Benin: Pagilian idiay Laud nga Aprika
2°36′E / 6.467°N 2.600°E / 6.467; 2.600
Ti Benin (dati a, Dahomey), opisial a ti Republika ti Benin, ket maysa a pagilian idiay Laud nga Aprika. Daytoy ket beddengan babaen ti Togo iti laud, babaen ti Nigeria iti daya ken babaen ti Burkina Faso ken Niger iti amianan. Kaaduan ti populasion ket agtataeng iti bassit nga akin-abagatan nga aplaya ti Sikko ti Benin. Ti kapitolio ti Benin ket ti Porto-Novo, ngem ti tugaw ti gobierno ket idiay Cotonou, ti kadakkelan a siudad ti pagilian. Ti Benin ket sumakop ti kalawa iti agarup a 110,000 kuadrado kilometro (42,000 kd mi), nga addaan iti populasion iti agarup a 9.05 a riwriw. Ti Benin ket maysa a tropikal, sub-Sahara a pagilian, a kaaduan nga agkamkammatalek iti agrikultura, nga adu dagiti pagitrabahoan ken matgedan nga agpataud manipud iti pagbiagan a panagtaltalon.
Republika ti Benin République du Bénin (iti Pranses) | |
|---|---|
 Wagayway  Eskudo | |
| Napili a pagsasao: "Fraternité, Justice, Travail" (Pranses) "Pagkakabsatan, Hustisia, Trabaho" | |
| Nailian a kanta: L'Aube Nouvelle Ti Parbangon ti Baro nga Aldaw | |
 Lokasion ti Benin (nangisit nga asul) – idiay Aprika (asul ken purple) | |
| Kapitolio | Porto-Novo1 6°29′50″N 2°36′18″E / 6.49722°N 2.60500°E |
| Kadakkelan a siudad | Cotonou 6°22′N 2°26′E / 6.367°N 2.433°E |
| Opisial a sasao | Pranses |
| Bernakulo | Fon, Yoruba |
| Grupgrupo ti etniko (2002) | Fon 39.2% Adja 15.2% Yoruba 12.3% Bariba 9.2% Fula 7% Ottamari 6.1% Yoa-Lokpa 4% Dendi 2.5% dadduma pay 1.6% saan a nainaganan 2.9% |
| Nagan dagiti umili | Benines; Beninois; Taga-Benin |
| Gobierno | Adu a partido a demokrasia |
• Presidente | Patrice Talon |
| Lehislatura | Nailian nga Asemblia |
| Wayawaya | |
• manipud iti Pransia | Agosto 1, 1960 |
| Kalawa | |
• Dagup | 112,622 km2 (43,484 sq mi) (Maika-101) |
• Danum (%) | 0.02% |
| Populasion | |
• Karkulo idi 2012 | 9,598,787 (Maika-89) |
• Senso idi 2002 | 8,500,500 |
• Densidad | 78.1/km2 (202.3/sq mi) (Maika-120) |
| GDP (PPP) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $14.683 bilion |
• Tunggal maysa a tao | $1,481 |
| GDP (nominal) | Karkulo idi 2011 |
• Dagup | $7.306 bilion |
• Tunggal maysa a tao | $736 |
| Gini (2003) | 36.5 kalalainganna |
| HDI (2013) |  0.476ababa · Maika-165 |
| Kuarta | Laud nga Aprikano a CFA a pranko (XOF) |
| Sona ti oras | UTC+1 (WAT) |
• Kalgaw (DST) | UTC+1 (saan a mapalpaliiw) |
| Pagmanehuan | kanawan |
| Kodigo ti panagtawag | 229 |
| Kodigo ti ISO 3166 | BJ |
| TLD ti internet | .bj |
| |
Ti opisial a pagsasao ti Benin ket Pranses. Nupay kasta, dagiti patneng a pagsasao a kas ti Fon ken Yoruba ket kadawyan dagitoy a maisasao. Ti kadakkelan a relihioso a grupo idiay Benin ket ti Romano Katolisismo, ken asideg nga insarsarunuan ti Islam, Vodun ken Protestantismo. Ti Benin ket maysa a kameng ti Nagkaykaysa a Pagpagilian, ti Kappon ti Aprika, ti Organisasion ti Islamiko a Pagtitinnulongan, Kappia ken Pagtitinnulongan a Sona ti Abagatan nga Atlantiko, La Francophonie, ti Komunidad dagiti estado ti Sahel-Sahara, ti Asosasion ti Agpatpataud ti Petroleo ti Aprika ken ti Turay ti Niger Labneng.
Manipud idi maika-17 ken maika-19 a siglo, ti moderno tattan a Benin ket tinurayan idi babaen ti Pagarian ti Dahomey. Daytoy a rehion ket nakunkuna idi a kas ti Tagabu nga Aplaya manipud idi nasapa nga maika-17 a siglo gapu ti kaadu dagiti bilang dagiti tagabu a naipatulod iti Baro a Lubong idi las-ud ti Trans-Atlantiko a komersio ti tagabu. Kalpasan idi narebba ti panagtagabu, ti Pransia ket nagtengngel ti pagilian ket ninagananna manen ti Pranses a Dahomey. Idi 1960, ti Dahomey ket nakagun-od ti napno a pannakawayawaya manipud iti Pransia, a nakaited daytoy ti demokratiko a gobierno para kadagiti simmaruno a 12 a tawtawen.
Ti Marxista-Leninista nga estado a tinawtawagan a ti Republika ti Tattao ti Benin ket adda idi nagbaetan ti 1972 ken 1990. Adda dagiti adu a nagtaudan a nangibagbaga a daytoy a turay ket nagturongan kadagiti panagparukma ken pannakarebba ti ekonomia. Ti Republika ti Benin ket naporma idi 1991 a nakaiyeg ti adu a partido a panagbutbutos.
Dagiti nagibasaran
Adu pay a mabasbasa
- Butler, S., Benin (Bradt a Pagsurotan ti Panagbaniaga), (Bradt a Pagsurotan ti Panagbaniaga, 2006)
- Caulfield, Annie, Ipakitam Kaniak ti Salamanka: Panagbaniaga ti Lawlaw ti Benin babaen ti Taksi, (Penguin Books Ltd., 2003)
- Kraus, Erika ken Reid, Felice, Benin (Pagsurotan ti Panagbaniaga kadagiti Sabali pay a Lugar), (Other Places Publishing, 2010)
- Seely, Jennifer, Dagiti Legado ti Daliasata Gobierno idiay Aprika: Dagiti Kaso ti Benin ken Togo, (Palgrave Macmillan, 2009)
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Benin iti Wiki Commons
- Gobierno
- Gobierno ti Benin (opisial a sitio iti Pranses)
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Benin, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.