Վրացերէն

Վրացերէն (ինքնանուանումը՝ ქართული ენა քարթուլի էնա), քարթվելական լեզվախումբի լեզու։ Վրաստանի պաշտօնականն լեզուն է եւ Կովկասի որոշ ազգութիւններու գրական լեզուն։

Վրացերէն կը խօսի Վրաստանի բակչութիւնը եւ մի քանի հարիւր հազարը՝ այլ երկիրներուն մէջ, հիմնականին Ռուսիոյ, ԱՄՆ-ու, Իրանի եւ Թուրքիոյ։

Դասակարգում

Վրացերէնը առաջատար լեզուն է Քարթվելական լեզուաընտանիքի, որուն մէջ կը մտնեն նաեւ սուաներէնը, մինկրելերէնը եւ լազերէնը։

Քերականութիւն

Բառակազմութիւն

Թուական Անուններ

Վրացերէնի մէջ թիւերուն անունները կը կառուցուեն պարզ անուններէն, որոնք տասներկուսն են՝ 1-ერთი (էրթի), 2-ორი (օրի), 3-სამი (սամի), 4-ოთხი (օթխի), 5-ხუთი (խութի), 6-ექვსი (էքվսի), 7-შვიდი (շվիտի), 8-რვა (րվա), 9-ცხრა (ցխրա), 10-ათი (աթի), 20-ოცი (օցի) եւ 100-ასი (ասի):
11-էն մինչեւ 19 թիւերու անունները կը կազմուեն 1-էն մինչեւ 9 թիւերու անուններուն կցելով. առջեւէն՝ թ («աթիի» կրճատ ձեւը) եւ ետեւէն՝ մէտի (=աւելի): Որոշ պարագաներուն նախածանցուած թ-ն արմատական թուականի առաջին բաղաձայնի հետ միաձուլուելով կը ձեւաւորէ նոր բաղաձայն մը՝ թ+ս→ց, թ+շ→չ, թ+ց→ց, կամ յառաջ կը բերէ արմատի առաջին բաղաձայններու փոխատեղութիւն՝ թ+րվ→թվր: 11-თერთმეტი (թէրթմետի), 12-თორმეტი (թորմետի), 13-ცამეტი (ցամետի), 14-თოთხმეტი (թոթխմետի), 15-თხუთმეტი (թխութմետի), 16-თექვსმეტი (թեքվսմետի), 17-ჩვიდმეტი (չվիտմետի), 18-თვრამეტი (թվրամետի) եւ 19-ცხრამეტი (ցխրամետի):

Շաբթուայ անունները

Շաբթուայ առաջին չորս օրերու անուններու կառուցուածքը կը նմանի նոյնի հայերէնին՝

երկուշաբթի-ორშაბათი (օրշապաթի)
երեքշաբթի-სამშაბათი (սամշապաթի)
չորեքշաբթի-ოთხშაბათი (օթխշապաթի)
հինգշաբթի-ხუთშაბათი (խութշապաթի)

Գոյական Անուններ

Գոյականներու ժամանակային կամ տարածական կապերը արտայայտելու համար կը կիրառուեն ածանցներ ու կապային բառեր, որոնք ունեն իրենց նշանակութիւնները՝

-վիթ՝ պէս, նման (պավշվիվիթ՝ երեխայի նման)
-զէ՝ վրայ
-թան՝ քովը
-թան էրթատ՝ հետ, միասին (տետասթան էրթատ՝ մայրիկին հետ միասին)
-շի՝ մէջ, ներս (քալաքշի՝ քաղքին մէջ)
-տան՝ (որեւէ մի տեղ)-էն
-կան՝ (որեւէ մի անձ, առարկայ)-էն
կամօ՝ պատճառաւ (շենս կամօ՝ քու պատճառաւ)
կարտա՝ բացի
կարէշէ՝ առանց (մշոպլեպիս կարէշէ՝ առանց ծնողքի)
-թվիս՝ համար (մեգոպրեպիսթվիս՝ ընկերներուն համար)
միեր՝ (միջոց)-ով
մակիվրատ՝ փոխարէն
-ցին՝ առաջ, միչեւ, դիմաց
-մտէ՝ մինչեւ (խուալամտէ՝ մինչեւ վաղը)

Դերանուններ

Աղիւսակին մէջ բերուած են բոլոր վեց անձնական դերանուններու խոնարհումները՝

	Ուղղական	Գործառնական	Տրական	Սեռական	Գործիական	Մակբայական	Կոչական
1^ին դէմք (եզակի)	մէ	մէ	մէ	չէմ(ս)	չեմիթ	չեմատ	-
2^րդ դէմք (եզակի)	շէն	շէն	շէն	շէն(ս)	շէնիթ	շէնաթ	շէ՛
3^րդ դէմք, խօսողին մօտ (եզակի)	էս	(ա)ման	(ա)մաս	(ա)միս	(ա)միթ	(ա)մատ	-
3^րդ դէմք, հասցէատէրին մօտ (եզակի)	էկ	մա(կա)ն	մա(կա)ս	մ(ակ)իս	մ(ակ)իտ	մա(կա)տ	-
3^րդ դէմք, հեռուէն (եզակի)	իս / իկի	(ի)ման	(ի)մաս	(ի)միս	(ի)միթ	(ի)մատ	-
1^ին դէմք (հոգնակի)	չվէն	չվէն	չվէն	չվէն(ս)	չվէնիտ	չվէնատ	-
2^րդ դէմք (հոգնակի)	թքվէն	թքվէն	թքվէն	թքվէն(ս)	թքվէնիթ	թքվէնատ	թքվէ'
3^րդ դէմք, խօսողին մօտ (հոգնակի)	էսէնի	(ա)մաթ	(ա)մաթ	(ա)մաթ	(ա)մաթ	(ա)մաթ	-
3^րդ դէմք, հասցէատէրին մօտ (հոգնակի)	էկէնի	մա(կա)թ	մա(կա)թ	մա(կա)թ	մա(կա)թ	մա(կա)թ	-
3^րդ դէմք, հեռուէն (հոգնակի)	իսինի	(ի)մաթ	(ի)մաթ	(ի)մաթ	(ի)մաթ	(ի)մաթ	-

Ինչպէս կ'երեւի աղիւսակէն, երրորդ դէմքի բոլոր ձեւերը, բացառութեամբ ուղղականի, կը ներկայացուեն երկու տարբեր եղանակներով՝ դերանունի սկիզբին ի-ով կամ՝ առանց: Լրացուցիչ ի-ն ունի «ուղղութեան» նշանակութիւն:

Ծանօթագրութիւններ

This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Վրացերէն, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.