Մուսլիմ Մագոմաև (ադրբ.՝ Müslüm Məhəmməd oğlu Maqomayev՝ Մուսլիմ Մուհամմադ օղլի Մագոմաև՛, օգոստոսի 17, 1942(1942-08-17), Բաքու, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ - հոկտեմբերի 25, 2008(2008-10-25), Մոսկվա, Ռուսաստան), խորհրդային, ադրբեջանական և ռուսական օպերային և էստրադային երգիչ (բարիտոն), երգահան, ԽՍՀՄ ժողովրդական արտիստ (1973):
Մուսլիմ Մագոմաև | |
---|---|
Հիմնական տվյալներ | |
Բնօրինակ անուն | Müslüm Maqomayev |
Ի ծնե անուն | Մուսլիմ Մուհամմադ օղլի Մագոմաև |
Ծնվել է | օգոստոսի 17, 1942 Բաքու, Ադրբեջանական ԽՍՀ, ԽՍՀՄ |
Երկիր | Ադրբեջան, ԽՍՀՄ և Ռուսաստան |
Մահացել է | հոկտեմբերի 25, 2008 (66 տարեկան) Մոսկվա, Ռուսաստան |
Գերեզման | Պատվո հուղարկավորության պուրակ |
Ժանրեր | էստրադա, օպերա |
Մասնագիտություն | երգիչ, դերասան, կոմպոզիտոր |
Երգչաձայն | բարիտոն |
Գործիքներ | դաշնամուր |
Գործունեություն | 1963-1998 |
Կրթություն | Բաքվի երաժշտական ակադեմիա և Բաքվի երաժշտական քոլեջ |
Ամուսին | Տամառա Սինյավսկայա |
Պարգևներ | |
Կայք | magomaev.info |
Ստորագրություն | |
Muslim Magomayev Վիքիպահեստում |
Մագոմաևի անունն է կրում աստերոիդների գոտու թիվ 4980 աստղակերպը։
Մուսլիմ Մագոմաևը ծնվել է 1942 թվականի օգոստոսի 17-ին, Բաքվում։ Հայրը՝ Մագոմետ (Մուհամեդ) Մագոմաևը, թատերական նկարիչ էր։ Զոհվել էր Երկրորդ աշխարհամարտում՝ 15 օր Հայրենական Մեծ պատերազմի հաղթանակից հետո։ Մայրը՝ Այշեթ Մագոմաևան, (բեմական մականուն՝ Կինժալովա), դրամատիկական թատրոնի դերասանուհի էր, պարգևատրվել էր ստալինյան մրցանակի կրթաթոշակով։ Պապը (հոր կողմից)՝ Աբդուլ Մագոմաևը, ադրբեջանական կոմպոզիտոր էր, ում անունն է կրում Ադրբեջանի պետական ֆիլհարմոնիան։ Նա ադրբեջանական դասական երաժշտության հիմնադիրներից էր։
Մոր մասին Մագոմաևն ասել էր, որ նա ծնվել է Մայկոպում, իսկ նրա հայրը (երգչի մորական պապը) ազգությամբ թուրք էր, մայրը (մորական տատը)՝ կիսով չափ ադիգեացի, կիսով՝ ռուս։
Հոր ծագման մասին երգիչն ասել է, որ նրա մայրը (երգչի հորական տատը) ծագմամբ թաթար էր (անունը՝ Բաղդագյուլ Ջամիլ, Ալի և Հանաֆի Տերեգուլովների քույրը), իսկ ինչ ծագում ունի հայրը (հորական պապը)՝ ստույգ հայտնի չէ. Ինքը Մուսլիմ Մագոմաևն իրեն համարել է ադրբեջանցի, իսկ քաղաքացիության մասին ասել է «Ադրբեջանն իմ հայրն է, Ռուսաստանը՝ մայրը»։
Մայրը, այրիանալուց հետո, ընտրում է թատերական կարիերան, մեկնում Վիշնի Վոլոչյոկ, ապա՝ Մուրմանսկ, որտեղ աշխատանքի է անցնում մարզային թատրոնում։ Մուրմանսկում նա ամուսնանում է, և ծնվում են Մուսլիմի եղբայր Յուրին և քույր Տատյանան։
Պատերազմից հետո Մուսլիմը ապրում էր հորեղբոր՝ Ջամալէդդինի մոտ։ Մուսլիմը սովորում էր Բաքվի կոնսերվատորիային կից երաժշտական դպրոցում (այժմ՝ Բյուլբյուլի անվան միջնակարգ մասնագիտական երաժշտական դպրոց)՝ դաշնամուրի և կոմպոզիցիայի դասարանում։ Աշակերտի տաղանդը նկատում է պրոֆեսոր Վ. Անշելովիչը։ Վերջինիս հետ ձեռք բերած փորձը Մագոմաևը դրսևում է Ֆիգարոյի դերը կատարելիս («Սևիլյան սափրիչ»)։ 1956 թվականին Մուսլիմն ընդունվում է Ասաֆ Զեյնալիի անվան Բաքվի երաժշտական ուսումնարան, սովորում Ա. Միլոնովի և Տ. Կրետինգենի մոտ։ Ուսումնարանն ավարտում է 17 տարեկանում՝ 1959 թվականին։
Մագոմաևի առաջին ելույթը տեղի է ունեցել Բաքվում՝ Նավաստիների մշակույթի տանը։ Նա տասնհինգ տարեկան էր։ 1961 թվականին նա դեբյուտներ է տալիս Բաքվի Երգի ու պարի անսամբլում, իսկ հաջորդ տարի՝ դառնում Երիտասարդական-ուսանողական մրցույթի դափնեկիր։ Այն անցկացվել էր ԽՍՀՄ սահմանից դուրս՝ Ֆինլանդիայի մայրաքաղաք Հելսինկիում։ Մագոմաևը ելույթ էր ունեցել «Бухенвальдский набат» կատարմամբ։ Տարին եզրափակվում է Կրեմլում տեղի ունեցած համերգով, որտեղ Մագոմաևը ելույթ է ունենում Ադրբեջանական մշակույթի փառատոնի շրջանակներում։
1963 թվականի նոյեմբերի 10-ին տեղի է ունենում Մուսլիմ Մագոմաևը առաջին մենահամերգը՝ Չայկովսկու անվան համերգասրահում։ Նույն թվականին նա դառնում է նաև օպերային մեներգիչ՝ աշխատանքի անցնելով Ադրբեջանի օպերայի և բալետի պետական ակադեմիական թատրոնում։ Լրացուցիչ մասնագիտական դասընթացներ է անցնում Իտալիայի Միլան քաղաքի «Լա Սկալա» օպերային թատրոնում՝ 1964-65 թվականներին։
1960-ական թվականներին հանդես է գալիս բազմաթիվ օպերային կատարումներով՝ ԽՍՀՄ տարբեր քաղաքներում։ Հանդիսատեսի վրա մեծ տպավորություն է թողել հատկապես «Սևիլյան սափրիչ» օպերայում իր դերակատարումը։ 1966 և 1969 թվականներին ելույթներ է ունենում Փարիզի «Օլիմպիա» համերգասրահում, որի տնօրենը մեկ տարվա պայմանագրի առաջարկություն է անում։ Առաջարկը մերժվում է ԽՍՀՄ մշակույթի նախարարության կողմից։
1960-ական թվականների վերջին իմանալով, որ Ռոստովի ֆիլհարմոնիան ունի ֆինանսական դժվարություններ, և տեղի Երգի ու պարի անսամբլը Մոսկվայում կայանալիք համերգի համար ի վիճակի չէ Դոնի կոզակների համար հագուստ հայթայթել, Մագոմաևը համաձայնվում է օգնել նրանց։ Քաղաքի մարզադաշտում տալով մենահամերգ՝ հավաքում է 45 000 հանդիսատես։ Նա հանդես է գալիս ոչ թե մեկ կատարում, ինչպես ծրագրված էր, այլ ելույթ է ունենում ավելի քան 2 ժամ։ Հետևաբար վարձատրվում է ոչ թե 202 ԽՍՀՄ ռուբլի, այլ 3 անգամ ավելի։ Սա հետագայում սա բացասաբար է անդրադառնում Մագոմաևի վրա, ում նկատմամբ հարուցվում է քրեական գործ։ Նրան արգելվեց Ադրբեջանական ԽՍՀ սահմաններից դուրս համերգներ տալ։
Մագոմաևը օգտագործում է ազատ ժամանակը, հանձնում քննությունները և ավարտում Բաքվի կոնսերվատորիան՝ Շովկեթ Մամեդովայի երգի լսարանը (1968)։ Ապա ԽՍՀՄ Ազգային Անվտանգության աշխատակից Յուրի Անդրոպովը անձամբ թույլատրում է երգչին վերադառնալ մեծ բեմ և հանդես գալ ԱԱԾ նվիրված համերգին։ 1969 թվականին Սոպոտում տեղի ունեցած միջազգային երգի փառատոնին մասնակցելուց բացի Մուսլիմ Մագոմաևին Կաննում 2 անգամ տրվում է հանրահայտ «Ոսկե սկավառակ» մրցանակը (1968, 1970)։
1973 թվականին՝ 31 տարեկան հասակում, Մագոմաևը ստանում է ԽՍՀՄ, ինչպես նաև՝ Ադրբեջանական ԽՍՀ ժողովրդական արտիստ կոչումը։ 1975-1989 թվականներին նա Ադրբեջանի էստրադային-սիմֆոնիկ նվագախմբի գեղարվեստական ղեկավարն էր, որով նա շրջում էր ԽՍՀՄ տարածքով։ 1960-1970-ական թվականներին նա կարողանում է լցնել բազմահազարանոց համերգասրահներ, դահլիճներ, մարզադաշտեր, հանդես է գալիս հեռուստատեսությամբ։ Հսկայական տիրաժներով թողարկվում էին իր սկավառակները։ ԽՍՀՄ-ից դուրս նա համերգներով հանդես է գալիս Ֆրանսիայում, Բուլղարիայում, Գերմանիայի Դեմոկրատական Հանրապետությունում, Լեհաստանում, Ֆինլանդիայում, Կանադայում, Իրանում և այլուր։
Համերգային երգացանկում Մուսլիմ Մագոմաևն ուներ ավելի քան 600 կատարում՝ արիաներ, ռոմանսներ, երգեր։ Հեղինակել է քսանից ավելի երգեր, սպեկտակլի և մյուզիքլերի երաժշտություն։ 1998 թվականին դադարում է զբաղվել ստեղծագործական գործունեությամբ։ Այն բացատրել է հետևյալ կերպ՝
Երկար տարիներ լավ հարաբերություններ է ունեցել Ադրբեջանի երրորդ նախագահ Հեյդար Ալիևի հետ, որի մահը 2003 թվականին բավական ծանր է տարել։ Կյանքի վերջին տարիներին նրա մոտ սրտի հիվանդությունը ուժեղանում էր։
Ներգրավված էր Ադրբեջանական համառուսաստանյան կոնգրեսում.
Վերջին երգերից է դառնում «Прощай, Баку» կատարումը (խոսքեր՝ Սերգեյ Եսենին)։
Մուսլիմ Մագոմաևը մահացել է 2008 թվականի հոկտեմբերի 25-ին՝ 66 տարեկան հասակում՝ կնոջ գրկում։ Պատճառը սրտային հիվանդությունն էր։ Ցավակցական ուղեգրեր են հղում բազմաթիվ պաշտոնական անձինք, երկրպագուներ։ Երեք օր անց Չայկովսկու անվան համերգասրահում, իսկ հոկտեմբերի 29-ին՝ Բաքվի ֆիլհարմոնիայում, տեղի է ունենում վերջին հրաժեշտի արարողությունը։ Նույն օրը նրա աճյունն ամփոփվում է Բաքվի պատվավոր պանթեոնում՝ պապի կողքին։
2009 թվականի հոկտեմբերի 22-ին կանգնեցվում է երգչի մահարձանը Բաքվում (հեղինակ՝ Օմար Էլդարով)։ Այն պատրաստվել է սպիտակ մարմարից, որը Բաքու է բերվել Ուրալից։ Արձանը ամբողջությամբ համապատասխանում է երգչի հասակին։ Երեք օր անց Կրասնոգորսկ քաղաքում բացվում է «Crocus City Hall» համերգասրահը, որը կրում է իր անունը։ 2010 թվականին տեղի է ունենում Մուսլիմ Մագոմաևի անվան առաջին միջազգային մրցույթը։
2010 թվականի փետրվարի 3-ին Մոսկվայի քաղաքային խորհրդի որոշմամբ Ադրբեջանի դեսպանատան առջև կանգնեցվում է Մուսլիմ Մագոմաևի արձանի առաջին քարը։ Արձանը հեղինակել են քանդակագործ Ալեքսանդր Ռուկաշնիկովը և ճարտարապետ Իգոր Վոսկրեսենսկին։ Արձանը կանգնեցվում է 2011 թվականի սեպտեմբերի 15-ին։
2012 թվականին Ադրբեջանական պետական փոստը հրատարակում է նամականիշ՝ Մուսլիմ Մագոմաևի 70- ամյակին նվիրված։
2014 թվականի դեկտեմբերի 18-ին Բաքվում տեղի է ունենում Մագոմաևի անունը կրող նավի շահագործման արարողությունը։ Ներկա էր Ադրբեջանի նախագահ Իլհամ Ալիևը, կինը՝ Մեհրիբան Ալիևան և երգչի այրին՝ Տամարա Սենյավինսկայան։
Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Մուսլիմ Մագոմաև» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Մուսլիմ Մագոմաև, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.