Սպիտակի Երկրաշարժ
Սպիտակի երկրաշարժ, տեղի է ունեցել Հայաստանի հյուսիսարևմտյան մասում (այն ժամանակ Խորհրդային Միության կազմում) 1988 թվականի դեկտեմբերի 7-ին՝ տեղական ժամանակով ժամը 11:41-ին։ Երկրաշարժի ուժգնությունը կազմել է 6,8-7,2 մագնիտուդ, իսկ ըստ Մեդվեդև-Սպենհոյեր-Կարնիկ սանդղակի՝ մակրոսեյսմիկ ինտենսիվությունը X (արտասովոր կործանարար)։ Շրջանը խոցելի է հազվադեպ պատահող, բայց ուժեղ և ավերիչ երկրաշարժերով, այն գտնվում է Ալպերից մինչև Հիմալայներ ձգվող ակտիվ սեյսմիկ գոտու վրա։ Ստորգետնյա հզոր ցնցումների հետևանքով կես րոպեում ավերվել է հանրապետության գրեթե ողջ հյուսիսային հատվածը, որտեղ ապրում էր շուրջ 1 մլն մարդ։ Երկրաշարժի էպիկենտրոնում՝ Սպիտակում, ցնցումների ուժգնությունը հասել է մինչև 9-10 բալ (ըստ ՄՍԿ-64՝ 12 բալանոց սանդղակի)։ Ստորգետնյա ցնցումներն զգացվել են Երևանում և Թբիլիսիում։
| Սպիտակի երկրաշարժ | |
|---|---|
  Երկրաշարժի էպիկենտրոնը ցույց տվող քարտեզ | |
 | |
| Տեսակ | երկրաշարժ |
| Երկիր |  ԽՍՀՄ |
| Տարեթիվ | դեկտեմբերի 7, 1988 |
| Մագնիտուդ ռիխտերի սանդղակով | 7,0 |
| Հիպոկենտրոնի խորություն | 10 կմ |
| Էպիկենտրոնի տեղագրություն | HGЯO |
| Տուժած երկրներ (տարածաշրջաններ) | .svg){kind=small} Հայկական ԽՍՀ |
| Ցունամի | ոչ |
| Տուժածներ | 25,000 զոհված, 514,000-ը մնացին անտուն (ըստ մարտի 15-ի 20:00 տեղական ժամանակով) |
| Զոհվածներ | 38 000 մարդ |
| Տնտեսական վնաս | 10 միլիարդ USD |
 Spitak earthquake Վիքիպահեստում | |
Երկրաշարժի հետևանքով շարքից դուրս է եկել Հայկական ԽՍՀ արդյունաբերական ներուժի շուրջ 40 %-ը։ Երկրաշարժի արդյունքում լիովին ավերվել են Սպիտակ քաղաքն և 58 գյուղ, մասամբ ավերվել են Լենինական (ներկայում՝ Գյումրի), Ստեփանավան, Կիրովական (ներկայում՝ Վանաձոր) քաղաքներն ու ավելի քան 300 բնակավայր։
Չնայած Սառը պատերազմի լարվածությանը, երկրաշարժից մի քանի օր հետո Խորհրդային Միության առաջնորդ Միխայիլ Գորբաչովը պաշտոնապես ԱՄՆ֊ից հումանիտար օգնություն է խնդրել (Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո առաջին անգամ)։ 113 երկիր զգալի քանակությամբ հումանիտար օգնություն է ուղարկել Խորհրդային Միություն՝ փրկարարական սարքավորումների, որոնողական խմբերի և բժշկական պարագաների տեսքով, բայց գաղտնի նվիրատվությունը և հասարակական կազմակերպությունների նվիրատվությունները նույնպես միջազգային օգնության մաս են կազմել։ Օգնություն բերելու ճանապարհին մեկ ԽՍՀՄ ինքնաթիռ, որում կային անձնակազմի 9 անդամ և 69 զինծառայող, և Հարավսլավիայից եկող մի փոխադրամիջոց կործանվել են տարբեր պատահարներում։
Սեյսմոլոգիական բնութագիրը
.png)
- Ժամանակը - 1988 թ. դեկտեմբերի 7-ին‚ տեղական ժամանակով 11 անց 41 րոպե,
- Էպիկենտրոնը - Սպիտակ քաղաքի մոտ Շիրակամուտ (Նալբանդ) գյուղ (φ=40,9N;λ=440, 2E),
- Ուժգնությունը - էպիկենտրոնում 10 բալ ըստ МSК - 64 սանդղակի,
- Գյումրիում - 9 բալ
- Վանաձորում - 8-9 բալ
- Ստեփանավանում - 9 բալ
- Երևանում - 6 բալ
- Մագնիտուդը- 7‚0 ըստ Ռիխտերի սանդղակի,
- Հիպոկենտրոնի խորությունը- մոտ 10 կմ,
- Գլխավոր ցնցման տևողությունը- մոտ 35-45 վրկ.,
- Երկրաշարժի ժամանակ երկրի մակերեսին առաջացած բեկվածքի երկարությունը- մոտ 37 կմ‚ ուղղաձիգ առավելագույն տեղաշարժը- մոտ 2 մ‚ հորիզոնական տեղաշարժը- 0,7-1‚0 մ։
Ավերման գոտու բնութագիր
- Վնասի գոտու մակերեսը - 10 000 կմ քառակուսի‚ ուր ապրում էր 1 միլիոն բնակիչ,
- Ուժեղ ավերման գոտու մակերեսը - 3000 կմ քառակուսի,
- Ավերված քաղաքների թիվը - 11,
- Ավերված գյուղերի թիվը - 58,
- Տուժած քաղաքների թիվը - 21,
- Տուժած գյուղերի թիվը - 342,
- Անօթևան մնացածների թիվը - 514000 մարդ։
| Սպիտակի երկրաշարժ | Լոմա-Փրիետա երկրաշարժ | |
| Թվական | դեկտեմբերի 7, 1988 | հոկտեմբերի 17, 1989 |
| Ուժգնություն | 6.9 | 7.1 |
| Վայր | Հայաստան | Հյուսիսային Կալիֆորնիա |
| Մահացածներ | >25,000 | 67 |
| Վիրավորներ | 31,000 | 2,435 |
| Անօթևան մնացածներ | 514,000 | 7,362 |
| Գույքային վնաս | Անհայտ | ~7.8 միլիարդ ԱՄՆ դոլար |
Փլատակներից հանվել է կենդանի - 45000 մարդ, հոսպիտալացվել է - 12500 մարդ։ Աղետի գոտուց տարահանվել է 120 հազար մարդ (կանայք‚ ծերեր և երեխաներ)‚ որոնցից 75 հազարը՝ Հայաստանից դուրս, ԽՍՀՄ առողջարաններ։
Ուղիղ նյութական կորուստների արժեքը կազմել է 10 միլիարդ ԱՄՆ դոլար։
Պատկերներ
։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Սպիտակի երկրաշարժի 30-րդ տարելիցը կնշանավորվի նաև «Սպիտակ» լայնակտավ ֆիլմով
- Սպիտակի երկրաշարժի դասերը և աղետի գոտու վերականգնման խնդիրները Արխիվացված 2023-01-30 Wayback Machine
- spitakseism.tk - Սպիտակի երկրաշարժի 20 ամյակին նվիրված գիտական, հրապարակախոսական, վիճակագրական և այլ նյութերի հավաքածու Արխիվացված 2023-01-30 Wayback Machine
- Վահան Ամատունու ',,ՏԱՍՆԵՐԵՔԵՐՈՐԴԻ ՃԱԿԱՏԱԳԻՐԸ,, հոդվածը' 9-13 դեկտեմբերի 1988 թ.
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Սպիտակի երկրաշարժ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.