Sameiginlega Öryggissáttmálastofnunin

Aðildarríkin eru Armenía, Hvíta-Rússland, Kasakstan, Kirgistan, Rússland og Tadsíkistan. Bandalagið rekur uppruna sinn til herafla Sovétríkjanna, sem var lagður niður árið 1991 og síðan limaður inn í sameiginlegan herafla Samveldis sjálfstæðra ríkja næsta ár. Sá herafli var síðar lagður niður og í hans stað komu sjálfstæðir herir fyrrum lýðvelda Sovétríkjanna.

Sameiginlega öryggissáttmálastofnunin Հավաքական անվտանգության պայմանագրի կազմակերպություն (armenska) Арганізацыя Дамовы аб калектыўнай бясьпецы (hvítrússneska) Ұжымдық қауіпсіздік туралы шарт ұйымы Ūjymdyq Qauıpsızdık Turaly Şart Ūıymy (kasakska) Жамааттык коопсуздук жөнүндө келишим уюму (kirgíska) Организация Договора о коллективной безопасности (rússneska) Созмони Аҳдномаи амнияти дастаҷамъӣ (tadsíkíska)
Merki Sameiginlegu öryggissáttmálastofnunarinnar
Aðildarríki stofnunarinnar sjást hér grænlituð.
Skammstöfun	ОДКБ eða ODKB (rússneska)
Stofnun	14. mars 1992; fyrir 32 árum (1992-03-14) (sem herafli Samveldis sjálfstæðra ríkja) 15. maí 1992; fyrir 31 ári (1992-05-15) (sem Sameiginlegi öryggissáttmálinn) 7. október 2002; fyrir 21 ári (2002-10-07) (sem Sameiginlega öryggissáttmálastofnunin)
Gerð	Hernaðarbandalag
Höfuðstöðvar	Moskvu, Rússlandi
Staðsetning	Evrasía
Meðlimir	6 aðildarríki Armenía (aðild fryst) Hvíta-Rússland Kasakstan Kirgistan Rússland Tadsíkistan 1 áheyrnaraðili Serbía 3 fyrrum aðildarríki Aserbaísjan Georgía Úsbekistan
Opinber tungumál	Rússneska
Aðalritari	Imangali Tasmagambetov
Formaður	Alexander Lúkasjenkó
Vefsíða	odkb-csto.org

Líkt og 5. gr. Atlantshafssáttmálans kveður 4. gr. Sameiginlega öryggissáttmálans á um að árás gegn einu aðildarríki verði álitin árás á þau öll. Í stofnskrá Sameiginlega öryggissáttmálastofnunarinnar er áréttaður vilji aðildarríkjanna til að forðast valdbeitingu. Aðildarríkjunum er bannað að ganga í önnur hernaðarbandalög samkvæmt sáttmálanum.

Sameiginlega öryggissáttmálastofnunin var stofnuð eftir upplausn Sovétríkjanna. Grundvöllur stofnunarinnar var „Sameiginlegi öryggissáttmálinn“ sem undirritaður var í Taskent þann 15. maí 1992 af Rússlandi, Armeníu, Kasakstan, Kirgistan og Úsbekistan. Upphaflega átti sáttmálinn að gilda í fimm ár en með möguleika á framlengingu. Tadsíkistan bættist síðar í hópinn og árið 1993 gerðust Aserbaísjan, Hvíta-Rússland og Georgía einnig aðilar að sáttmálanum.

Sum aðildarríkin höfðu áhyggjur af umsvifum Rússa í nágrannaríkjum sínum. Aserbaísjan, Georgía og Úsbekistan sögðu því upp aðild að sáttmálanum þegar hann var framlengdur árið 1999.

Árið 2002 var ákveðið að gera sáttmálann að fastri alþjóðastofnun, Sameiginlegu öryggissáttmálastofnuninni, sem Rússland, Hvíta-Rússland, Armenía, Kasakstan, Kirgistan og Tadsíkistan gerðust aðilar að. Samtökin hófu störf í september 2003. Árið 2006 gerðist Úsbekistan aftur aðili að stofnuninni en drógu sig aftur úr samstarfinu árið 2012.

Armenía frysti aðild sína að stofnuninni árið 2024 vegna óánægju með skort á stuðningi bandalagsins í átökum landsins við Aserbaísjan.

Sameiginlega öryggissáttmálastofnunin er með stöðu áheyrnarfulltrúa við allsherjarþing Sameinuðu þjóðanna.

 

Stofnunin er leidd af sameiginlegu öryggisráði sem leiðtogar aðildarríkjanna sitja í, ásamt fastanefnd sendifulltrúa. Utanríkis- og varnarmálaráðherrar ríkjanna funda jafnframt á vegum stofnunarinnar auk þess sem stofnunin er með eigið ritararáð. Aðalritari og ritararáð Sameiginlegu öryggissáttmálastofnunarinnar hafa aðsetur í Moskvu.

Hernaðarlega er liðsafla stofnunarinnar skipt í þrjá svæðishópa. Rússar og Hvít-Rússar mynda vestasta hlutann í Evrópu, Rússar og Armenar mynda miðhópinn á Kákasus-svæðinu og þann austasta í Mið-Asíu mynda Rússar ásamt Kasökum, Kirgisum og Tadsíkum.