42 egun falta dira urtea amaitzeko.
Jaiotzak Artikulurik ez duten Azaroaren 19ko jaiotzak
Adam Johann von Krusenstern •
Heriotzak Artikulurik ez duten Azaroaren 19ko heriotzak
Jason David Frank • Leonid Gaidai • William Camden • John Wilkins • Andrey Yeryomenko • Emma Lazarus • Claude Nicolas Ledoux •
Gertaerak Autoerretratua bizarrik gabe. Egutegia Aurreko eta hurrengo urteetan
Izendegia Santutegia: Daturik ez (gehitu )
Seaska egutegia: Ieltx, Ieltxu, Iria eta Iriberri.
Daturen bat falta bada, urtearen lotura jarraitu han sartzeko. Gertaerak
Euskal Herria Mundua 1564 – Migel Lopez Legazpikoa Mexikotik Filipinetarat abiatu zen. Espedizio honetan zihoan Andres Urdaneta ordiziarra , gerora arrakasta handia izango zuen Itzulbidaia aurkitzeko xedean. 1724 – Ekialdeko Indietako Herbeheretar Konpainiaren Slot ter Hooge fragata Porto Santo uhartean hondoratu zen. Eskifaiako 254 pertsonetatik 221 hil ziren. 1863 – Abraham Lincoln presidenteak Gettysburgeko hitzaldi ospetsua eman zuen. 1879 – Madrilen , Alfontso XII.a bigarren aldiz ezkondu zen, oraingoan Maria Kristina Habsburgo-Lorenakoarekin . 1933 – Espainia : lehendabizikoz sufragio unibertsala ezarri zen Espainian, hauteskunde orokorretan izan zen . Eskuindarrek irabazi zituzten hauteskundeak. 1936 – Buenaventura Durruti anarkista hil zen Madrilgo frontean. 1937 – Sevillan esklabo lanak egitera bidalitako 57 euskal preso errepublikar hil ziren tren istripuan. Alanis de la Sierra herrian izan zen, eta guztira 72 lagun hil ziren. 1942 – Bigarren Mundu Gerra , Stalingradeko bataila : Sobietarren erasoa Volgan . 1946 – Afganistan , Islandia eta Suedia Nazio Batuen Erakundearen kide egin ziren. 2002 – Espainian : Prestige petrolio-ontziaren hondoraketa, azaroaren 13an hasi zena. 2009 – Herman Van Rompuy hautatu zuten Europar Batasuneko presidente , eta Catherine Ashton kanpo harremanetarako ordezkari nagusi. 2014 – SNPko Nicola Sturgeon politikaria Alex Salmond alderdikidearen ordez Eskoziako lehen ministro izendatu zuten. 2015 – Atentatua Libanon, 43 hildako eta 230 zauritu. 2023 – Argentinan , hauteskunde presidentzialen bigarren itzulia egin zen, eta Javier Milei hautagai libertario antisistemak irabazi zuen, botoen % 56 eskuratuta. Sergio Massa atzean gelditu zen, botoen % 44 eskuratuta. Arte eta kultura
Zientzia eta teknologia
Kirolak
Jaiotzak
Euskal Herria 1611 – Rafael Mikoleta , euskal idazlea. 1739 – José de Urrutia y de las Casas , bizkaitar militar eta ingeniaria (h. 1803 ). 1756 – Pierre Haudaudine , lapurtar enpresaburu eta militarra (h. 1846 ). 1827 – Jean-Jacques Weiss , baionar irakasle, idazle eta kazetaria (h. 1891 ). 1843 – Félix Léglise , lapurtar politikaria (h. 1915 ). 1857 – Edward Spencer Dodgson , ingeles euskalaria , Essexen (h. 1922 ). 1889 – Krispin Sorarrain , Alkizako alkatea eta kronista (h. 1974 ). 1909 – Mariano Estornes Lasa , euskal idazlea (h. 1997 ). 1913 – Rodolfo Bozas , euskal herritar kazetari eta itzultzailea (h. 1978 ). 1933 – Antonio Bertrán , gipuzkoar txirrindularia (h. 2008 ). 1940 – Jose Ramon Agiriano , arabar sukaldaria. 1941 – Mikel Dalbret , lapurtar margolaria, Tunisian . 1943 – Ildefonso Urizar Azpitarte , bizkaitar futbol arbitro ohia. 1949 – Juan Maria Ollora , politikari jeltzalea eta ekonomialaria, Arabako Ahaldun Nagusi ohia. 1952 – Jose Luis Longaron , gipuzkoar artista plastikoa (h. 2019 ). 1953 – Francisco Mujika Garmendia , Artapalo , gipuzkoar ETAkide historikoa. 1960 – Anaje Narbaiza , gipuzkoar euskaltzalea, sindikalista, herrigintzan eta baserri munduan errotua. 1963 – Pello Mariñelarena , nafar ETAkidea (h. 1993 ). 1964 – Pilar Rodríguez Pérez , gipuzkoar unibertsitate-irakaslea, literatura, zinema, komunikazio eta genero ikasketetan aditua. 1965 – Iñaki Tejada , bizkaitar futbolari ohi eta entrenatzailea. 1971 – Ane Lardi Enbil , gipuzkoar kazetari, euskaltzale, feminista eta herri-eragilea. 1972 – Arturo Arbizu , nafar pilotari ohia. 1980 – Vanesa Fernández , ikus-entzunezkoen komunikazioko doktorea eta EHUko irakasle bizkaitarra. 1988 – Itxaso Paia , bizkaitar bertsolari, bertso-irakasle, gidoilari eta aktorea. 1988 – Alazne Belar , bizkaitar erizaina eta zainketa aringarrietan ikertzailea 1992 – Koldo Olabarri , bizkaitar aktorea. 1996 – Eider Unanue , gipuzkoar txirrindularia. 1998 – Itziar Ariztimuño , bizkaitar saskibaloi jokalaria. 2002 – Xabier Sola , nafar futbolaria. Mundua 1600 – Karlos I.a Ingalaterrakoa eta Eskoziakoa , Ingalaterra , Eskozia eta Irlandako erregea (h. 1649 ). 1607 – Erasmus Quellinus II.a , flandriar margolaria eta marrazkilaria (h. 1678 ). 1617 – Eustache Le Sueur , frantziar margolaria (h. 1655 ). 1700 – Jean Antoine Nollet , frantziar fisikari eta elizgizona (h. 1770 ). 1704 – Richard Pococke , ingeles prelatu eta bidaiaria, Wiki Euskara antropologo eta Wiki Euskara egiptologoen aitzindaria (h. 1765 ). 1707 – Maria Felice Tibaldi , italiar margolaria (h. 1770 ). 1711 – Mikhail Lomonosov , errusiar idazle eta zientzialaria (h. 1765 ). 1726 – Frantzisko Josef I.a Liechtensteingoa , Liechtensteingo printzea (h. 1781 ). 1754 – Pedro Romero , espainiar zezen-hiltzailea (h. 1839 ). 1778 – Charles de Salaberry , euskal jatorriako quebectar militarra (h. 1829 ). 1805 – Ferdinand Marie Lesseps , frantziar diplomatikoa (h. 1894 ). 1828 – Lakshmibai , Indiako iparraldeko Jhansi estatuko erregina eta gudaria, Zipaioen matxinadako pertsona esanguratsuenetakoa (h. 1858 ). 1831 – James Abram Garfield , Ameriketako Estatu Batuetako 20. Presidentea (h. 1881 ). 1833 – Wilhelm Dilthey , alemaniar filosofoa eta historialaria (h. 1911 ). 1840 – Aleksandr Kovalevski , errusiar biologoa eta enbriologoa (h. 1901 ). 1853 – Gabriel Hanotaux , frantziar diplomazialari, politikari eta historialaria (h. 1944 ). 1860 – John-Antoine Nau , frantsesez idazten zuen frantziar-estatubatuar idazlea (h. 1918 ). 1875 – 1876 – Tatiana Afanasieva , ukrainar-herbeheretar matematikari eta fisikaria (h. 1964 ). 1887 – James B. Sumner , estatubatuar biokimikaria, 1946ko Kimikako Nobel Saria (h. 1955 ). 1888 – José Raúl Capablanca , kubatar xake-jokalaria (h. 1942 ). 1889 – Clifton Webb , estatubatuar aktore, dantzari eta abeslaria (h. 1966 ). 1891 – Juan Yagüe , espainiar militarra, "afrikanisten" taldearen parte izateagatik ezaguna (h. 1952 ). 1894 – Américo Tomás , Portugalgo presidentea (h. 1987 ). 1896 – Elias Wen , txinatar apaiz ortodoxoa, Errusiatik kanpoko eliza ortodoxoaren apaiz zaharrena (h. 2007 ). 1900 – 1904 – Lippo Hertzka , hungariar futbolari eta entrenatzailea (h. 1951 ). 1909 – 1912 – 1913 – Ataúlfo Argenta , espainiar pianojole eta orkestra-zuzendaria (h. 1958 ). 1915 – Earl Wilbur Sutherland , estatubatuar farmakologo eta biokimikaria, 1971ko Medikuntzako Nobel Saria (h. 1974 ). 1917 – Indira Gandhi , Indiako lehen ministroa (h. 1984 ). 1919 – Gillo Pontecorvo , italiar zinema zuzendaria (h. 2006 ). 1920 – Gene Tierney , estatubatuar aktorea (h. 1991 ). 1922 – Juri Knorozov , sobietar hizkuntzalaria, epigrafista, etnologoa eta maiazalea (h. 1999 ). 1923 – 1924 – Mutesa II.a Bugandakoa , Bugandako erresumako erregea eta Ugandako lehenbiziko presidentea (h. 1969 ). 1925 – Zygmunt Bauman , judu jatorriko poloniar soziologo, filosofo eta saio-idazlea (h. 2017 ). 1926 – Elsa Wiezell , paraguaitar poeta, margolaria eta irakaslea (h. 2014 ). 1928 – Rupert de Larrinaga , euskal jatorriko britainiar eskialari eta militar ohia. 1932 – Eleanor F. Helin , estatubatuar astronomoa (h. 2009 ). 1933 – Larry King , estatubatuar telebista-aurkezle, irrati-aurkezle eta bozeramalea (h. 2021 ). 1934 – Kurt Hamrin , suediar futbolaria (h. 2024 ). 1936 – Yuan T. Lee , txinatar-estatubatuar kimikaria, 1986ko Kimikako Nobel Saria . 1937 – Tamara Bunke , Tania , argentinar iraultzaile komunista eta espioia (h. 1967 ). 1938 – Ted Turner , estatubatuar negozio-gizona eta telebistako magnatea. 1941 – Ivanka Khristova , bulgariar pisu jaurtitzailea (h. 2022 ). 1942 – 1944 – Agnes Baltsa , greziar mezzosopranoa. 1949 – 1950 – Keizo Imai , japoniar futbolari ohia. 1954 – 1959 – Allison Janney , estatubatuar aktorea. 1961 – Meg Ryan , estatubatuar aktore eta ekoizlea. Bogdan Wenta , poloniar eskubaloi jokalari ohia, Poloniar eskubaloiaren historiako jokalaririk hoberenetakoa. 1962 – 1964 – Petr Nečas , Txekiako lehen ministroa. 1965 – Laurent Blanc , frantziar futbolari ohi eta entrenatzailea. 1966 – 1969 – Ana Álvarez, espainiar aktore eta modeloa. Richard Virenque , frantziar txirrindulari ohia. 1970 – Rachael Dunlop , Dr. Rachie , australiar biokimikari, mediku ikerlari, blogari eta zientzialari eszeptikoa. 1971 – Toshihiro Yamaguchi , japoniar futbolari ohia. 1975 – Ezequiel Mosquera , espainiar txirrindularia. 1976 – Ilze Jaunalksne , letoniar kazetaria eta idazlea. 1977 – Mette Frederiksen , Danimarkako lehen ministroa. 1979 – Barry Jenkins , estatubatuar zinema zuzendari, ekoizle eta gidoigilea. 1983 – 1990 – Tatsuya Sakai , japoniar futbolaria. 1996 – Heriotzak
Euskal Herria 1316 – Joanes I.a Nafarroakoa , Nafarroa eta Frantziako erregea (j. 1316 ). 1756 – Martin Elizakoetxea , nafar elizgizona (j. 1679 ). 1825 – Jose Joakin Iturbide , Agustín I.a Mexikoko enperadorearen aita, Murtzian (j. 1739 ). 1919 – Florencio Constantino , bizkaitar tenorra , Mexikon (j. 1869 ). 1933 – Hermenegildo Alvariño , galiziar jatorriko eusko langile eta Eusko Abertzale Ekintzako militantea, eraila. 1935 – Silverio Izagirre , euskal herritar futbolaria (j. 1897 ). 1946 – Nicanor Mutiloa e Irurita , nafar elizgizona (j. 1874 ). 1949 – Maria Mestayer , euskal gastronomo eta sukaldaria, Madrilen (j. 1877 ). 1963 – Katalina Eleizegi , euskal idazlea (j. 1889 ). 1979 – Francisco Larrañaga , Txikito Iraetakoa , esku huskako gipuzkoar pilotaria (j. 1913 ). 1981 – Lorenzo Albizua , bizkaitar futbolaria (j. 1920 ). 1984 – Martin Markuleta , Amarako ogizaltzailea , euskal herritar futbolari eta entrenatzailea (j. 1907 ). 1991 – José Luis Duque , bizkaitar futbolaria (j. 1918 ). 1996 – Gabriel Alonso , gipuzkoar futbolari eta entrenatzailea (j. 1923 ). 2000 – Ángel García Ariño, Garcia Ariño II.a , esku huskako bizkaitar pilotaria (j. 1934 ). 2008 – Anabel Otxoa , bizkaitar sexologo eta dibulgatzailea, Mexiko Hirian (j. 1955 ). 2014 – Koldo Losada , bizkaitar aktorea (j. 1960 ). 2017 – Esther Arizmendi , gipuzkoar abokatua eta legelaria, Madrilen (j. 1956 ). 2018 – Elena Arregui Cruz-López , gipuzkoar arkitektoa, Santiago de Compostelan (j. 1929 ). Mundua 496 – Gelasio I.a , Aita santua . 498 – Anastasio II.a , Aita santua . 1557 – Bona Sforza Milangoa , Poloniako erregina ezkontidea (j. 1494 ). 1630 – Johann Hermann Schein , alemaniar musikagilea (j. 1586 ). 1659 – William Lamport , irlandar itsaslapur, soldadu, espioi eta erreboltaria. 1665 – Nicolas Poussin , frantziar margolaria (j. 1594 ). 1672 – Franciscus Sylvius , alemaniar sendagilea (j. 1614 ). 1798 – Theobald Wolfe Tone , Wolf Tone , irlandar independentista (j. 1763 ). 1806 – Shah Alam II.a , Indiako mogol enperadorea (j. 1728 ). 1828 – Franz Schubert , austriar musikagilea (j. 1797 ). 1850 – Richard Mentor Johnson , Ameriketako Estatu Batuetako 9. presidenteordea (j. 1780 ). 1855 – Mihály Vörösmarty , hungariar idazlea (j. 1800 ). 1886 – José María Posada Pereira, galizierazko eta gaztelerazko idazlea, Faro de Vigo egunkariko sortzailea. (j. 1817 ). 1887 – Emma Lazarus, estatubatuar poeta (j. 1849 ). 1891 – Gergely Csiky , hungariar antzerkigilea eta idazlea (j. 1842 ). 1915 – Joe Hill , estatubatuar sindikalista (j. 1879 ). 1925 – Henri Fayol , frantziar meategi-ingeniaria (j. 1841 ). 1933 – Louise Jopling , ingeles margolaria, bere belaunaldiko emakume artista nabarmenetakoa (j. 1843 ). 1936 – Mercedes Romero Abella , galiziar irakasle errepublikanoa, fusilatua (j. 1907 ). 1938 – Lev Xestov , errusierazko idazlea eta filosofoa (j. 1866 ). 1942 – Bruno Schulz , judu jatorriko poloniar idazle, artista, literatura kritikari eta arte irakaslea (j. 1892 ). 1944 – Ignacio Bolívar Urrutia , espainiar naturalista eta entomologoa, Espainian Natura Zientzien bultzatzaile nagusietako bat (j. 1850 ). 1949 – James Ensor , belgikar margolaria, marrazkigilea eta grabatzailea (j. 1860 ). 1956 – Victor Campbell , britainiar marinel eta esploratzailea (j. 1875 ). 1957 – Josefina Blanco , espainiar aktorea (j. 1878 ). 1963 – Carmen Amaya , kataluniar dantzari, abeslari eta aktorea (j. 1918 ). 1967 – 1975 – Priscilla Fairfield Bok , estatubatuar astronomoa (j. 1896 ). 1976 – Elisa Bachofen , argentinar ingeniaria, Hego Amerikan Ingeniaritza zibilean diplomatutako lehen emakumea (j. 1891 ). 1981 – Alphonse De Waelhens , belgikar filosofo neoeskolastikoa (j. 1911 ). 1982 – Erving Goffman , kanadar-estatubatuar soziologo eta idazlea, mikrosoziologiaren aitzindaritzat hartua (j. 1922 ). 1992 – Dora Ibarburu , euskal uruguaitar erizain eta irakaslea (j. 1918 ). 1998 – 2004 – John Vane , britainiar farmakologoa, 1982ko Medikuntzako Nobel Saria (j. 1927 ). 2005 – Francesco Somaini , italiar eskultorea (j. 1926 ). 2007 – 2010 - Bertha Gxowa , apartheidaren aurkako eta emakumearen eskubideen aldeko ekintzailea (j. 1934 ). 2011 – Ömer Lütfi Akad , turkiar zinema zuzendaria (j. 1916 ). 2012 – 2013 – Frederick Sanger , ingeles biokimikaria, 1980ko Kimikako Nobel Saria (j. 1918 ). 2014 – Mike Nichols , estatubatuar zinemagilea (j. 1931 ). 2017 – 2018 – Apisai Ielemia , Tuvaluko lehen ministroa (j. 1955 ). 2019 – 2022 – 2023 – Jaiak eta urteurrenak Kanpo estekak
Azaroaren 18 | Urteko egutegi | Azaroaren 20
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Azaroaren 19 , which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0") ; additional terms may apply (view authors ). Eduki guztia CC BY-SA 4.0 (r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.