Difodiant

Difodiant
Math	diwedd, risg biolegol
Y gwrthwyneb	rhywogaethu
Rhan o	diraddio'r amgylchedd, colli bioamrywiaeth
	Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Gellir diffinio difodiant o ran amser fel y foment honno pan fo aelod ola'r rhywogaeth yn marw. Defnyddir y term gan mwyaf o fewn daeareg, bywydeg ac ecoleg. Ar adegau, ceir hyd i rywogaeth a gredwyd oedd wedi difodi; mae'n ailymddangos, yn dal yn fyw a gelwir hon yn rhywogaeth Lasarus, oherwydd i Lasarus, yn ôl y chwedl atgyfodi.

Cred gwyddonwyr fod dros 99% o'r holl rywogaethau sydd erioed wedi byw ar wyneb Daear wedi difodi; mae hyn yn gyfystyr â phum biliwn o rywogaethau. Mewn cymhariaeth, amcangyfrifir fod rhwng 10 miliwn a 14 miliwn o rywogaethau'n fyw heddiw, gyda dim ond 1.2 miliwn ohonynt wedi eu cofnodi.

Gellir dweud i raddau fod difodiant yn broses cwbwl naturiol o ran esblygiad. Y ddau reswm mwyaf dros ddifodiant yw: yn gyntaf, amgylchiadau sy'n newid yn sydyn e.e. daeargrynfeydd ysgytwol neu newid tymheredd ac yn ail cystadleuaeth gan rywogaeth arall. Ar gyfartaledd mae rhywogaeth yn difodi wedi 10 miliwn o fodolaeth, er bod yr hyn a elwir yn 'ffosiliau byw' yn parhau am gannoedd o filiynau rhagor o fodolaeth, heb fawr o newid esblygol, morffolegol.

Statws cadwraeth

Prif: Rhywogaeth mewn perygl

Statws cadwraeth unrhyw rywogaeth yw'r tebygrwydd y gallai'r rhywogaeth honno wynebu difodiant. Y mwyaf adnabyddus o'r rhestri statws cadwraeth yw Rhestr Goch yr IUCN.

Mae categoriau'r IUCN yn cynnwys:

Wedi ei ddifodi: dim unigolion o'r rhywogaeth ar ôl, er enghraifft y Dodo.
Wedi ei ddifodi yn y gwyllt: rhai unigolion ar ôl, ond dim poblogaeth naturiol yn y gwyllt.
Mewn perygl difrifol: siawns uchel iawn o ddifodiant yn y dyfodol agos, er enghraifft Rheinoseros Jafa.
Mewn perygl: siawns uchel o ddifodiant yn y dyfodol, er enghraifft y Morfil Glas, Teigr, Albatros
Archolladwy: siawns uchel o ddifodiant yn y tymor hir, er enghraifft y Llew, Gaur.
Dibynnu ar gadwraeth: er nad oes bygythiad ar hyn o bryd, mae'n ddibynnol ar raglenni cadwraeth, er enghraifft Caiman Du
Bron dan fygythiad: gall ddod dan fygythiad yn y dyfodol agos.
Dim bygythiad: dim bygythiad ar hyn o bryd.

Statws IUCN 3.1

**Categoriau Risg Lleiaf**
2001 Categoriau a Meini Prawf (fersiwn 3.1)	Disgrifiad
	Pryder Lleiaf (LC), risg lleiaf. Ceir llawer o rywogaethau ledled y byd yn y categori hwn.
	Bron dan fygythiad (NT), yn agos i gael eu rhoi mewn categori o fygythiad, neu posib y bydd y rhywogaeth o dan fygythiad ynb y dyfodol agos.

**Categoriau o fygythiad**
2001 Categoriau a Meini Prawf (version 3.1)	Disgrifiad
	Archolladwy (VU), siawns uchel o ddifodiant yn y tymor hir, yn y gwyllt.
	Mewn perygl (EN), siawns uchel o ddifodiant yn y dyfodol.
	Mewn perygl difrifol (CR), siawns uchel iawn o ddifodiant yn y dyfodol agos.

**Categoriau eraill**
2001 Categoriau a Meini Prawf (version 3.1)	Disgrifiad
	Wedi ei ddifodi yn y gwyllt (EW), rhai unigolion ar ôl, ond dim poblogaeth naturiol yn y gwyllt.
	Diffyg Data (DD), diffyg data'n bodoli i wneud asesiad risg o ddifodiant.
	Heb ei Werthuso (NE), heb ei werthuso yn erbyn y meini prawf.
	Wedi'i ddifodi, o bosibl (EX neu CR), crewyd y categori hwn gan BirdLife International.
	O bosib wedi'i ddifodi yn y gwyllt (EW neu CR), Term a ddefnyddir oddi fewn i'r Rhestr Goch.
	Difodwyd (EX), does dim dwywaith amdani - mae unigolyn olaf y rhywogaeth wedi marw.

Galeri o faneri Statws IUCN 3.1

(Hen gofrestriadau)

LC
NT
CD
VU
EN
CR
EW
EX
Pob un

Gweler hefyd

Cyfeiriadau

This article uses material from the Wikipedia Cymraeg article Difodiant, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Rhoddir testun y dudalen ar gael ar delerau'r drwydded CC BY-SA 4.0, heblaw ei fod wedi nodi'n wahanol. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Cymraeg (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.