Կեդրոնական Ասիա
Կեդրոնական Ասիա, Միջին Ասիա (ղազախերէն՝ Орта Азия, թուրքմեներէն՝ Merkezi Aziýa, իւզպեքերէն՝ Oʻrta Osiyo, ղրղզերէն՝ Орто Азия, տաճիկերէն՝ Осиёи Марказӣ, պարսկերէն՝ آسیای مرکزی, Ուրտու՝ وسط ایشیا, Չինարէն՝ 中亚), ասիական տարածաշրջան։
Ըստ ԵՈՒՆԵՍՔՕ-ի այս տարածաշրջանին մէջ կը մտնեն հետեւեալ տարածքները՝ Մոնկոլիան, Արեւմտեան Չինաստանը, Հիւսիսային Հնդկաստանը եւ Հիւսիսային Փաքիստանը, Հիւսիս-Արեւելեան Իրանը, Աֆղանիստանը, Միջին Ասիոյի 4 հանրապետութիւնները, Ղազախիստանը եւ Ռուսաստանի ասիական մասին տայգայի գօտիէն դէպի հարաւ գտնուող տարածքները։ Առաջին քարտէսին մէջ ներկայացուած է տարածաշրջանը՝ ըստ ՄԱԿ-ի։ Կեդրոնական Ասիան, տարածաշրջանին նոր անուանումն է։ 1924 -էն շրջանառութեան դրուած է Ղազախիստան եւ Միջին Ասիա անուանումը։ Կեդրոնական Ասիոյ երկիրներն են՝
- Թիւրքմենիստան
- Ղազախիստան
- Ղրղզիստան
- Տաճիկիստան
- Իւզպեքիստան
Բնական պայմաններ
Կեդրոնական Ասիոյ մակերեւոյթը բազմազան է, իսկ ընդերքը հարուստ է օգտակար հանածոներով եւ թանկարժեք քարերով։ Արեւմտեան եւ հիւսիսային մասերը հարթավայրերն են, իսկ հարաւային մասը կ'երկարին բարձր լեռներ։ Հարաւային մասին մէջ կը գտնուի նաեւ տարածաշրջանին ամէնէն բարձր գագաթը՝ Ղազախիստանի տարածքին մէջ։ Կեդրոնական Ասիա հարուստ է նաեւ հանքային պաշարներով։ Ղազախիստանի եւ Թիւրքմենիստանի տարածքներուն մէջ կան բնական կազի եւ նաւթի հարուստ պաշարներ։ Իւզպեքիստանի մէջ կը գտնուի աշխարհի ոսկիի եւ արծաթի պաշարներուն 1/10 մասը։ Ոսկիի պաշարներով Իւզպեքիստան կը գտնուի 3-րդ տեղը։ Ղազախիստանի տարածքը հարուստ է բազմազան մետաղներով։ Կան նաեւ ֆոսֆորի եւ կապարի պաշարներ։
Կլիմայ
Կեդրոնական Ասիա միաժամանակ կը գտնուի հինգ կլիմայական գօտիներու վրայ։ Հիմնական գօտիները կիսանապատային եւ մերձարեւադարձային կլիմայական գօտիներ են։ Կլիման բազմազան է։ Տեղումները գլխաւորաբար կը գրանցուին երկիրին հարաւային մասերուն՝ լեռնային հատուածներուն մէջ։ Լեռներուն բարձրութեան պատճառով լեռներու լանջերուն եւ ստորոտին յառաջացած են սառցադաշտեր, որոնց հալքինհետեւանքով գոյացած է Սիրտարեան գետը։
Ծանօթագրութիւններ
This article uses material from the Wikipedia Արեւմտահայերէն article Կեդրոնական Ասիա, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Արեւմտահայերէն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.