1973: Joer

Dës Säit befaasst sech mam Joer 1973.

D'Joer 1973 huet op engem Méindeg ugefaangen.

• D'USA an d'UdSSR ënnerschréiwen en Ofkommes fir en Atomkrich ze verhënneren.

 

Europa

• 01. Januar: Dänemark, Groussbritannien an Irland trieden der EWG bäi.
• 26. Januar: Den Edmond Leburton gëtt Premierminister an der Belsch.
• 08. Mäerz: Bei engem Referendum an Nordirland stëmmt eng Majoritéit vu 57,4 Prozent dofir, Deel vum Vereenegte Kinnekräich ze bleiwen. Vill Katholicke boykottéieren de Referendum.
• 4. bis 11. Mäerz: Parlamentswalen a Frankräich gi vun der Droite gewonnen.
• 05. Abrëll: De Pierre Messmer gëtt op en Neits Premierminister a Frankräich an der Regierung Messmer 2
• 01. Juni: De griicheschen Diktator Georgios Papadopoulos rifft d'Republik aus.
• 3. bis 7. Juli: Éischt Konferenz iwwer Sécherheet an Zesummenaarbecht an Europa (KSZE).
• 07. Juli: Récktrëtt vum italieenesche Conseilspresident Giulio Andreotti. De Mariano Rumor iwwerhëlt.
• 11. Juli: Eng brasilianesch Boeing 707 fält wéinst Feier bei Orly erof; 122 Mënsche stierwen, just 11 iwwerliewen.
• 15. September: Duerch den Doud vum Kinnek Gustav VI. Adolf gëtt de Carl XVI. Gustaf neie Staatschef a Schweden.
• 18. September: Déi zwee Däitschlanden, d'Bundesrepublik an d'DDR, gi Member vun der UNO.
• 03. Oktober: De President vum DDR-Ministerrot Willi Stoph gëtt zum Staatsrotspresident (Ministerpresident) vu sengem Land gewielt.
• 17. November: A Griicheland gëtt d'Revolt vun de Studenten um Athener Polytechnikum géint d'Militärdiktatur bluddeg niddergeschloen.
• 25. November: De griichesche President, de Generol Georgios Papadopoulos gëtt duerch d'Militär gestierzt; neie President gëtt de Generol Phaidon Gizikis.
• 20. Dezember: De spuenesche Ministerpresident Luis Carrero Blanco gëtt bei engem Bommenattentat vun der ETA ëmbruecht, de Carlos Arias Navarro gëtt säin Nofollger.

Lëtzebuerg

• 09. Januar: D'Gebai vum Europäesche Geriichtshaff um Kierchbierg gëtt a Betrib geholl.
• Januar: Eng 2.500 Leit demonstréieren an der Stad Lëtzebuerg géint de Vietnamkrich.
• 03. Juni: D'Nei Bréck an der Stad Lëtzebuerg gëtt Einbahn.
• 16. Juli: D'Regierung ënnerschreift e Memeorandum of Understanding mat der RWE Essen, fir de Bau vun enger Atomzentral zu Remerschen ze plangen an dann duerchzeféieren.
• 09. Oktober: Generalstreik zu Lëtzebuerg.
• 25. November: Éischten autofräie Sonndeg zu Lëtzebuerg wéinst der Pëtrolskris.
• 2. Dezember: Zweeten autofräie Sonndeg zu Lëtzebuerg wéinst der Pëtrolskris.

Afrika

• Grouss Hongersnout an der Sudan-Sahel-Zon bis an Ethiopien (1973-1975).
• 05. Juli: An Ruanda putscht sech d'Militär un d'Muecht.
• 24. September: Guinea-Bissau erkläert sech vu Portugal onofhängeg (definitiv den 10. September 1974).

Amerika

USA

• 30. Januar: Watergate-Affär: Dem President Richard Nixon seng Mataarbechter Gordon Liddy an James W. McCord, Jr. gi viru geriicht wéinst Abroch verurteelt.
• 04. Abrëll: D'World Trade Center zu New York City geet op.
• Juni: Offiziell Visitt vum Leonid Breschnew an de Vereenegte Staaten.

Mëttel- a Südamerika

• 27. Juni: Staatsstreech an Uruguay, de President Juan María Bordaberry hëlt, mat Hëllef vun der Arméi, all Pouvoiren u sech.
• 01. Juli: Chile rifft den Ausnamezoustand aus.
• 10. Juli: D'Bahamas gi vu Groussbritannien onofhängeg.
• 11. September: D'chilenescht Militär putscht ënner dem Generol Augusto Pinochet; de Staatspresident Salvador Allende hëlt sech d'Liewen.
• An Argentinie gëtt de Juan Perón zum Staatspresident gewielt, seng Fra Isabel Perón gëtt Vizepresidentin.

Asien

• 27 Januar: An de Friddensaccorde vu Paräis gëtt e Waffestëllstand an de Réckzuch vun den US-Truppen aus dem Vietnam decidéiert.
• 29. Mäerz: Déi lescht US-amerikanesch Zaldote verloosse Vietnam.
• 17. Juli: An Afghanistan putscht den Mohammad Daud Khan a rifft d'Republik aus. Hie gëtt deen Dag drop zum President proklaméiert; de Kinnek Mohammed Sahir Schah vun Afghanistan dankt de 24. August of.
• 14. Oktober: An Thailand trëtt no Onrouen d'Militärregierung zeréck; de Sanya Dharmasakti gëtt neie Premierminister.

Ozeanien & Pazifik

• 20. Oktober: D'Oper vu Sydney gëtt duerch d'Kinnigin Elizabeth II. ageweit.
• 01. Dezember: Papua-Neiguinea gëtt onofhängeg.
• Déi australesch Aborigines kréien d'Walrecht.

Noen Osten an Arabesch Welt

• 06. Oktober: Ufank vum Jom-Kippur-Krich: Egypten a Syrien attackéieren op de Golanhéichten a beim Suezkanal déi israeelesch Front.
• 16. Oktober: D'OPEC decidéiert, de Präis vum Pëtrol ëm 70 % ze héijen; Ufank vun der éischter Pëtrolskris

Molerei

Literatur

• De Nobelpräis fir Literatur geet un den australesche Romanauteur Patrick White.
• Edmond Dune, Poèmes e prose.
• Edmond Dune, Les puits de Fuentes.
• Edmond Dune, L'anneau de Moebius.

Musek

• 07. Abrëll: D'Anne-Marie David gewënnt fir Lëtzebuerg mam Lidd Tu te reconnaîtras den 18. Eurovision Song Contest zu Lëtzebuerg.

Kino

• Mais où est donc passée la 7e compagnie? vum Robert Lamoureux.

• 06. Abrëll: Start vun der Raumsond Pioneer 11.
• 14. Mee: Start vun der Raumstatioun Skylab.
• 04. Juni: De Geldautomat gëtt patentéiert.
• 26. Oktober: éischte Fluch vum däitsch-franséische Militärfliger Alpha Jet.
• 03. Dezember: Pioneer 10 erreecht de Planéit Jupiter.

• D'Jeunesse Esch gëtt fir d'Zwieleft Landesmeeschter am Foussballchampionnat.
• 28. Februar: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Mulhouse 1:3 géint Frankräich. De Gol fir d'Lëtzebuerger huet de Jean-Pierre Hoffmann geschoss.
• 31. Mäerz: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Genua, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1974, 0:5 géint Italien.
• 08. Abrëll: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1974, 0:1 géint Schwäiz.
• 26. September: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Luzern, am Kader vun der Qualifikatioun fir d'Foussball-Weltmeeschterschaft 1974, 0:1 géint Schwäiz.
• 07. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert an der Stad Lëtzebuerg 0:2 géint Kanada.
• 28. Oktober: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp verléiert zu Libramont-Chevigny 0:6 géint Belsch.
• 04. November: Déi lëtzebuergesch Foussballnationalekipp gewënnt an der Stad Lëtzebuerg 2:1 géint Norwegen. D'Goler fir d'Lëtzebuerger hunn de Vinicio Monacelli a Pierrot Langers geschoss.

• 03. Januar: Mikhail Zaritskiy, russesch-lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 08. Januar: Serge Karier, lëtzebuergesche Volleyballspiller.
• 12. Januar: Hande Yener, tierkesch Popsängerin a Songwriterin.
• 13. Januar: Giancarlo Fisichella, F1-Pilot.
• 16. Januar: Gilles Baum, lëtzebuergesche Politiker.
• 20. Januar: Mathilde d'Udekem d'Acoz, Fra vum belsche Kinnek Philippe.
• 20. Januar: Benjamin Biolay, franséische Sänger, Songwriter a Komponist.
• 23. Januar: Marija Lwowna Kaz, russesch Sängerin.
• 29. Januar: Su-Mei Tse, lëtzebuergesch Musekerin a Kënschtlerin.
• 22. Februar: Philippe Gaumont, franséische Vëlossportler.
• 02. Mäerz: Valérie Donzelli, franséisch Schauspillerin a Regisseurin.
• 03. Mäerz: Xavier Bettel, lëtzebuergesche Politiker.
• 24. Mäerz: Jim Parsons, US-amerikanesche Schauspiller.
• 06. Abrëll: Claudia Dall'Agnol, lëtzebuergesch Politikerin.
• 12. Abrëll: Judith Lecuit, lëtzebuergesch Cellistin.
• 12. Abrëll: Romain Labonté, lëtzebuergeschen Handballspiller.
• 18. Abrëll: Haile Gebrselassie, ethiopesche Laangstreckeleefer.
• 11. Mee: Igor Matovič, slowakesche Politiker.
• 16. Mee: Corinne Cahen, lëtzebuergesch Politikerin.
• 17. Mee: Tim Battin, lëtzebuergesche Fotograf.
• 18. Mee: Paul Galles, lëtzebuergesche Politiker
• 24. Mee: Ruslana Lyjytschko, ukrainesch Sängerin.
• 28. Mee: Paolo Amodio, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 31. Mee: Tom Alesch, lëtzebuergesche Filmregisseur.
• 01. Juni: Anna Thalbach,däitsch Schauspillerin.
• 16. Juni: Federica Mogherini, italieenesch Politikerin.
• 17. Juni: Louis Leterrier, franséische Filmregisseur.
• 21. Juni: Zuzana Čaputová, slowakesch Politikerin.
• 21. Juni: Christian Schmitt, lëtzebuergeschen Handballspiller.
• 26. Juni: Samuel Benchetrit, franséische Filmregisseur, Dréibuchauteur, Schauspiller a Schrëftsteller.
• 03. Juli: Isabelle Schlesser, lëtzebuergesch Juristin a Member vum Staatsrot.
• 05. Juli: Pascal Kremer, lëtzebuergeschen Äishockeyspiller
• 07. Juli: Roland Schaack, lëtzebuergesche Foussballtrainer a fréiere Foussballspiller.
• 08. Juli: Laurent Schley, lëtzebuergeschen Zoolog.
• 31. Juli: Daniel Becker, lëtzebuergesche Basketballspiller.
• 16. August: Nathalie Thill, lëtzebuergesch Liichtathleetin.
• 25. August: Fatih Akin, däitsch-tierkesche Filmregisseur.
• 29. August: Kevin Makely, US-amerikanesche Schauspiller.
• 03. Oktober: Jean-Luc Engler, lëtzebuergesche Volleyballspiller.
• 04. Oktober: Roland Hoffmann, lëtzebuergesche Volleyballspiller.
• 07. Oktober: Marc Fancelli, lëtzebuergeschen Handballspiller.
• 10. Oktober: Yves Barthels, lëtzebuergeschen Äishockeyspiller.
• 05. November: Christian Alverdi, lëtzebuergesche Foussballspiller.
• 14. November: Marc Meyers, lëtzebuergeschen Trombonne-Spiller.
• 22. November: Chad Trujillo, US-amerikaneschen Astronom.
• 24. November: Azad, däitsche Rapper.
• 06. Dezember: Nikos Christodoulidis, zypriotesche Politiker.
• 08. Dezember: Corey Taylor, US-amerikanesche Museker.
• 15. Dezember: Tom Hengen, lëtzebuergeschen Enseignant an Dichter.

• 01. Januar: Jan Anteunis, belsche Sculpteur a Moler.
• 20. Januar: Amílcar Cabral, kapverdianesche Politiker.
• 22. Januar: Lyndon B. Johnson, 36. President vun den USA.
• 26. Januar: Edward G. Robinson, US-amerikanesche Schauspiller.
• 06. Februar: Ira Sprague Bowen, US-amerikaneschen Astronom an Astrophysiker.
• 10. Februar: Marcel Hulten, lëtzebuergeschen Ornitholog.
• 12. Februar: Alphonse Weicker, lëtzebuergesche Jurist, Ekonomist a Foussballspiller.
• 14. Februar: Émile Reuter, lëtzebuergesche Politiker.
• 15. Februar: Tim Holt, US-amerikanesche Filmschauspiller.
• 05. Mäerz: Robert C. O'Brien, US-amerikanesche Schrëftsteller a Journalist.
• 06. Mäerz: Pearl S. Buck US-amerikanesch Schrëftstellerin.
• 10. Mäerz: Robert Siodmak, US-amerikanesche Filmregisseur.
• 25. Mäerz: Edward Steichen, US-amerikanesche Fotograf, gebuer zu Lëtzebuerg.
• 23. Mäerz: Nicolas Kinsch, lëtzebuergesche kathoulesche Bëschof.
• 30. Mäerz: William J. Kroll, lëtzebuergesche Fuerscher an Erfinder.
• 02. Abrëll: Joseph Hess, lëtzebuergesche Professer.
• 08. Abrëll: Pablo Picasso, spuenesche Moler, Sculpteur a Graphiker.
• 09. Abrëll: Henri Schnadt, lëtzebuergeschen Ingenieur.
• 13. Abrëll: René Hartmann, lëtzebuergesche Gewerkschaftler, Politiker a Foussballspiller.
• 28. Abrëll: Robert Buron, gaullistesche Politiker a Staatsmann.
• 01. Mee: Jules Mersch, lëtzebuergesche Publizist.
• 02. Mee: François Cigrang, lëtzebuergeschen Deputéierten.
• 29. Mee: P. Ramlee, malaysesche Schauspiller a Regisseur.
• 11. Juni: Folke Rogard, schweedesche Schachfonctionnaire a -schiedsriichter.
• 26. Juni: John Cranko, südafrikanesche Choreograph.
• 28. Juni: Abd ar-Rahman al-Bazzaz, irakesche Regierungsbeamten a Politiker.
• 03. Juli: Karel Ancerl, tschecheschen Dirigent.
• 07. Juli: Veronica Lake, US-amerikanesch Filmschauspillerin.
• 13. Juli: Willy Fritsch, däitsche Schauspiller.
• 18. Juli: Jack Hawkins, englesche Schauspiller.
• 20. Juli: Bruce Lee, chineesesch-US-amerikanesche Schauspiller.
• 26. Juli: Hans Albert Einstein, Schwäizer Ingenieur an eelste Jong vum Albert Einstein.
• 28. Juli: Émile Konter, lëtzebuergesche Boxer.
• 01. August: John Ford, US-amerikanesche Filmregisseur.
• 01. August: Walter Ulbricht, Ost-däitsche Staatsmann.
• 02. August: Jean-Pierre Melville, franséische Filmregisseur, Filmproduzent a Schauspiller.
• 04. August: Eddie Condon, Jazz-Gittarist a Grënner vum "Chicago style"-Jazz.
• 06. August: Fulgencio Batista Y Zaldívar, kubanesche Politiker.
• 20. August: André Haguet, franséische Filmregisseur.
• 02. September: John Ronald Reuel Tolkien, englesche Schrëftsteller a Philolog.
• 11. September: Salvador Allende Gossens, chileenesche Politiker.
• 17. September: Jean Fohrmann, lëtzebuergesche Gewerkschaftler a Politiker.
• 22. September: Paul van Zeeland, belschen Diplomat a Politiker.
• 23. September: Pablo Neruda, chileeneschen Dichter an Diplomat.
• 26. September: Anna Magnani, italieenesch Schauspillerin.
• 28. September: Wystan Hugh Auden. Naturaliséierten US-amerikaneschen Dichter.
• 13. Oktober: Ernst Reischenböck, éisträichesche Moler.
• 16. Oktober: Gene Krupa, US-amerikaneschen Jazz-Batteur.
• 17. Oktober: Ingeborg Bachmann, éisträichesch Schrëftstellerin.
• 22. Oktober: Pablo Casals, katalouneschen Cellist.
• 25. Oktober: Abebe Bikila ethiopesche Laangstreckeleefer.
• 03. November: Marc Allégret, Filmregisseur.
• 17. November: Lou Koster, lëtzebuergesch Komponistin a Pianistin.
• 18. November: Catherine Kill, lëtzebuergesch Politikerin a Fraerechtlerin.
• 25. November: Laurence Harvey, brittesche Filmschauspiller a Regisseur.
• 01. Dezember: David Ben-Gurion, israeelesche Staatsmann.
• 17. Dezember: Charles Greeley Abbot, engleschen Astronom.
• 23. Dezember: Gerard Peter Kuiper, US-amerikaneschen Astronom.
• 24. Dezember: Philippe Richard, franséische Schauspiller.
• 29. Dezember: Willy Birgel, däitsche Schauspiller.
• 31. Dezember: Alexander N. Vyssotsky, russesch-amerikaneschen Astronom.