ଭାରତର ଜାତିପ୍ରଥା: ହିନ୍ଦୁ ସମାଜରେ ବିଭେଦ

ବର୍ତ୍ତମାନର ପ୍ରଚଳିତ ଜାତିପ୍ରଥା ଭାରତରେ ମୋଗଲ ଯୁଗର ପତନ ଏବଂ ବ୍ରିଟିଶ ଉପନିବେଶ ସରକାରଙ୍କ ଉତ୍ଥାନ ସମୟରେ ବିକାଶର ଫଳାଫଳ ବୋଲି ବିବେଚିତ ହୁଏ । ମୋଗଲ ଯୁଗର ପତନରେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ଉତ୍ଥାନ ଦେଖାଗଲା । ସେମାନେ ରାଜା, ପୁରୋହିତ ଏବଂ ଧର୍ମଶାସ୍ତ୍ରସହିତ ସମ୍ବନ୍ଧିତ ଥିଲେ ଓ ଜାତି ସ୍ଥାନୀୟ ରାଜକୀୟ ଏବଂ ସାମରିକ ଉପାଧିକୁ ଭିତ୍ତି କରି ଅନେକ ଜାତିହୀନ ସାମାଜିକ ଗୋଷ୍ଠୀକୁ ଭିନ୍ନ ଜାତି ସମ୍ପ୍ରଦାୟରେ ପୁନଃ ଆକାର ଦେଇଥିଲେ । ବ୍ରିଟିଶ ଶାସନ ଏହି ବିକାଶକୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ାଇ କଠୋର ଜାତି ସଂଗଠନକୁ ପ୍ରଶାସନର ଏକ କେନ୍ଦ୍ରୀୟ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପରିଣତ କଲା । ୧୮୬୦ରୁ ୧୯୨୦ ମସିହା ମଧ୍ୟରେ ବ୍ରିଟିଶମାନେ ଜାତିପ୍ରଥାକୁ ସେମାନଙ୍କ ଶାସନ ବ୍ୟବସ୍ଥାରେ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରିଥିଲେ ଏବଂ କେବଳ ଖ୍ରୀଷ୍ଟିଆନ ଏବଂ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ଜାତିର ଲୋକଙ୍କୁ ପ୍ରଶାସନିକ ଚାକିରି ଏବଂ ବରିଷ୍ଠ ନିଯୁକ୍ତି ପ୍ରଦାନ କରିଥିଲେ । ୧୯୨୦ ମସିହାରେ ସାମାଜିକ ଅଶାନ୍ତି ବଢ଼ିବା ପରେ ଏହା ପରିବର୍ତ୍ତନ ହୋଇଥିଲା । ତା' ପରଠାରୁ ଉପନିବେଶ ପ୍ରଶାସନ ନିମ୍ନ ଜାତିମାନଙ୍କ ପାଇଁ ସରକାରୀ ଚାକିରିର ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରତିଶତ ଆରକ୍ଷଣ କରି ସକରାତ୍ମକ ଭେଦଭାବର ନୀତି ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା । ୧୯୪୮ରେ ଜାତି ଆଧାରରେ ନକାରାତ୍ମକ ଭେଦଭାବକୁ ଆଇନଦ୍ୱାରା ନିଷେଧ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନରେ ଏହାକୁ ଆହୁରି ବଳବତ୍ତର କରାଯାଇଥିଲା । ତେବେ ଭାରତର ବିଭିନ୍ନ ସ୍ଥାନରେ ଏହି ପ୍ରଥା ପ୍ରଚଳିତ । ଭାରତରେ ୩,୦୦୦ ଜାତି ଏବଂ ୨୫,୦୦୦ ଉପଜାତି ଅଛନ୍ତି ଏବଂ ପ୍ରତ୍ୟେକ ଏକ ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ବୃତ୍ତି ସହିତ ଜଡ଼ିତ |