Անդրեյ Գեյմ
Սըր Անդրեյ Գեյմ (հոլ.՝ Andre Geim, հոկտեմբերի 21, 1958(1958-10-21), Սոչի, ՌԽՖՍՀ, ԽՍՀՄ), հոլանդացի և բրիտանացի ֆիզիկոս, 2010 թվականի Ֆիզիկայի Նոբելյան մրցանակի դափնեկիր (Կոնստանտին Նովոսելովի հետ համատեղ), Լոնդոնյան թագավորական հասարակության անդամ (2007 թվականից), առավել հայտնի է ինչպես գրաֆիտի հայտնաբերողներից մեկը։ 2011 թվականի դեկտեմբերի 31-ին Եղիսաբեթ II թագուհու հրամանով գիտության ասպարեզում նվաճումների համար ստացել է բակալավրի կոչում պաշտոնական իրավունքով իր կոչման կողքը օգտագործել «Պարոն» կոչումը։
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
Կենսագրություն
Ծնվել է 1958 թվականին Սոչի քաղաքում, գերմանական ծագմամբ ինժեներների ընտանիքում (միակ բացառությունը Գեյմի ընտանիքում եղել է նրա մայրական կողմից մեծ տատիկը, ով հրեա է եղել)։ Գեյմը իրեն համարում է եվրոպացի և կարծում է, որ կարիք չունի առավել խորապես ուսումնասիրել իր արմատները։ 1964 թվականին ընտանիքը տեղափոխվել է Նալչիկ։
Հայրը՝ Կոնստանտին Գեյմը, (1910—1998) 1964 թվականից աշխատել է Նալչիկի էլեկտրական վակուումի գործարանում, որպես գլխավոր ինժեներ, մայրը՝ Նինա Բայերը (ծնվ. 1927), աշխատել է գլխավոր տեխնոլոգ։
1975 թվականին Անդրեյ Գեյմը ավարտել է Նալչիկի № 3 դպրոցը ոսկե մեդալով և աշխատում է ընդունվել Մոսկվայի ֆիզիկատեխնիկական ինստիտուտ, բայց չի ստացվում։ 8 ամիս աշխատելով Նալչիկի էլեկտրական վակուումի գործարանում 1976 թվականին ընդունվել է Նալչիկի էլեկտրական վակուումի գործարան։
Մինչև 1982 թվականը սովորել է ֆիզիկայի ֆակուլտետում, գերազանց ավարտել է և ընդունվել է ասպիրանտուրա։ 1987 թվականին դարձել է ֆիզիկա-մաթեմատիկական գիտությունների թեկնածու։
1990 թվականին ստացել է անգլիական թագավորական հասարակության կրթաթոշակ և դուրս է եկել ԽՍՀՄ-ից։ Աշխատել է Նոթինգեմյան համալսարանում, Բատայի համալսարանում, նաև ոչ այդքան երկար Կոպենհագենի համալսարանում։ Իսկ հիմա Մանչեստերյան կենտրոնի ղեկավարն է նանոտեխնոլոգիայի բնագավառում։
2008 թվականին ստանում է առաջարկություն, որպեսզի գլխավորի Մաքս Պլանկի համալսարանը Գերմանիայում, բայց մերժում է։
Նիդեռլանդների Թագավորության ենթակա։ Կինը՝ Իրինան, աշխատել է, ինչպես Գեյմը, Պինդ մարմինների ֆիզիկայի ինստիտուտում, իսկ այժմ աշխատում է Մանչեստերի համալսարանի լաբորատորիայում ամուսնու հետ։
Գեյմին Նոբելյան մրցանակ հանձնելուց հետո Միջազգային համագործակցության հիմնադրամի վարչության տնօրեն Ալեքսեյ Սիտնիկովը հայտարարում է, որ մտադրություն ունի Գեյմին հրավիրել Սկոլկովում աշխատելու։ Գեյմը հայտարարում է.
 | Ձեր մոտ մարդիկ լրի՞վ են խելքները կորցրել։ Նրանք մտածում են, որ եթե նրանք ինչ-որ մեկին շաղախեն մի պարկ ոսկու մեջ, ապա կարող են բոլորին հրավիրե՞լ: |  |
Գիտական ձեռքբերումներ
Գեյմի ձեռքբերումներից կարելի է առանձնացնել բիոյնիկական ադգեզիվայի (սոսինձ) ստեղծումը, ավելի ուշ հայտնի է դառնում, որպես gecko tape:
Այդեպես ճանաչված է նրա «Magnetic levitation» փորձը, ինչպես նաև հայտնի «թոչողը», որի համար Գեյմը հանրահայտ մաթեմատիկոսի Մայքլ Բերրի հետ 2000 թվականին ստացել է Իգնոբելյան մրցանակ։
2004 թվականին Անդրեյ Գեյմը իր աշակերտի հետ հայտանգործում է գրաֆիտ-ի ստացման եղանակը։ Իսկ ինչպես պարզվեց հետագայում, գրաֆիտը ունի մի շարք հետաքրքիր հատկություններ։
Այդ հայտնագործության համար Ֆիզիկայի ինստիտուտը (Մեծ Բրիտանի)) 2007 թվականին Գեյմին պարգևատրում է Մոտտի մրցանակով։ Նա նաև ստաում է Եվրոֆիզիկայի մրցանակը։ 2010 թվականին գրաֆիտի հայտնաբերումը նաև նպաստում է, որ նա արժանանում է Նոբելյան մրցանակին։ Գեյմը դառնում է առաջին գիտնականը, ով ստանում է և՛ Ժնոբելյան, և՛ Նոբելյան մրցանակներ։ 2013 թվականին ստացել է Կոպլի մեդալը։
Որոշ հրապարակումներ
- Andre K. Geim. Nobel Lecture: Random walk to graphene(անգլ.). —
Հետաքրքիր փաստեր
- Անդրեյ Գեյմ հետաքրքրվում էր ալպինիզմով։ Նրա առաջին նվաճումը դարձավ Էլբրուսը, իսկ սիրելի լեռը՝ Կիլիմանջարոն։
- Գիտնականը տարբերվում էր յուրօրինակ հումորով։ Դրա վառ ապացույցներից մեկը լեվիտացիայի մասին հոդվածն է, որում Գեյմի համահեղիկնակը նշվում էր իր սիրելի համստերներ Տիշան։ Հենց ինքը՝ Գեյմը, այս հոդվածի առթիվ հայտարարել էր, որ կրծողի դերը բավականին մեծ էր։
Ծանոթագրություններ
Գրականություն
- G. Brumfiel. Graphene speeds pair to Stockholm win // Nature. — Vol. 467, P. 642 (2010).
- A. Cho. Still in Its Infancy, Two-Dimensional Crystal Claims Prize // Science. — Vol. 330, P. 159 (2010).
- Д. Бухвалов. Нобелевский тип углерода // Троицкий вариант. — № 64, С. 4 (12.10.2010).
- Михаил Кацнельсон: «Они сделали то, что запрещено учебниками» // Троицкий вариант. — № 64, С. 4—5 (12.10.2010).
- E. S. Reich. Nobel document triggers debate // Nature. — Vol. 468, P. 486 (2010).
- Y. Hancock. The 2010 Nobel Prize in physics—ground-breaking experiments on graphene // J. Phys. D: Appl. Phys. — Vol. 44, P. 473001 (2011).
Արտաքին հղումներ
- Объявлены лауреаты Нобелевской премии по физике за 2010 год
- Нобелевские лауреаты выступили за смягчение британского визового режима для учёных}}
- «Гейм, Андрей Константинович — из личного дела» (html) (ռուսերեն). сайт веб-музея МФТИ — Фотографии документов А. К. Гейма (диплома, зачётной книжки, экзаменационных работ и пр.). Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 6-ին.
- Персональная страница Արխիվացված 2008-05-14 Wayback Machine на сайте Манчестерского университета (անգլ.)
- Գեյմ Անդրեյ
- Ю. Ерин. Нобелевская премия по физике — 2010 // «Элементы.ру», 11.10.2010
Հոդվածներ
- Статьи Андрея Гейма Արխիվացված 2018-11-13 Wayback Machine за 1981—1990 гг. в журнале «Письма в ЖЭТФ»
- Статьи Андрея Гейма в журнале «Успехи физических наук»
- Публикации в базе данных Astrophysics Data System
- Полный список публикаций отдела физики конденсированного состояния Манчестерского университета
Հարցազրույց
- «Անդրեյ Գեյմ։ «Մենք չգիտենք՝ ինչի կհանգեցնի այս բացահատումը»» (ռուսերեն). BBC — Հարցազրույց. հոկտեմբերի 5, 2010. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 5-ին.
- «Անդրեյ Գեյմ։ «...այսպիսի հետաքրքիր կրկես, ինչպիսին հիմա է, ես դեռ չէի տեսել...»» (ռուսերեն). РСН — հարցազրույց. հոկտեմբերի 6, 2010 թվական. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 15-ին.
- «Անդրեյ Գեյմ։ «Ինչու՞ եմ ես Ռուսաստանին պետք»» (ռուսերեն). Газета.ру — հարցազրույց. հոկտեմբերի 7, 2010. Արխիվացված օրիգինալից 2012 թ․ մարտի 26-ին. Վերցված է 2010 թ․ հոկտեմբերի 13-ին.
- G. Brumfiel. Andre Geim: in praise of graphene // Nature. — 7 Oct 2010.
- Речь Андрея Гейма, произнесенная на Нобелевском банкете 10 декабря 2010 года // Троицкий вариант. — № 69, С. 5 (21.12.2010).
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Անդրեյ Գեյմ» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Անդրեյ Գեյմ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.