଡ଼ିଆ	ଏକ ଟଙ୍କା	ଦୁଇ ଟଙ୍କା	ପାଞ୍ଚ ଟଙ୍କା	ଦଶ ଟଙ୍କା	କୋଡ଼ିଏ ଟଙ୍କା	ପଚାଶ ଟଙ୍କା	ଏକ ଶତ ଟଙ୍କା	ପାଞ୍ଚ ଶତ ଟଙ୍କା	ଏକ ହଜାର ଟଙ୍କା
ପଞ୍ଜାବୀ	ਇਕ ਰੁਪਈਆ	ਦੋ ਰੁਪਏ	ਪੰਜ ਰੁਪਏ	ਦਸ ਰੁਪਏ	ਵੀਹ ਰੁਪਏ	ਪੰਜਾਹ ਰੁਪਏ	ਇਕ ਸੌ ਰੁਪਏ	ਪੰਜ ਸੌ ਰੁਪਏ	ਇਕ ਹਜ਼ਾਰ ਰੁਪਏ
ସଂସ୍କୃତ	एकरूप्यकम्	द्वे रूप्यके	पञ्चरूप्यकाणि	दशरूप्यकाणि	विंशती रूप्यकाणि	पञ्चाशत् रूप्यकाणि	शतं रूप्यकाणि	पञ्चशतं रूप्यकाणि	सहस्रं रूप्यकाणि
ତାମିଲ	ஒரு ரூபாய்	இரண்டு ரூபாய்	ஐந்து ரூபாய்	பத்து ரூபாய்	இருபது ரூபாய்	ஐம்பது ரூபாய்	நூறு ரூபாய்	ஐந்நூறு ரூபாய்	ஆயிரம் ரூபாய்
ତେଲୁଗୁ	ఒక రూపాయి	రెండు రూపాయలు	ఐదు రూపాయలు	పది రూపాయలు	ఇరవై రూపాయలు	యాభై రూపాయలు	నూరు రూపాయలు	ఐదువందల రూపాయలు	వెయ్యి రూపాయలు
ଉର୍ଦ୍ଦୁ	ایک روپیہ	دو روپے	پانچ روپے	دس روپے	بیس روپے	پچاس روپے	ایک سو روپے	پانچ سو روپے	ایک ہزار روپے