Difodiant Mawr Bywyd

Gellir diffinio sawl difodiant drwy edrych ar y newid sylweddol yn yr amrywiaeth a nifer yr organebau amlgellog. Mae difodiannau o'r fath yn cael effaith ar gydrannau'r biosffêr.

Dwysedd difodiant organebau byw morol
yn ystod y Ffanerosöig

%

<-- Miliynau o flynyddoedd yn ôl

(H)

K–Pg

Tr–J

P–Tr

D

O–S

Mae'r siart hon yn dangos y ganran ymddangosiadol o genws yr anifeiliaid morol a ddifodwyd dros gyfnos o amser.
Nid yw'n cynrychioli pob rhywogaeth o anifeiliaid morol, dim ond y rhai hynny y canfuwyd eu ffosiliau. Ceir dolen ar bob un o'r prif 5 difodiant.

'Dyw graddfa'r difodiannau mawr a welwyd dros y milenia ddim yn gyson: maen nhw'n digwydd heb batrwm o ran amser. Gellir dweud yn fras, o astudio ffosiliau fod difodiannau cefndirol yn digwydd tua 2 i 5 teulu (bioleg) (tacsonomegol) anifeiliaid morol bob miliwn o flynyddoedd. Dyma, felly, y math o ffosiliau a astudir yn fwyaf aml, oherwydd y cofnod manwl sydd ar gael ohonynt, o'i gymharu ag anifeiliaid y tir.

Y difodiant mawr cyntaf, mae'n debyg oedd yr 'Ocsigeneddio Mawr' (Great Oxygenation Event) pan welwyd diocsigen (O₂) a gynhyrchwyd gan organebau biolegol yn atmosffer y blaned.

Y difodiant mawr diwedda pedd y Digwyddiad difodiant Cretasaidd-Paleogenaidd pan welwyd difodi llawer iawn o anifeiliaid a phlanhigion a hynny mewn amser cymharol fyr. Yn ychwanegol at y 5 prif ddifodiant mawr, ceir nifer o rai mân a'r difodiant hwnnw sy'n digwydd heddiw a achoswyd gan ddyn, a elwir weithiau y 6ed difodiant. Digwyddant gan mwyaf yn ystod y Ffanerosöig (yr Eon daearegol presennol, a'r un ble gwelwyd amrywiaeth eang o blanhigion ac anifeiliaid yn esblygu).

Pob genws

Genws a ddiffiniwyd yn dda

Tuedd

"Y Pum Difodiant Mawr"

Difodiannau eraill

Miliwn o flynyddoedd yn ôl

Amrywiaeth o fewn y Ffanerosöig, yn ôl cofnodion y ffosiliau. Mae'r echelin 'y' yn cynrychioli miloedd o genws.

Nodiadau

Llyfryddiaeth

• Cyfrifo effaith yr impact Archifwyd 2010-05-05 yn y Peiriant Wayback.
• Species Alliance (rhaglen ddogfen ar y difodiannau mawr, o'r enw "Call of Life: Facing the Mass Extinction)
• Interstellar Dust Cloud-induced Extinction Theory
• Sepkoski's Global Genus Database of Marine Animals – Cyfrifo graddfa difodiannau mawr!