ଭଜନ

'ଭଜନ' ଶବ୍ଦଟି ସାଧାରଣତଃ ଏକ ଗୋଷ୍ଠୀ କାର୍ଯ୍ୟକ୍ରମକୁ ବୁଝାଇବା ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ଯେଉଁଥିରେ ଜଣେ କିମ୍ବା ଏକାଧିକ ମୁଖ୍ୟ ଗାୟକ, ସଙ୍ଗୀତ ସହିତ ଏବଂ ବେଳେବେଳେ ନୃତ୍ୟ କରନ୍ତି । ସାଧାରଣତଃ ଭଜନ ସହିତ ତବଲା, ଢୋଲ, ଗିନି, ଝାଞ୍ଜ କିମ୍ବା ତମ୍ବୁର ଯନ୍ତ୍ର ଦିଆଯାଏ । ବିଟ୍ ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ସାଧାରଣତଃ ହ୍ୟାଣ୍ଡହେଲ୍ଡ ଛୋଟ ସିମ୍ବାଲ୍ (କାର୍ଟାଲ) ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ । ମନ୍ଦିରରେ, ଘରେ, ଖୋଲା ଗଛ ତଳେ, ନଦୀ କୂଳ ନିକଟରେ କିମ୍ବା ଐତିହାସିକ ମହତ୍ତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ସ୍ଥାନରେ ଭଜନ ଗାନ କରାଯାଇଥାଏ । କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦିଷ୍ଟ ପ୍ରଣାଳୀ କିମ୍ବା ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ନିୟମ ନଥିବାରୁ ଭଜନ ସାଧାରଣତଃ ଗୀତାତ୍ମକ ଓ ସଙ୍ଗୀତର ରାଗ ଉପରେ ଆଧାରିତ ହୋଇଥାଏ। ଏହା ଭକ୍ତି ଆନ୍ଦୋଳନ ସମୟରେ ବିକଶିତ ହୋଇଥିବା ସଙ୍ଗୀତ ଓ କଳାର ଏକ ଶୈଳୀର ଅଟେ । ଏହା ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମ ତଥା ଜୈନ ଧର୍ମର ବିଭିନ୍ନ ପରମ୍ପରାରେ ଦେଖିବାକୁ ମିଳେ । ହିନ୍ଦୁ ଧର୍ମରେ ବୈଷ୍ଣବ ଧର୍ମରେ ଭଜନ ବିଶେଷ ଭାବରେ ପ୍ରଚଳିତ ।

ଶାସ୍ତ୍ରର ଧାରଣା, କିମ୍ବଦନ୍ତୀ ମହାକାବ୍ୟ, ସାଧୁସନ୍ଥଙ୍କ ଶିକ୍ଷା ଓ ଦେବତାଙ୍କ ପ୍ରତି ପ୍ରେମ ଭକ୍ତି ଭଜନରେ ସାଧାରଣ ବିଷୟ ଅଟେ ।

ଭଜନଗୁଡିକ ଏକ ସଙ୍ଗୀତ ଏବଂ କଳା ପରମ୍ପରା ଭାବରେ ବ୍ୟାପକ ଭାବରେ ରଚନା କରାଯାଇଛି ଏବଂ ପ୍ରଚାର କରାଯାଇଛି । ନିର୍ଗୁଣୀ, ଗୋରଖାନାଥି, ବଲ୍ଲଭପନ୍ତୀ, ଅଷ୍ଟଛପ, ମଧୁରା-ଭକ୍ତି ଏବଂ ପାରମ୍ପରିକ ଦକ୍ଷିଣ ଭାରତୀୟ ଶୈଳୀ ସମ୍ପ୍ରଦାୟ ଭଜନ ଆଦି ଶୈଳୀର ନିଜସ୍ୱ ସଙ୍ଗୀତ ଓ ଗୀତ ଗାଇବାର ପଦ୍ଧତି ରହିଛି । ଓଡ଼ିଶାର ସ୍ବର୍ଗତଃ ଭିକାରୀ ବଳ ଭଜନ ସମ୍ରାଟ ଭାବରେ ପରିଚିତ ।