Colombia: Pagilian idiay Abagatan nga Amerika

Ti Colombia (/kəˈlʌmbiə/ kə-LUM-biə, wenno /kəˈlɒmbiə/ kə-LOM-biə), opisial a ti Republika ti Colombia (Espaniol: República de Colombia [reˈpuβlika ðe koˈlombja]), ket pagilian a mabirukan idiay amianan a laud ti Abagatan nga Amerika, a nabeddengan iti amianan a laud babaen ti Panama; iti daya babaen ti Venezuela ken Brasil; iti abagatan babaen ti Ecuador ken Peru; ken makin-binningay kadagiti patingga ti baybay iti Costa Rica, Nicaragua, Honduras, Hamaika, Republika a Dominikano ken Haiti. Daytoy ket unitario, batay-linteg a republika a buklen dagiti tallopulo ket dua a departamento.

Republika ti Colombia República de Colombia  (Espaniol)
Wagayway Eskudo
Napili a pagsasao: "Libertad y Orden" (Espaniol) "Wayawaya ken Urnos"
Nailian a kanta: ¡Oh, Gloria Inmarcesible!  (Espaniol) O di umuspak a gloria!
Kapitolio ken kadakkelan a siudad	Bogotá 4°35′N 74°4′W / 4.583°N 74.067°W / 4.583; -74.067
Opisial a sasao	Espaniola
Mabigbig a rehional a sasao	Dagiti 68 nga etniko a pagsasao ken dialekto. Ti Ingles ket opisial pay iti Purpuro ti San Andrés, Providencia ken Santa Catalina .
Grupgrupo ti etniko (2005)	86% a saan nga etniko a populasion (mairaman dagiti 49% Mestiso ken 37.0% Puraw), 10.6% Nangisit (includes Mulato), 3.4% Amerindiano, 0.01% Roma
Nagan dagiti umili	Colombiano
Gobierno	Unitario a presidensial a batay-linteg a republika
• Presidente	Juan Manuel Santos
• Bise Presidente	Germán Vargas Lleras
Lehislatura	Kongreso
• Akinngato a kamara	Senado
• Akinbaba a kamara	Kamara dagiti Pannakabagi
Wayawaya manipud ti Espania
• Nairangarang	20 Hulio 1810
• Mabigbig	7 Agosto 1819
• Agdama a batay-linteg	4 Hulio 1991
Kalawa
• Dagup	1,141,748 km2 (440,831 sq mi) (Maika-26)
• Danum (%)	8.8 (maika-17)
Populasion
• Karkulo idi Oktubre 2014	47,846,160 (Maika-27)
• Senso idi 2005	42,888,592
• Densidad	40.74/km2 (105.5/sq mi) (Maika-173)
GDP (PPP)	Karkulo idi 2014
• Dagup	$641.532  bilion (28)
• Tunggal maysa a tao	$13,458
GDP (nominal)	Karkulo idi 2014
• Dagup	$400.117 billion (30)
• Tunggal maysa a tao	$8,394
Gini (2013)	53.9 nangato · nangato
HDI (2013)	0.751 nangato · Maika-98
Kuarta	Pisos (COP)
Sona ti oras	UTC−5b (COT)
Pormat ti petsa	aa−bb−tttt (CE)
Pagmanehuan	kanawan
Kodigo ti panagtawag	+57
Kodigo ti ISO 3166	CO
TLD ti internet	.co
Urayno ti ti batay-linteg ti Colombian ket mangibagbaga a ti Espaniol (Castellano) ket isu ti opisial a pagsasao iti amin a teritoriona, adda met dagiti sabali a pagsasao a naisasao iti pagilian babaen dagiti grupo ti etniko (agarup a 68 a pagsasao) ket opisial pay dagitoy kadagiti teritorioda. Ti Ingles ket opisial pay kadagit isla ti San Andrés, Providencia ken Santa Catalina. Ti opisial nga oras ti Colombia ket tinengngel ken tinartaripato babaen ti ahensia ti estado ti Superintendensia ti Industria ken Komersio.

Ti teritorio nga itan ket ti Colombia ket kasisigud idi a natagtagitao babaen dagiti indihenio a tattao a mairaman dagiti Muisca, Quimbaya, ken Tairona. Simmangpet dagiti Kastila idi 1499 ken nangirugida iti paset ti panawen iti panagrukma ken kolonisasion ken kanungpalan ti pannakapartuat ti Virreinato de la Nueva Granada), a ti kapitoliona ket ti Bogotá. Ti wayawaya manipud ti Espania ket nagun-od idi 1819, ngem babaen idi 1830 ti "Gran Colombia" ket narebban babaen ti panagikkat ti Venezuela ken Ecuador. Ti ita nga aldawen a Colombia ken Panama ket nabangon a kas Republika ti Baro a Granada. Ti baro a pagilian ket pimmadas iti pederalismo a kas ti Konpederasion ti Granada (1858), ken kalpasanna ti Estados Unidos ti Colombia (1863), sakbay ti Republika ti Colombia ket naideklara idi 1886. Ti Panama ket nakisina idi 1903.