ჰარი მარტინსონი

6 მაისი, 1904 — გ. 11 თებერვალი, 1978) — შვედი მწერალი და პოეტი. 1974 წელს ეივინდ იუნსონთან ერთად მიენიჭა ნობელის პრემია ლიტერატურაში „პოეტური შემოქმედებისათვის, რომელიც ნამის წვეთებს ატყვევებს და კოსმოსის ანარეკლია“. მათი ნობელიანტობა მძაფრი დავის საგანი გახდა, რადგან იმ დროს ორივე მწერალი შვედეთის აკადემიის წევრი იყო.

ჰარი მარტინსონი
შვედ. Harry Martinson
დაბადების თარიღი	6 მაისი, 1904(1904-05-06)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7] [8] [9] [10] [11] [12] [13] ან 1904[14]
დაბადების ადგილი	Jämshög church parish[10]
გარდაცვალების თარიღი	11 თებერვალი, 1978(1978-02-11)[1] [2] [3] [4] [5] [6] [8] [15] [9] [11] [12] [13] ან 1978[14]
გარდაცვალების ადგილი	სტოკჰოლმი[16]
დასაფლავებულია	Silverdals cemetery[17]
საქმიანობა	მწერალი[9] [13] , პოეტი[13] , რომანისტი და სამეცნიერო ფანტასტიკოსი მწერალი
ენა	შვედური ენა
მოქალაქეობა	შვედეთი
ჯილდოები	ნობელის პრემია ლიტერატურაში[18] [19] , დობლუგის პრემია[9] , Samfundet De Nio's Grand Prize, Bellman Prize და Sveriges Radio's Poetry Prize
მეუღლე	მოა მარტინსონი
საიტი	harrymartinson.org
ჰარი მარტინსონი ვიკისაწყობში

მარტინსონს „XX საუკუნის შვედური პოეზიის დიად რეფორმატორსა და ყველაზე ორიგინალურ 'პროლეტარ' მწერალს უწოდებენ“. მწერალს საერთაშორისო აღიარება მოუტანა სიმბოლურ-ფანტასტიკურმა პოემამ „ანიარა“ (1956).

 

მარტინსონი 1904 წელს სამხრეთ-აღმოსავლეთ შვედეთის ქალაქ ბლეკინგეში ვაჭრის ოჯახში დაიბადა. ადრეულ ასაკშივე დაობლდა მამით, რომელიც ტუბერკულოზით გარდაიცვალა, რის შემდეგაც მისმა დედამ შვილები მიატოვა და აშშ-ში გადავიდა. მარტინსონმა ბავშვობის წლები ბავშვთა სახლებში გაატარა. თექვსმეტი წლის ასაკში გაიქცა და გემზე მეზღვაურად მოეწყო. მომდევნო რამდენიმე წელი ზღვაზე გაატარა, მოიარა სხვადასხვა ქვეყნები, მათ შორის ბრაზილია და ინდოეთი.

რამდენიმე წლის შემდეგ მარტინსონი ფილტვებთან დაკავშირებულმა ჯანმრთელობის პრობლემამ აიძულა სამშობლოში დაბრუნებულიყო. შვედეთში იგი მოგზაურობდა, არ ჰქონდა სტაბილური სამსახური და საცხოვრებელი ადგილი.

მარტინსონმა 1929 წელს რადიარდ კიპლინგის „შვიდი ზღვის“ გავლენით დაწერილი ლექსების კრებული „Spökskepp“ (მოჩვენებების გემი) გამოაქვეყნა, რითაც მისი პოეტური დებიუტი შედგა. თანამედროვე შვედ მწერლებთან მარტინსონის თანაავტორობით დაიწერა ანთოლოგია „ხუთი ახალგაზრდა“ რითაც შვედურ მოდერნიზმს ჩაეყარა საფუძველი.

მარტინსონის პოეზიას ახასიათებს ლინგვისტური ინოვაციები, მეტაფორების ხშირი გამოყენება, ბუნების სიყვარული, ღრმა ჰუმანიზმი, მისი სტილი ხშირად რეალისტური და ექსპრესიონისტულია. 1935 წელს მან, როგორც რომანისტმა აღიარება მოიპოვა ნახევრად ავტობიოგრაფიული რომანით „Nässlorna blomma“ (აყვავებული ჭინჭრები), რომელიც დღესდღეობით ოცდაათზე მეტ ენაზეა თარგმნილი.

1929-1940 წლებში დაქორწინებული იყო მწერალ მოა მარტინსონზე, რომელიც სტოკჰოლმის ანარქისტულ გაზეთში Brand გაიცნო. 1934 წელს მარტინსონმა სსრკ-ში იმოგზაურა, რის შემდეგაც მისი პოლიტიკური პასიურობის კრიტიკა გახდა მისი და მოას განქორწინების მიზეზი. 1942 წელს მწერალმა ცოლად ინგრიდ ლინდკრანცი შეირთო, რომელთანაც ორი შვილი შეეძინა.

1949 წელს მარტინსონი შვედეთის აკადემიის პირველი პროლეტარი მწერალი წევრი გახდა.

მარტინსონის ერთ-ერთი ყველაზე ცნობილი ნაშრომია პოეტური ციკლი „ანიარა“, რომელიც 1956 წელს გამოქვეყნდა. კომპოზიტორმა კარლ ბინგერ ბლუმდალმა 1959 წელს „ანიარას“ მიხედვით ოპერა დაწერა.

მგრძნობიანე ბუნების მარტინსონისთვის რთული აღმოჩნდა იმ კრიტიკასთან გამკლავება, რომელიც მის ნობელიანტობას მოჰყვა. 1978 წლის 11 თებერვალს მან სიცოცხლე თვითმკვლელობით, სეპუკუს რიტუალით დაასრულა.

რომანები

• Vägen till Klockrike (გზა)
• Nässlorna blomma (აყვავებული ჭინჭრები)
• Vägen ut (უკან გასაბრუნებელი გზა)

ესეები

• Svärmare och harkrank
• Midsommardalen (შუა ზაფხულის ველი)
• Det enkla och det svåra (ადვილი და ძნელი)
• Utsikt från en grästuva
• Verklighet till döds (რეალობა სიკვდილს)
• Den förlorade jaguaren (დაკარგული იაგუარი)
• Resor utan mål (უმიზნო მოგზაურობანი)

პოემები

• Spökskepp
• მომთაბარე
• Passad (ქარი)
• Cikada
• ანიარა
• Gräsen i Thule
• Vagnen
• Dikter om ljus och mörker
• Tuvor

რადიო დადგმები

• გრინგო
• Salvation (ხსნა)
• Lotsen från Moluckas

სასცენო დადგმები

• Tre knivar från Wei

ფსალმუნები

• De blomster som i marken bor

• ჰარი მარტინსონი. Books and Writers
• ჰარი მარტინსონი — ნობელის პრემიის ოფიციალური საიტი
• ჰარი მარტინსონი — ენციკლოპედია ბრიტანიკა