Արբանյակ Եվրոպա

Անվան այլ կիրառումների համար տե՛ս՝ Եվրոպա (այլ կիրառումներ)

Լսել հոդվածի ներածությունը · (տեղ.)

Ձայնային ֆայլն ստեղծվել է հետևյալ տարբերակի հիման վրա (հոկտեմբերի 23, 2017) և չի պարունակում այս ամսաթվից հետո կատարված փոփոխությունները։ Տես նաև ֆայլի մասին տեղեկությունները կամ բեռնիր ձայնագրությունը Վիքիպահեստից։ (Գտնել այլ աուդիո հոդվածներ)

Եվրոպա (Յուպիտեր II) Europa
Եվրոպայի հետին կիսագունդը մոտավոր բնական գույնով։ Վերին աջ մասում երևացող խառնարանը Պույլն է, իսկ մուգ շրջանները Եվրոպայի մակերևույթի այն մասերն են, որտեղ ջրային սառույցի շերտի մեջ կան զգալի միներալների խառնուրդներ։ Լուսանկարվել է Գալիլեո ԱՄԿ-ից 1996 թվականի սեպտեմբերի 7-ին
Հիմնական տվյալներ
Հայտնաբերվել է	8 հունվար 1610 թ. (Գալիլեո Գալիլեյի և Սիմոն Մարիուսի կողմից)
Բացարձակ մեծություն (H)	5,29
Հեռավորությունը Յուպիտերից	670 900 կմ
Ուղեծրային տվյալներ
Պերիհելին	664 862 կմ
Ապոհելին	676 938 կմ
Մեծ կիսաառանցք	670 900 կմ
Էքսցենտրիսիտետ	0,009
Սիդերիկ պարբերություն	3,551181 օր
Ուղեծրային արագություն	13,740 կմ/վ
Թեքվածություն	0,470° (Յուպիտերի հասարակածի նկատմամբ) 1,791° (խավարածրի հարթության նկատմամբ)
Ֆիզիկական հատկանիշներ
Շառավիղ	1560,8 ± 0,5 կմ
Մակերևույթի մակերես	3,09 × 107 կմ²
Ծավալ	1,593 × 1010 կմ³
Զանգված	(4,799844 ± 0,000013) × 1022 կգ
Միջին խտություն	3,013 ± 0,005 գ/սմ³
Հասարակածային մակերևութային ձգողություն	1,314 մ/վ²
2-րդ տիեզերական արագություն	2,025 կմ/վ
Պտույտի պարբերություն	Սինքրոն
Առանցքի թեքում	0,1°
Ալբեդո	0,67 ± 0,03
Մթնոլորտային տվյալներ
Մթնոլորտի ջերմաստիճան	50 Կ
Մթնոլորտային ճնշում	0,1 մՊա (10−12 բար)

«Եվրոպա» անվանումը կապված է հին հունական առասպելաբանության հերոսներից մեկի՝ Զևսի (Յուպիտերի) սիրուհու անվան հետ։ Այս անվանումը առաջարկվել է Սիմոն Մարիուսի կողմից 1614 թվականին, բայց երկար ժամանակ գործածության մեջ չի եղել։ Գալիլեյն իր հայտնաբերած 4 արբանյակներն անվանել էր «Մեդիչիի մոլորակներ» և ուղղակի համարակալել էր դրանք։ Եվրոպան անվանել էր «Յուպիտերի երկրորդ արբանյակ» (հաճախ այն անվանում էին «Յուպիտեր 2»)։ Միայն 20-րդ դարի կեսերից է «Եվրոպա» անվանումը տարածում գտել։

Աննշան չափով փոքր լինելով Լուսնից՝ Եվրոպան հիմնականում կազմված է սիլիկատներից և ունի ջրային սառցե կեղև ու հավանաբար պողպատ-նիկելային միջուկ։ Արբանյակի վրա գոյություն ունի նոսր մթնոլորտ, որը հիմնականում բաղկացած է թթվածնից։ Մակերևույթը կտրտված է ճեղքերով և ակոսներով, իսկ խառնարանները համեմատաբար հազվադեպ են։ Եվրոպան ունի ամենահարթ մակերևույթը Արեգակնային համակարգի հայտնի մարմինների միջև։ Մակերևույթի հարաբերական երիտասարդությունն ու հարթությունը հանգեցրեց այն վարկածին, որ մակերևույթի տակ գոյություն ունի ջրային օվկիանոս, որը կարող է պարունակել նաև արտերկրային կյանք։ Համաձայն այս տեսության՝ մակընթացային ուժերի ազդեցության տակ արբանյակի ընդերքը տաքանում է, որը և պահպանում է այդ օվկիանոսը հեղուկ վիճակում և առաջացնում է երկրաբանական ակտիվություն։ 2014 թվականի սեպտեմբերի 8-ին ՆԱՍԱ-ն հայտարարեց, որ ապացուցվել է Եվրոպայի վրա տեկտոնիկ ակտիվության առկայությունը՝ առաջին այսպիսի նշանը Երկրից բացի մեկ այլ երկնային մարմնի վրա։ 2015 թվականի մայիսի 25-ին գիտնականները հայտարարեցին, որ Եվրոպայի մակերևույթի որոշ առանձնահատկություններ ծածկված են ծովային աղով։ Սա կարող է կարևոր լինել պարզելու համար՝ կա՞ արդյոք կյանք Եվրոպայի վրա։

2013 թվականի դեկտեմբերին ՆԱՍԱ-ն հայտարարեց Եվրոպայի սառցե կեղևում կավային միներալների հայտնաբերման մասին (մասնավորապես, ֆիլոսիլիկատներ)։ Դրանից բացի Հաբլ աստղադիտակի միջոցով արբանյակի վրա հաջողվել է հայտնաբերել նաև ջրային գոլորշու շիթեր, ինչպիսիք դիտարկվել են Սատուրնի արբանյակ Էնցելադի վրա, որոնք ենթադրաբար կրիոհեյզերներ են։

Երկրի վրա գտնվող աստղադիտակներից կատարվող հետազոտություններից զատ, Եվրոպան հետազոտվել է նաև մի քանի ավտոմատ միջմոլորակային կայաններով սկսած 1970-ական թվականներից։ 1989 թվականին արձակված Գալիլեո ավտոմատ միջմոլորակային կայանի առաքելության արդյունքներում ստացվել են մեծ քանակությամբ տեղեկություններ Եվրոպայի մասին։ Առայժմ արբանյակի մակերևույթին ոչ մի տիեզերական սարք վայրէջք չի կատարել, սակայն նրա խոստումնալից առանձնահատկությունների պատճառով առաջարկվել են մի քանի հետագա հետազոտությունների ծրագրեր. Եվրոպական Տիեզերական Գործակալությունը նախագծում է Յուպիտերի սառցե արբանյակների հետազոտող (JUICE) ԱՄԿ-ն, որը նախատեսվում է ուղարկել դեպի Գանիմեդ և արձակվելու է 2022 թվականին, սակայն այն երկու անգամ անցնելու է Եվրոպայի մոտով։ Իսկ ՆԱՍԱ-ն նախագծում է Եվրոպայի բազմա-անցումային առաքելությունը, որը արձակվելու է 2020-ականների կեսին։

Եվրոպան Յուպիտերի մյուս երեք մեծ արբանյակների հետ միասին (Իո, Գանիմեդ և Կալիստո) հայտնաբերվել է Գալիլեո Գալիլեյի կողմից 1610 թվականի հունվարի 8-ին և հավանաբար նրանից անկախ նաև Սիմոն Մարիուսի կողմից։ Իոյի և Եվրոպայի առաջին հայտարարված դիտարկումը կատարվել է 1610 թվականի հունվարի 7-ին Գալիլեո Գալիլեյի կողմից Պադուայի համալսարանում՝ օգտագործելով 20× մեծացնող ռեֆրակտոր աստղադիտակ։ Սակայն այդ դիտարկման ժամանակ աստղադիտակի ցածր խոշորացման պատճառով Գալիլեյը չի կարողացել տարբերել իրարից Իոն և Եվրոպան, և այդ երկուսը գրանցվել են որպես մեկ լուսատու կետ։ Հաջորդ օրը՝ հունվարի 8-ին (ՄԱՄ-ի կողմից օգտագործվում է որպես Եվրոպայի հայտնաբերման օր), Իոն և Եվրոպան առաջին անգամ երևացել են որպես առանձին մարմիններ։

Եվրոպան անվանվել է Հունական դիցաբանության մեջ Փյունիկիայի Տյուրոս քաղաքի արքայի դստեր՝ Եվրոպայի անունով։ Ինչպես և բոլոր Գալիլեյան արբանյակները, Եվրոպան նույնպես անվանվել է Զևսի (Յուպիտերը հունական դիցաբանությունում) սիրուհիներից մեկի անունով։ Եվրոպան առևանգվել էր Զևսի կողմից և հետագայում դարձել Կրետե կղզու թագուհի։ Անվանումները առաջարկվել են Սիմոն Մարիուսի կողմից, ով Գալիլեյից անկախ հայտնաբերել էր այդ չորս արբանյակները։ Մարիուսը ուղարկել էր իր առաջարկը Յոհան Կեպլերին։

Այս անունները չեն օգտագործվել բավականին երկար ժամանակ՝ մինչ 20-րդ դարի կեսերը։ Ավելի վաղ աստղագիտական գրականությունում Եվրոպան նշանակվում էր պարզապես հռոմեական թվով՝ Յուպիտեր II (այս անվանումները առաջարկվել էին Գալիլեյի կողմից) կամ որպես «Յուպիտերի երկրորդ արբանյակ»։ 1892 թվականին Ամալթեայի հայտնաբերումը, որի ուղեծիրը ավելի մոտ է Յուպիտերին, քան Գալիլեյան արբանյակներինը, Եվրոպային ետ մղեց երրորդ դիրքը արբանյակների ցանկում։ 1979 թվականին Յուպիտերի համակարգով անցած Վոյաջեր կայանների միջոցով հայտնաբերվեցին ևս երեք ներքին արբանյակներ, և ներկայում Եվրոպան համարվում է Յուպիտերի վեցերորդ արբանյակը։ Չնայած դրան՝ այն դեռևս երբեմն անվանվում է Յուպիտեր II։

 

Եվրոպան պտտվում է Յուպիտերի շուրջ երեք և կես օրվա ընթացքում մոտ 670 900 կմ ուղեծրային շառավղով։ Ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը կազմում է 0,009, ուղեծիրը շատ մոտ է շրջանագծին, իսկ ուղեծրի թեքումը Յուպիտերի հասարակածային հարթության նկատմամբ կազմում է ընդամենը 0,470°։ Ինչպես և մյուս Գալիլեյան արբանյակները, Եվրոպան գտնվում է մակընթացային փականի մեջ Յուպիտերի հետ. նրա միայն մի կիսագունդն է միշտ ուղղված դեպի մոլորակը։ Արբանյակի մակերևույթի վրա կա մի կետ, որից Յուպիտերը երևում է կախված ուղիղ գլխավերևում։ Եվրոպայի առաջին միջօրեականը անցնում է հենց այդ կետով։ Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ մակընթացային փականը կարող է ամբողջական չլինել, և հնարավոր է, որ արբանյակի պտույտը ոչ սինխրոն է. Եվրոպան պտտվում է սեփական առանցքի շուրջ ավելի արագ, քան Յուպիտերի շուրջ պտույտն է, կամ ամենաքիչը այդպես է պահել իրեն անցյալում։ Սրա մասին խոսում է ներքին զանգվածի բաշխման մեջ նկատվող ասիմետրիկությունը, ինչպես նաև այն, որ ընդերքային ջրի շերտը բաժանում է սառցե կեղևը քարե միջուկից։

Եվրոպայի ուղեծրի փոքր էքսցենտրիսիտետը պահպանվում է այլ Գալիլեյան արբանյակների ձգողական խաթարումների հաշվին, և դրա հաշվին արբանյակի այն կետը, որի անմիջապես վերևում գտնվում է Յուպիտերը, անընդհատ տատանվում է մի կետի շուրջ։ Այս տանտանումները նաև առաջացնում են մակընթացային երևույթներ Եվրոպայի ընդերքային օվկիանոսում։ Արբանյակի ուղեծրի էքսցենտրիսիտետը անընդհատ պահպանվում է նրա Իոյի հետ ունեցած ուղեծրային ռեզոնանսի պատճառով։ Այսպիսով, մակընթացային ուժերի ազդեցություններն աղբյուր են Եվրոպայի ներքին տաքացման և երկրաբանական ակտիվության համար, ինչպես նաև պահպանում են ընդերքային օվկիանոսի ջուրը հեղուկ վիճակում։ Այս էներգիայի հիմնական աղբյուրն է Յուպիտերի պտույտը. նրա պտույտի էներգիան վերածվում է Իոյի ուղեծրային պտույտի էներգիայի այս արբանյակի պտույտի արդյունքում Յուպիտերի վրա առաջացած մակընթացությունների միջոցով, և հետո փոխանցվում է Եվրոպային ու Գանիմեդին ուղեծրային ռեզոնանսների շնորհիվ։

Գիտնականները, հետազոտելով Եվրոպայի մակերևույթի յուրօրինակ գծերը, եկան այն եզրահանգման, որ դրանք ապացույց են այն փաստի, որ Եվրոպան պտտվել է փոփոխվող առանցքի շուրջ իր պատմության ինչ-որ ընթացքում։ Եթե սա հաստատվի, ապա կբացատրվեն Եվրոպայի շատ առանձնահատկություններ։ Եվրոպայի մակերևույթին գտնված բազմաթիվ խաչվող ճեղքերը կարող են խոսել նրա օվկիանոսում գոյություն ունեցած հզոր մակընթացությունների արդյունքում առաջացած կեղևի լարվածության մասին։ Եվրոպայի առանցքի տատանումները կարող են ազդեցություն ունենալ նաև նրա ընդերքային օվկիանոսի տարիքի, ջերմության և կազմության վրա։ Այս երևույթի արդյունքում առաջացած լարվածությունը պետք է առաջացներ կեղևի ճեղքեր, և հետևաբար, հնարավոր է, որ Եվրոպայի վրա հայտնաբերված բծերը շատ ավելի նոր ձևավորումներ են։

Հավանաբար, Եվրոպան (ինչպես և այլ գալիլեյան արբանյակները) կազմավորվել է Յուպիտերի շուրջ մոլորակի առաջացումից հետո ձևավորված ակկրեցիոն սկավառակից։ Դրանով է բացատրվում այն փաստը, որ այդ արբանյակների ուղեծրերը մոտ են շրջանագծին, և ուղեծրերի շառավղերը պարբերաբար մեծանում են։ Այս սկավառակը կարող էր ձևավորվել նախա-Յուպիտերի մոտ գազի մասնիկների հիդրոդինամիկ կոլապսի արդյունքում արտանետման պատճառով։ Սկավառակի ներքին մասը ավելի տաք էր, քան արտաքինը, և հետևաբար ներքին արբանյակները ավելի քիչ են պարունակում ջուր և այլ ցնդող նյութեր։

Եթե գազային սկավառակը բավականաչափ տաք էր, ապա գոլորշու մեջ առաջացած պինդ մասնիկները, հասնելով մոտ 1 սմ չափերի, կարող էին բավականին արագ նստել սկավառակի միջին մասերում։ Հետո Գոլդրիխ-Վորդի ձգողական անկայունության մեխանիզմի շնորհիվ գազային սկավառակում գոյացած բարակ շերտից ձևավորվել են մի քանի կիլոմետր չափերով մարմիններ։

Եվրոպայի ձևավորման նախնական շրջանում նրա ջերմաստիճանը կարող էր գերազանցել 700 Կելվինը, ինչը կարող էր բերել ցնդող նյութերի ինտենսիվ արտանետման, որոնք արբանյակի ձգողությունը չէր կարող պահել տիեզերք արտանետվելուց։ Արբանյակի վրա այժմ էլ է տեղի ունենում նման պրոցես. ջրածնի ատոմները, որոնք առաջանում են ռադիոլիզի արդյունքում, արտանետվում են տիեզերք, իսկ թթվածինը մնում է՝ ձևավորելով նոսր թթվածնային մթնոլորտ։ Ներկա պահին, կախված ընդերքում առաջացած ջերմության քանակից, արբանյակի կեղևի մի քանի կիլոմետր կարող է լինել հալված վիճակում։

 

 

 

 

Եվրոպան մի փոքր է զիջում Լուսնին չափերով։ Ունենալով մոտ 3100 կմ տրամագիծ՝ այն չափերով վեցերորդ արբանյակն է, և տասնհինգերորդ մարմինն է ամբողջ Արեգակնային համակարգում։ Եվրոպան ամենափոքրն է Գալիլեյան արբանյակներից, սակայն զանգվածով այն ավելին է, քան իրենից փոքր մնացած բոլոր հայտնի արբանյակները միասին վերցրած։ Նրա խտությունը համեմատական է Երկրային խմբի մոլորակների հետ և կազմում է 3,013 գ/սմ³: Այն հիմնականում կազմված է սիլիկատային քարերից։

Ներքին կազմություն

Հաշվարկվել է, որ Եվրոպայի արտաքին շերտը կազմված է մոտ 100 կմ հաստությամբ ջրից, դրա մի մասը սառած է որպես կեղև, իսկ մյուսը գտնվում է հեղուկ վիճակում որպես ընդերքային օվկիանոս սառույցի շերտի տակ։ Վերջերս Գալիլեո կայանից կատարված մագնիսական դաշտի հետազոտությունները ցույց են տվել, որ արբանյակն ունի ինդուցված մագնիսական դաշտ, որն առաջանում է նրա Յուպիտերի մագնիսական դաշտի հետ փոխազդեցության արդյունքում, որը ցևյց է տալիս, որ արբանյակի ընդերքում կա հաղորդիչ նյութի շերտ։ Հավանական է, որ այս շերտն է ընդերքային աղի ջրի օվկիանոսը։ Եվրոպայի կեղևը պտտվել է մոտ 80°-ով, որը հնարավոր չէր լինի, եթե սառցե կեղևը սերտորեն կպած լիներ մանտիային։ Եվրոպան կարող է ունենալ մետաղական պողպատե միջուկ։

Մակերևույթի առանձնահատկություններ

Եվրոպան Արեգակնային համակարգի ամենահարթ մարմիններից մեկն է, այնտեղ չկան մեծ լեռներ կամ խառնարաններ։ Այնուամենայնիվ, Եվրոպայի հասարակածային մասը ծածկված է 10 մետրանոց սառցե պիկերով, որոնք առաջանում են երբ վերևից ընկնող արևային լույսը հալեցնում է ձյունի մեջ ուղղահայաց ճեղքեր։ Եվրոպայի մակերևույթի վրա նկատվող մեծ նշանները համարվում են ալբեդոյի նշաններ և իրենցից ներկայացնում են աննշան տատանումներ մակերևույթի բարձրության մեջ։ Եվրոպայի մակերևույթին խառնարանները քիչ են, քանի որ արբանյակը տեկտոնիկ ակտիվ է և հետևաբար նրա մակերևույթը երիտասարդ է։ Եվրոպայի սառցե մակերևույթը ունի 0,64 ալբեդո (լույսի անդրադարձելություն), որը ամենաբարձր ցուցանիշնե է բոլոր մնացած արբանյակների միջև։ Սա նույնպես խոսում է երիտասարդ և ակտիվ մակերևույթի մասին։ Հաշվի առնելով գիսաստղերի և այլ երկնային մարմինների ռմբակոծության հաճախությունը Եվրոպայի մակերևույթի տարիքը գնահատվում է մոտ 20-ից 180 միլիոն տարի։ Այնուամենայնիվ Եվրոպայի մակերևույթի առանձնահատկությունների ծագման և բնույթի մասով դեռևս չկա հաստատված կարծիք գիտնականների մեջ։

Եվրոպայի մակերևույթի վրա ռադիացիայի մակարդակը մոտավորապես հավասար է 5400 մԶվ-ի մեկ օրվա ընթացքում, այս մակարդակը մարդու համար կարող է առաջացնել ծանր հիվանդություն կամ մահ ընդամենը մեկ օրվա ճառագայթման արդյունքում։

Բծեր

Եվրոպայի ամենատպավորիչ մակերևույթի առանձնահատկությունն են բարդ իրար հետ խաչվող նախշեր գոյացնող բծերը, որոնք ծածկում են ամբողջ մակերևույթը։ Մոտիկից ուսումնասիրությունը ցույց է տալիս, որ այս ճաքերի երկու կողմիերի կեղևը տեղաշարժվել է իրար հանդեպ։ Բծերի լայնությունը հասնում է մինչև 20 կիլոմետրի, հաճախ նրանց արտաքին կողմերը ավելի մուգ են։ Բծերի առաջացման ամենատարածված վարկածի համաձայն, նրանք հավանաբար առաջացել են, երբ ավելի տաք սառույցի արտանետումնրը ճեղքել են Եվրոպայի կեղևը։ Այս էֆեկտը կարող է նման լինել Երկրի վրայի Հյուսիսային սառուցյալ օվկիանոսի սառցե դաշտերում առաջացած շերտերին։ Այս երևույթները հավանաբար առաջացել են Յուպիտերի հետ փոխազդեցության արդյունքում գործող մակընթացային ուժերի ազդեցության հետևանքով։ Քանի որ Եվրոպան գտնվում է Յուպիտերի հետ մակընթացային փականում, և նրա հիմանկանում միայն մի կողմն է ուղղված դեպի մոլորակը, ապա այս փոխազդեցության արդյունքում առաջացած առանձնահատկությունները պետք է ունենան մոտավորապես կանխատեսելի ձև։ Սակայն, Եվրոպայի վրա այս ձևն ունեն միայն ամենաերիտասարդ բծերը, մյուսները կախված տարիքից ավելի ու ավելի են տարբերվում ձևով։ Սա կարող է բացատրվել նրանով, որ Եվրոպայի կեղևը պտտվում է մի փոքր ավելի արաք քան ընդերքը, որը հնարավոր կլինի ընդերքային օվկիանոսի առկայության դեպքում, որը անջատում է սառցե կեղևը արբանյակի մանտիայից։ Վոյաջերներից և Գալիլեոյից կատարված լուսանկարները համեմատելու արդյունքում, գիտանականները եզրակացրին, որ սառցե կեղևը կատարում է մեկ ամբողջական պտույտ մանտիայի նկատմամբ մոտավորապես 12000 տարվա ընթացքում։ Վոյաջերներից և Գալիլեոյից կատարված լուսանկարները թույլ տվեցին նաև ապացուցել, որ Եվրոպայի վրա տեղի է ունենում նաև սուբդուկցիայի երևույթը, երբ մակերևույթի մի շերտը ընկղմվում է մյուսի տակ, ճիշտ այնպես, ինչպես դա տեղի է ունենում Երկրի օվկիանոսային սալերի դեպքում։ Այսպիսով սառցե սալերը, ինչպես և երկրային տեկտոնիկ սալերը, անցնելով ընդերք կրկին հալչում են։ Կեղևի ճեղքումները և սառցե սալերի տեղաշարժները ծառայում են առաջին վկայությունները այն փաստի, որ սալերի տեկտոնիկ երևույթներ գոյություն ունեն Երկրից բացի այլ երկնային մարմնի վրա։

Այլ երկրաբանական առանձնահատկություններ

 

 

Ձախից՝ մակընթացային ծագման առանձնահատկություններ. բծեր, «պեպեններ» և աջից՝ Կոնամարա քաոս շրջանը, ժայռոտ 250 մ բարձրությամբ պիկեր խառնված հարթ սալերի հետ

Եվրոպայի մակերևույթի մեկ այլ առանձնահատկություն են շրջանաձև կամ էլիպսաձև «պեպենները», դրանք կարող են լինել գոգավոր, ուռուցիկ կամ հարթ, մուգ հետքեր, մյուսները ունեն խառը կտրտված մակերես։ Ուռուցիկ մասերը այնպիսի տեսք ունեն, կարծես ներքևից սեղմման հետևանքով են առաջացել։

Այս «պեպենների» առաջացման վարկածներից մեկի համաձայն դրանք տաք սառցի դիապիրներ են, որոնք բարձրանում են վեր ավելի սառը սառցի շերտերի մեջ, Երկրի վրա դիտարկվող մագմայի պարկերի նման։ Հարթ մուգ հետքերը կարող էին առաջանալ հալված ջրի սառելու հետևանքով, որը կարող էր դուրս գալ մակերես տաք սառույցի հետ միասին։ Խառը կտրտված մակերեսով «պեպենները» (որոնց խմբերը անվանում են «քաոսներ», օրինակ՝ Կոնամարա քաոսը) կարող են առաջացած լինել կեղեվի բազմաթիվ փոքր կտորներից որոնք սառելով կպել են իրար հետ ավելի մուգ նյութի մեջ, ձևավորելով Երկրային այսբերգների նամակ կառուցվածքներ որոնք մնում են սառած ծովերում։

«Պեպենների» առաջացման ևս մեկ վարկածի համաձայն, դրանք հանդիսանում են «Գալիլեոյից» կատարված վաղ լուսանկարների վատ որակի արդյունք, և դրանք իրականում գոյություն չունեն։ Պատճառաբանվում է, որ արբանյակի վրա գտնվող սառույցի շերտը չափազանց բարակ է, որպեսզի կարողանա ապահովել կոնվեկցիոն դիապիրների առաջացումը։

2011 թվականի նոյեմբերին Օստինի Տեխասի համալսարանի մի խումբ գիտնականներ «Նեյչր» ամսագրում հրապարակած հոդվածում ապացուցեցին, որ Եվրոպայի վրա գտնվող «քաոսները» գտնվում են մեծ լճերի վրա։ Այս լճերը առաջացել են սառցե շերտի մեջ և ամբողջովին փակված են սառույցի շերտերով բոլոր կողմերից։ Այս լճերի գոյությունը կարելի է ապացուցել միայն արբանյակի մակերևույթի անմիջական ուսումնասիրություններով։

Ընդերքային օվկիանոս

 

Գիտնականները համակարծիք են, որ Եվրոպայի ընդերքում գոյություն ունի հեղուկ ջրից բաղկացած օվկիանոս, մակընթացային լարվածություններից առաջացող ջերմությունը պահպանում է այս օվկիանոսը հեղուկ վիճակում։ Եվրոպայի մակերևույթային ջերմությունը կազմում է մոտ 110 Կ (−160 °C; −260 °F) հասարակածի վրա և միայն 50 Կ (−220 °C; −370 °F) բևեռներում, պահպանելով արբանյակի սառցե կեղևը գրանիտի պես ամուր։ Առաջին անգամ ընդերքային օվկիանոսի գոյությունը առաջարկվեց հաշվի առնելով մակընթացային տաքացման տեսական գոյությունը (Եվրոպայի ուղեծրի էքսցենտրիսիտետի և այլ Գալիլեյան արբանյակների հետ ուղեծրային ռեզոնանսի պատճառով)։ Գալիլեոյի լուսանակարման թիմը փաստում է այս օվկիանոսի գոյությունը հիմնվելով Վոյաջերների և Գալիլեոյի լուսանկարների վերլուծության վրա։ Ամենավառ փաստարկն է հանդիսանում քաոսների առկայությունը, որոնք բացատրվում են շրջաններ, որտեղ ընդերքային օվկիանոսը հալեցրել է կեղևը։ Այս բացատրությունը վիճարկվում է, քանի որ երկրաբանների մեծամասնությունը կողմ է «հաստ սառույցի» մոդելին, ըստ որի կեղևի սառույցը այնքան հաստ է, որ ընդերքային օվկիանոսը շատ հազվադեպ է, եթե ոչ երբեք, փոխազդում մակերևույթի հետ։ «Հաստ սառույցի» վարկածի լավագույն ապացույց է հանդիսանում Եվրոպայի մեծ խառնարանների ուսումնասիրությունը։ Արբանյակի մակերևույթի ամնեամեծ հարվածային կառուցվածքները շրջապատված են կոնցենտրիկ օղակներով, և լցված են համեմատաբար հարթ նոր սառույցով։ Հիմնվելով այս դիտարկումների վրա, ինչպես նաև հաշվարկելով մակընթացային ուժերի հետևանքով առաջացած ջերմության քանակը Եվրոպայի արտաքին սառցե կեղևի հաստությունը գնահատվել է մոտ 10–30 կմ, ներառյալ փափուկ «տաք սառույցի» շերտը։ Այստեղից հետևում է, որ այս կեղևից ներքև գոյություն ունեցող օվկիանոսը կարող է ունենալ մոտ 100 կմ խորություն։ Այստեղից կարելի է հաշվարկել Եվրոպայի օվկիանոսի ծավալը 3 × 10¹⁸ մ³, մոտավորապես երկու և կես անգամ շատ քան Երկրի օվկիանոսների ընդհանուր ծավալն է։

Բարակ սառույցի մոդելի համաձայն Եվրոպայի սառցե կեղևը ունի ընդամենը մի քանի կիլոմետր հաստություն։ Սակայն գիտնականների մեծամասնությունը եզրակացնում են, որ այս մոդելը վերաբերվում է միայն արբանյակի մակերևույթի այն հատվածներին, որոնք ճկունություն են դրսևորում Յուպիտերի մակընթացությունների ազդեցության տակ։ Որոշ մոդելներ ենթադրում են, որ Եվրոպայի արտաքին ճկուն սառցի շերտը կարող է լինել մոտ 200 մ։ Եթե արբանյակի սառցե կեղևը իրականում այդքան բարակ է, այս «բարակ սառույցի» մոդելի համաձայն ընդերքի ջրերը պարբերաբար դուրս են գալիս մակերևույթ առաջացած ճեղքերի միջով, դրանով իսկ ստեղծելով «քաոսների» լանդշաֆտ։

Կազմություն

Գալիլեո կայանի տվյալներով Եվրոպան ունի թույլ մագնիսական մոմենտ, որը ինդուցվում է Յուպիտերի մագնիսական դաշտի տատանումների արդյունքում։ Արբանյակի մագնիսական դաշտի հզորությունը մագնիսական հասարակածի շրջանում կազմում է մոտ 120 նՏ, որը մոտ վեց անգամ փոքր է Գանիմեդի դաշտի հզորությունից և մոտ վեց անգամ մեծ է Կալիստոյից։ Ինդուկցված մոմոնետի գոյությունը ենթադրում է Եվրոպայի ընդերքում բարձր հաղորդականությամբ նյութի շերտի առկայություն։ Այս շերտի ամենահավանական թեկնածուն է ընդերքային աղի ջրի օվկիանոսը։

1979 թվականին Վոյաջեր կայանների Եվրոպայի մոտով անցումից սկսած գիտնականները փորձում են հասկանալ արբանյակի մակերևույթի կարմրա-շագանակագույն նյութի բաղադրությունը, որը ծածկում է մակերևույթի առանձնահատկությունների մակերեսը։ Այս մուգ նյութերի սպեկտրոգրաֆիկ հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ դրանք կարող են լինել հարուստ տարբեր աղերով, այնպիսիք, ինչպես մագնեզիումի սուլֆատը, որոնք նստում են մակերեսին ընդերքից բարձրացած ջրերի գոլորշիացման արդյունքում։ Այս հետազոտությունների արդյունքում պարզված խառնուրդների կազմության մեկ այլ բացատրություն կարող է լինել ծծմբական թթվի հիդրատների առկայությունը։ Այնուամենայնիվ, այս երկու նյութերն էլ անգույն են մաքուր վիճակում, և կարմրավուն գույնը կարող է բացատրվել ծծումբի միացությունների առկայությամբ։

Ջերմության աղբյուր

Մակընթացային տաքացումը առաջանում է երկու երևույթների հետևանքով. մակընթացային շփման և մակընթացային ճկման, որոնք իրենց հերթին առաջանում են մակընթացային արագացման պատճառով։ Ուղեծրային և պտույտի էներգիաները տարածվում են արբանյաի միջուկի, ենդերքային օվկիանոսի և կեղևի մեջ։

Մակընթացային շփում

Օվկիանոսի մակընթացությունների շփումը հատակի և ծածկող սառույցի շերտի հետ վերափոխվում է ջերմության։ 2008 թվականի վերջում առաջարկվեց վարկած, որ Յուպիտերի հզոր մակընթացային ալիքները պահում են Եվրոպայի օվկիանոսի ջերմությունը բարձր մակարդակի վրա։ Սա առաջացնում է այսպես կոչված Ռոսբիի ալիքներ, որոնք շարժվում են բավականին դանդաղ, մոտավորապես մի քանի կիլոմետր օրվա ընթացքում, սակայն կարող են առաջացնել զգալի կինետիկ էներգիա։ Ներկայիս ուղեծրի թեքման պայմաններում (մոտ 0,1 աստիճան), Ռոսբիի ալիքներից առաջացած ռեզոնանսը կարող է ունենալ 7,3×10¹⁷ Ջ կինետիկ էներգիա, որը երկու հազար անգամ մեծ է քան հիմնական մակընթացային ուժերի ստեղծած հզորությունը։ Այս էներգիայի տարածումը կարող է լինել Եվրոպայի օվկիանոսի հիմնական ջերմության աղբյուրը։

Մակընթացային ճկում

Մակընթացային ճկման արդյունքում ջերմություն է անջատվում Եվրոպայի ընդերքի և կեղևի ճկումից մակընթացային ալիքների ազդեցության տակ։ Սառցե կեղևի ճկման առաջացած ջերմության քանակը կարող է լինել 100-ից հազար անգամ ավելի շատ, քան արբանյակի միջուկի ճկումից կարող է առաջանալ։ Եվրոպայի օվկիանոսի հատակը կարող է նաև տաքացվել այս ճկումների արդյունքում առաջացող հիդրո-ջերմային ակտիվությունից, որը կարող է նման լինել Երկրի օվկիանոսների հրաբխային գործունեությանը։

2016 թվականին հրապարակված փորձերի և հետազոտությունների արդյունքները ցույց են տալիս, որ մակընթացային ճկման արդյունքում առաջացած և տարածված ջերմությունը կարող է լինել մոտ մեկ տասնյակ անգամ ավելին, քան նախկինում կարծում էին։ Այս հետազոտություններից պարզվեց, որ հիմնական ջերմությունը առաջանում է, այլ թէ սառույցի մասնիկների իրար հետ շփման հետևանքով, այլ սառույցի բյուրեղային կառուցվածքից, այս բյուրեղների դեֆորմացիայի արդյունքում։ Որքան մեծ է այս դեֆորմացիան այնքան մեծ քանակով ջերմություն է անջատվում։

Ռադիոակտիվ տրոհում

Մակընթացային տաքացումից բացի, Եվրոպայի ընդերքը կարող է նաև տաքացվել քարե մանտիայի մեջ պարունակվող ռադիոակտիվ տարրերի տրոհման միջոցով։ Սակայն բոլոր արբանյակի ընդերքի մոդելները և դիտարկված տվյալները ենթադրում են, որ արբանյակի ընդերքում առկա է մոտ հարյուր անգամ ավելի ջերմություն, քան կարող էր առաջանալ միայն ռադիոակտիվ տրոհման արդյունքում, այսպիսով ապացուցելով, որ Եվրոպայի ընդերքի հիմնական տաքացման աղբյուր է հանդիսանում մակընթացային ուժերի ազդեցությունը։

Շիթեր

 

Հաբլ աստղադիտակը 2012 թվականին լուսանկարել է Եվրոպայի մի լուսանկար, որում ենթադրվել է ջրային գոլորշու շիթ, որը արտանետվում էր արբանյակի հարավային բևեռին մոտ շրջանում։ Լուսանկարում երևացող շիթերի բարձրությունը գնահատվել է մոտ 200 կմ, որը մոտ 20 անգամ Էվերեստ լեռից բարձր է։ Սակայն, դրանից հետո կատարված դիտարկումների արդյունքում Եվրոպայից արտանետվող շիթեր այլևս չեն նկատվել։ Հետևաբար, ենթադրվել է, որ եթե նույնիսկ այս շիթերը պատահում են, դրանք պատահական բնույթ ունեն, և համաձայն մակընթացային ուժերի ազդեցությունների կանխատեսման մոդելի հավանական է, որ կարող են առաջանալ, երբ Եվրոպան գտնվում է իր ուղեծրով Յուպիտերից ամենահեռու կետում։ Արբանյակի վրա գործող մակընթացային ուժերը մոտ 1000 անգամ ավելի հզոր են քան Լուսնի ազդեցությունն է Երկրի վրա։ Միակ մյուս արբանյակը Արեգակնային համակարգում, որի վրա նկատվել են այսպիսի շիթեր Սատուրնի արբանյակ Էնցելադն է։ Եվրոպայի շիթերի ժայթքման ծավալը գնահատվում է մոտ 7000 կգ/վ, իսկ Էնցելադի մոտ այս ցուցանիշը գնահատվում է մոտ 200 կգ/վ։

Մթնոլորտ

Երկրային և տիեզերական աստղադիտակների դիտարկումների արդյունքում պարզվել է, որ Եվրոպան ունի նոսր և բարակ մթնոլորտ, որը կազմված է հիմնականում մոլեկուլյար թթվածնից (O₂)։ Արբանյակի մակերևութային մթնոլորտային ճնշումը կազմում է 0,1 մՊա, կամ 10⁻¹² անգամ փոքր Երկրի ցոցանիշից։ 1997 թվականին Գալիլեո կայանը հաստատեց նաև Եվրոպայի նոսր իոնոսֆերայի գոյությունը (մթնոլորտի վերին շերտ, որը պարունակում է լիցքավորված մասնիկներ), որը ստեղծվում է արեգակնային ճառագայթման և Յուպիտերի մագնիսոլորտի մասնիկների ազդեցության շնորհիվ, որը նույնպես ապացուցում է մթնոլորտի գոյությունը։

 

Ի տարբերություն Երկրի մթնոլորտի թթվածնին, Եվրոպայի մոտ այն չունի կենսաբանական ծագում։ Արբանյակի մթնոլորտը առաջացել է ռադիոլիզի արդյունքում, որի ընթացքում մոլեկուլները դիսոցվում են ռադիացիայի ազդեցության տակ։ Արևի ուլտրամանուշակագույն ճառագայթումը և Յուպիտերի մագնիսոլորտի լիցքավորված մասնիկները (իոնները և էլեկտրոնները) հարվածում են Եվրոպայի մակերևույթին, տրոհելով ջուրը թթվածնի և ջրածնի։ Այս քիմիական տարրերը դրանից հետո ադսորբվում և «փոշիանում» են առաջացնելով մթնոլորտ։ Նույն ռադիացիան նաև արտանետում է այս մասնիկները մակերևույթից վեր, և այս երկու ազդեցությունների արդյունքում էլ հենց ստեղծվում է արբանյակի մթնոլորտը։ Քանի որ մոլեկուլյար թթվածինը բավականին երկար է իջնում մակերևույթի վրա, այն հանդիսանում է մթնոլորտի հիմնական մասը։ Այս մոլեկուլները վերադառնալով մակերևույթ, ջրի նման, չեն սառչում սառույցի մեջ, այլ վանվում են մակերևույթից բալիստիկ հետագծով։ Մոլեկուլյար ջրածինը չի վերադառնում մակերչևույթ, քանի որ այն բավականաչափ թեթև է և կարոզղանում է արտանետվել Եվրոպայի ձգողության դաշտից դեպի տիեզերք։

Դիտարկումները ցույց են տվել, որ ռադիոլիզի արդյունքում առաջացած մոլեկուլյար թթվածնի մի մասը չի արտանետվում դեպի մթնոլորտ, այլ մնում է մակերևույթի մեջ, և քանի որ ընդերքային օվկիանոսը շփվում է մակերևույթի հետ (վերը բերված ենթադրությունների արդյունքում), այս թթվածինը կարող է անցնել օվկիանոս՝ դրանով իսկ խթանելով կենսաբանական պրոցեսներ։ Գնահատականներից մեկի համաձայն Եվրոպայի մակերևութային սառույցի գոյության ամբողջ ընթացքում այս մեխանիզմով ընդերքային օվկիանոս կարող էր անցնել այնքան թթվածին, որը կարող է համեմատական լինել Երկրի օվկիանոսների խորը մասերի իրավիճակի հետ։

Եվրոպայի ձգողությունը հաղթահարած ջրածինը, ինչպես նաև ատոմական և մոլեկուլյար թթվածինը ձևավորում են գազային թոր արբանյակի ուղեծրի երկայնքով։ Այս «չեզոք ամպը» նկատվել է Կասինի և Գալիլեո կայանների կողմից, և ունի ավելի խիտ կազմություն, քան Յուպիտերի մեկ այլ արբանյակ Իոինն է։ Կանխատեսող մոդելների համաձայն, այս թորում առկա բոլոր ատոմներն ու մոլեկուլները ի վերջո իոնացվում են և ցնում Յուպիտերի մագնիսոլորտային պլազման։

 

Եվրոպան առաջին անգամ լուսանկարել է Պիոներ 10 կայանը 1973 թվականին, սակայն այն անցել է արբանյակից բավականին հետու և ավելի լավ որակի լուսանկարներ չի կատարել

 

Վոյաջեր 2 կայանի կատարած լուսանկարը 1979 թվականին

Եվրոպայի մոտ տարածությունից հետազոտությունները սկսեցին 1973 և 1974 թվականներին Պիոներ 10 և 11 ավտոմատ միջմոլորակային կայանների անցումից Յուպիտերի համակարգով։ Առաջին լուսանկարները վատ որակի էին։ 1979 թվականին երկու Վոյաջեր կայանները անցան Յուպիտերի համակարգով, և կատարեցին բարձր որակի լուսանկարում և հետազոտություններ, ցույց տալով Եվրոպայի սառցե մակերևույթի առկայությունը։ Այս լուսանկարները ընդունելով որպես հիմք շատ գիտնականներ սկսեցին խոսել ընդերքային օվկիանոսի առկայության մասին։ Սկսած 1995 թվականից Գալիլեո կայանը մտավ Յուպիտերի ուղեծիր և ութ տարվա ընթացքում կատարում էր բարձր որակի լուսանկարում և այլ տարաբնույթ հետազոտություններ։ Դրանք այս պահին Գալիլեյան արբանյակների ամենամանրակրկիտ ուսումնասիրություններն են։ Կայանը կատարել է Եվրոպայի մոտով բազմաթիվ անցումներ։ 2007 թվականին Նոր հորիզոններ կայանը նույնպես լուսանկարեց Եվրոպան, իր դեպի Պլուտոնը կատարվող թռիչքի ընթացքում անցնելով Յուպիտերի մոտով։

Նախատեսվող առաքելություններ

Արտաերկրային կյանքի առկայության մասին չդադարող քննարկումները ապահովել են Եվրոպայի հանդեպ բարձր հետաքրքրություն և հետևաբար առաջիկայում կազմակերպվող առաքելություններ։ Այս առաքելությունների նպատակները լայն են՝ Եվրոպայի քիմիական կազմության հետազոտություններից մինչև ընդերքային օվկիանոսում արտերկրային կյանքի փնտրելը։ Եվրոպա ուղևորվող առաքելությունները պետք է դիմակայեն Յուպիտերի համակարգի, ինչպես նաև արբանյակի վրա գոյություն ունեցող ռադիացիայի բարձր մակարդակին։ Եվրոպայի մակերևույթը ստանում է օրական մոտ 5,40 Զվ ռադիացիա։

2011 թվականին Եվրոպա ուղղվող առաքելությունն առաջարկվեց ԱՄՆ Մոլորակագիտական հետազոտությունների տասնամյակի շրջանակներում։ Որպես պատասխան, ՆԱՍԱ-ն սկսեց Եվրոպայի վրա իջեցվող սարքի, դրա հետ մեկտեղ նաև Եվրոպայի մոտով անցնող սարքի և Եվրոպայի ուղեծրակայանի նախնական նախագծումը։ Ուղեծրակայանի համար հիմնական շեշտը դրվում է օվկիանոսի ուսումնասիրությունների վրա, իսկ բազմակի անցման մասում ուսումնասիրվելու է արբանյակի քիմիական կազմը և էներգիաները։ 2014 թվականի հունվարին հայտարարվեց այս առաքելության համար հավելյալ 80 միլիոն դոլարի ֆինասավորման հաստատման մասին։

• Եվրոպայի բազմակի անցման առաքելություն - 2013 թվականի հուլիսին Եվրոպայի առաքելության մի մասի նախագիծը, որն անվանվեց «Եվրոպա Քլիպեր», ներկայացվեց Ռեակտիվ Շարժման Լաբորատորիայի և Կիրառական ֆիզիկայի լաբորատորիայի կողմից։ 2015 թվականի մայիսին ՆԱՍԱ-ն պաշտոնապես հայտարարեց, որ հաստատել է Եվրոպա Քլիպեր առաքելությունը, և ներկայացրեց այդ առաքելության ժամանակ օգտագործվող գիտական գործիքները։ Եվրոպա Քլիպերի նպատակն է հայտարարվել՝ հետազոտել Եվրոպան նրա բնակելիության պարզելու համար, ինչպես նաև բացահայտել ապագա առաքելությունների ժամանակ նախատեսվող վայրէջքների վայրերը։ Եվրոպա Քլիպերը չի մտնի արբանյակի ուղեծիր, այլ կուղեծրի Յուպիտերին և կկատարի Եվրոպայի 45 մոտ անցումներ։ Սարքի վրա տեղադրված կլինեն սառույցը թափանցող ռադար, կարճ ալիքային սպեկտրոմետր, տոպոգրաֆիկ լուսանկարչական սարք և իոնային և չեզոք սպեկտրոմետր։
• 2012 թվականին Յուպիտերի սառցե արբանյակների հետազոտող (JUICE) առաքելությունը ընտրվել է Եվրոպական Տիեզերական Գործակալության կողմից իրականացման համար։ Այս առաքելությունը ներառում է Եվրոպայի մոտով երկու անցումներ, սակայն ավելի նպատակաուղղված է Գանիմեդի հետազոտությունների։

Չիրականացված առաքելություններ

 

 

Ձախից՝ ջրի տակ աշխատող կրիոբոտ։ Աջից՝ Եվրոպայի իջեցվող սարքի նախագիծը. ՆԱՍԱ 2005 թվական

Վաղ 2000-ականներին ՆԱՍԱ-ի Յուպիտերի Եվրոպայի ուղեծրակայան և ԵՏԳ-ի Յուպիտերի Գանիմեդի ուղեծրակայան նախագծերը առաջարկվել էին միասին, որպես Եվրոպայի Յուպիտերի համակարգի առաքելություն ծրագրի մասեր, նախատեսված արձակման 2020 թվականին։ 2009 թվականին այս նախագծին տրվեց նախապատվություն Տիտանի Սատուրնի համակարգի առաքելություն նախագծի փոխարեն։ Այն ժամանակ գոյություն ունեին նաև այլ առաջարկություններ։ Ճապոնիան առաջարկել էր նաև Յուպիտերի մագնիսոսֆերիկ ուղեծրակայան առաքելությունը։

2007 թվականից ԵՏԳ-ն սկսել էր իրականացնել Յուպիտերի Եվրոպայի ուղեծրակայան առաքելության նախագիծը, մեկ այլ տարբերակ էր Սառցե Քլիպերը, որը պետք է իր վրա կրեր Դիփ Իմփաքթ առաքելության խոցող սարքի նման սարք, այն պետք է ղեկավարվող հարված իրականացներ Եվրոպայի մակերևույթին, որից հետո մեկ այլ ավելի փոքր տիեզերական սարք պետք է հավաքեր և հետազոտեր այս հարվածի հետևանքով արտանետված նյութերը։

2006 թվականին մերժվեց նաև Յուպիտերի սառցե արբանյակների ուղեծրակայան առաքելությունը, որը նախատեսվում էր, որ պետէ է ունենար միջուկային կայանով սնուցում և իոնային շարժիչներ։ Այն կազմում էր Պրոմեթեուս նախագծի մի մասը։ Այս առաքելության շրջանակներում նախատեսվում էր իջեցնել Եվրոպայի մակերևույթին Եվրոպայի իջեցվող սարք կայանը, որը նույնպես միջուկային սնուցում պետք է ունենար։

Եվրոպայի ուղեծրակայան առաքելությունը պետք է հետազոտեր ընդերքային օվկիանոսը և նրա փոխազդեցությունը ընդերքի հետ։ Նրա վրա նախատեսվում էր տեղադրել կապի ենթահամակարգ, լազերային բարձրաչափ, մագնիսամետր, Լենգմուրի զոնդ, և քարտեզագրող խցիկ։ Եվրոպայի ուղեծրակայանը հաստատվեց իրականացման 1999 թվականին, սակայն կանգնեցվեց 2002-ին։

Եվրոպայի իջեցվող սարք սարքը պետք է հետազոտեր արբանյակի բնակելիությունը և թույլ տար հաստատել Եվրոպայի ընդերքում ջրի գոյությունը և գնահատել նրա աստղակենսաբանական պոտենցիալը։

Առաջարկվել էին նաև ավելի հավակնոտ նախագծեր, որոնցից մեկը նախատեսում էր արբանյակի մակերևույթի հորատումը ջերմային գայլիկոնով, որպեսզի սառցե կեղևի մեջ որոնվեին կենսանիշեր։ 2001 թվականին առաջարկված մեկ այլ նախագիծ նախատեսում էր մեծ միջուկային ռեակտորով զինված կրիոբոտի օգտագործումը հորատելու և հասնելու համար ընդերքային օվկիանոսին։ Երբ այն հասներ հեղուկ ջրին, այն պետք է դուրս թողեր ստորջրյա սարք (հիդրոբոտ) որը և պետք է հավաքեր և Երկիր ուղարկեր օվկիանոսի մասին տվյալներ։ Այս երկու սարքերը պետք է ստերիլիզացված լինեին, որպեսզի երկրային օրգանիզմները հնարավոր չլիներ հասցնել Եվրոպայի օվկիանոսի էկոհամակարգ։ Այս առաքելությունը դեռևս չի հասել պլանավորման փուլի։

 

Եվրոպան համարվում է Արեգակնային համակարգում ամենահավանական երկնային մարմինը, որը կարող է ունենալ արտերկրային կյանք։ Կյանքը կարող է գոյություն ունենալ նրա ընդերքային օվկիանոսում, որտեղ հնարավոր է, որ գոյություն ունեն Երկրի օվկիանոսների խորքում գոյություն ունեցող հիդրոթերմալ կափույրներ։ Նույնիսկ եթե Եվրոպայի վրա գոյություն չունի հրաբխային հիդրոթերմալ ակտիվություն, ՆԱՍԱ-ի հետազոտությունները ցույց տվեցին, որ այնտեղ կարող են առաջանալ երկրային մակարդակի թթվածնի և ջրածնի քանակներ։ 2015 թվականին գիտնականները հայտարարեցին, որ ընդերքային օվկիանոսի աղերը ծածկում են Եվրոպայի որոշ մակերևույթի առանձնահատկությունների մակերեսը, ենթադրելով, որ օվկիանոսը փոխազդում է մակերևույթի հետ։ Սա կարող է կարևոր լինել Եվրոպայի բնակելիության գնահատման համար։ Այս պահին դեռևս Եվրոպայի վրա կյանքի գոյության ապացույցներ չկան, սակայն հեղուկ ջրի հնարավոր առկայությունը և նրա փոխազդեցությունը քարե մանտիայի հետ խթան են հանդիսանում շարունակելու արբանյակի հետազոտությունները միջմոլորակային կայաններով։

Մակընթացային ուժերի ստեղծած էներգիան առաջացնում է ակտիվ երկրաբանական պրոցեսներ Եվրոպայի ընդերքում, ճիշ այնպես, ինչպես դա տեղի է ունենում նրա քույր-արբանյակ Իոյի վրա։ Չնայած Եվրոպան, ինչպես Երկիրը, կարող է նաև ունենալ ռադիոակտիվ տրոհման արդյուքում անջատված ընդերքային էներգիա, մակընթացային ուժերի ազդեցությունը շատ ավելի մեծ են։ Այնուամենայնիվ, այս ուժերի ազդեցությունը երբեք չի կարողանա ապահովել Եվրոպայի օվկիանոսում այնպիսի կենսաբանական բազմազանություն, ինչպիսին ստեղծվել է Երկրի մակերևույթին։ Կյանքը Եվրոպայի վրա կարող է գոյություն ունենալ հիդրոթերմալ կափույրների շրջակայքում, օվկիանոսի հատակին, կամ օցկիանոսի հատակի տակ, որտեղ Երկրի վրա գտնվել են էնդոլիթմեր։ Այն կարող է նաև գոյություն ունենալ օվկիանոսը ծածկող սառույցի հատակին կպած կամ ազատորեն կարող է լողալ ամբողջ օվկիանոսով, և նման լինել Երկրի բևեռային շրջանների բակտերիաներին։ Սակայն, եթե Եվրոպայի օվկիանոսի ջերմաստիճանը լինի չափազանց ցածր, ապա այստեղ այստեղ Երկրի նման կենսաբանական օրգանիզմներ չեն կարող գոյություն ունենալ։ Ինչպես նաև, եթե այս օվկիանոսի ջուրը չափազանց աղի է, ապա այստեղ կարող են իրենց կյանքը պահպանել միայն հալոֆիլները։

Կան ապացույցներ, որ Եվրոպայի սառցե կեղևի մեջ փակված, կարող են գոյություն ունենալ լճեր, և դրանք պետք է բաժանված լինեն ընդհանուր օվկիանոսից սառցի շերտով։ Եթե սա հաստատվի, ապա այս լճերը ևս կարող են լինել մեկ այլ կյանքի հնարավոր առաջացման վայրեր։

Կան ապացույցներ, որ Եվրոպայի մակերևույին համարյա ամեն տեղ կա զգալի քանակի ջրածնի պերօքսիդ։ Քանի որ ջրածնի պերօքսիդը տրոհվում է թթվածնի և ջրի, երբ փոխազդում է հողուկ ջրի հետ, հետազոտողները կարծում են, որ այն կարող է լինել կյաքի ձևերի գոյատևելու համար բավարար էներգիայի աղբյուր։

Եվրոպայի սառցե կեղևի վրա գտնված կավային նյութերը (հատկապես, ֆիլոսիլիկատները), հաճախ նույնականացվում են Երկրի վրա օրգանական միացությունների հետ։ Այս միներալների առկայությունը Եվրոպայի վրա կարող է լինել աստերոիդի կամ գիսաստղի հետ բախման արդյունք։

• Յուպիտերի արբանյակներ
• Գալիլեյան արբանյակներ