فەرھاد پیرباڵ: نووسەر، شاعیر و لێکۆڵەرێکی کورد

فەرھاد پیرباڵ ساڵی ١٩٨٤ زانکۆی سلێمانی تەواو کردووە، ھەمان ساڵ چووەتە ڕیزی یەکێتیی نووسەرانی شاخ، ھەر لەناو یەکێتیی نووسەرانی شاخیش یەکەم کتێبی چاپ کردووە، کە شانۆنامەیەکە بە ناونیشانی «ماڵاوا ئەی وڵاتەکەم» بۆ ئەوەی خزمەتی سەربازی نەکات چووەتە ئێران، ھەشت مانگ لەوێ ماوەتەوە، دوایی چووەتە ئەڵمانیا ئینجا دانمارک و دوو ساڵ لەوێ ماوەتەوە و بە زەمالەی حکوومەتی فەڕەنسا کە لەلایەن ئینستیتیوتی کوردیی پاریسەوە دابەش دەکرا چووەتە فەڕەنسا.

پیرباڵ مانگی تشرینی یەکەمی ساڵی ١٩٩٤ گەڕاوەتەوە کوردستان، ھەفتەیەک دوای تەواوکردنی دکتۆراکەی لە زانکۆی سۆربۆن، لە بواری «مێژووی ئەدەبی نوێی کوردی» لە ساڵی ١٩٩٤ لە زانکۆی سەلاحەدین دامەزراوە.

فەرھاد زۆرجار ڕەخنەی لە تێنەگەیشتنی کورد ھەبووە لەبەرامبەر کارەکانی، لە بەرنامەی کەوانەی سوور لە کەناڵی ڕووداو گوتی: «قەرەج شێتەکانی خۆیان فڕێ نادەن، بەڵام ئەنگۆ ئەمنتان فڕێ دایە». لە ١٤ی تەممووزی ٢٠١٩، فەرھاد پیرباڵ ئاگری بەردایە ماڵی وەفایی، کە دەزگایەکی کتێبە، لەسەر قسەی خۆی ئەم کارەی کردووە لەبەر ئەوەی مافی بەرھەمەکانی پێ نەدراوە. بەھۆی ئەم کارەیەوە دەستگیر کرا و دواتر لە دادگا ئازاد کرا و لە ١٩ی کانوونی دووەمی ٢٠٢٠، داوای لێبوردنی لە دەزگاکە کرد. دواى ئەوەى لە ساڵی ٢٠١٧ەوە لە زانکۆ دەرکرابوو، بەپێی فەرمانێکى ئەنجومەنى وەزیران لە ٢٨ی حوزەیرانی ٢٠٢٠، دووبارە لە زانکۆی سەڵاحەدین دامەزرێندرایەوە.

ژیانی خێزانی

فەرھاد پیرباڵ سەرەتا لەگەڵ تەرزە جاف ھاوسەرگیریی کرد، لەگەڵ ئەودا کچ و کوڕێکیان بوو بەناوەکانی ڕۆدان و تنۆک. دواتر لە تەرزە جیا بوویەوە. لە ساڵی ٢٠١٦ ھاوسەرگیریی دووەمی لەگەڵ ئالا دڵشاد کرد، کە دەرچووی بەشی یاسای زانکۆی حەیاتە. ھەر لە ھەمان ساڵدا، لەگەڵ ئالا جیابوونەوە.

پیشە و چالاکی

پیرباڵ کاتێک کە لە دانیمارک و ئەڵمانیا بووە، سەرپەرشتیاری بەشی ئەدەب بووە، ھەروەھا وەکوو پەیامنێر و ئەندامی دەستەی نووسەران لە زۆرێک لە گۆڤارەکانی وەکوو خەرمانە و نودەم لە ستۆکھۆڵم، یەکگرتن و دەروازە لە دانمارک، ھیوا لە پاریس، ھەروەھا گەلێک گۆڤاری دیکەش وەکوو دەستەی نووسەرانی گۆڤارەکان کاری کردووە، لە ١٩٩٤ کە ھاتووەتەوە کوردستان لە ڕۆژنامەی کوردستانی نوێ بەرپرسی لاپەڕە بووە، لە «گۆڤاری وەرگێڕان» سەرنووسەر بووە کە لە وەزارەتی ڕۆشنبیری دەردەچوو، ھەروەھا لە زۆر گۆڤار و بڵاوکراوەی دیکە وەکوو نووسەر یان سەرنووسەر بەشدار بووە.

چیڕۆک و ڕۆمان

• پەتاتەخۆرەکان (کۆمەڵەچیرۆک)
• مولازم تەحسین و شتی تریش
• حەوت وێنەی ڕووتی ژنی جەنابی وەزیر (ڕۆمان)
• سانتیاگۆ دی کۆمپۆستێلا
• منداڵباز. (ڕۆمان)
• پیاوێکی شەپقە ڕەشی پاڵتۆ ڕەشی پێڵاو شین
• عەبدولڕەحیم ڕەحمی ھەکاری
• ھوتێل ئەورووپا
• حیکایەتەکانی باوکم (ڕۆمان)
• قەبرێکی سێگۆشە. (ڕۆمان)
• زمانی حەیزەران
• زێڕی ناو زبڵ
• ڕەئیس ڕەمەزانەکان.
• زار و مارەکان
• چیم دی؟
• ئەو کتێبانەى ژیانیان گۆڕیم

شانۆنامە

• ماڵئاوا ئەی وڵاتەکەم.
• کۆمەڵگای مەدەنی
• بەیانی باش ئەی غەریبی
• باوک (وەرگێڕان)
• سۆزانییە بەڕێزەکە (وەرگێڕان)
• نووسەرێکی گێل
• حەشیشەکێشەکان
• ئەو پیاوەى تەنیا لەکاتى خەودا دنیاى پێ جوان بوو

لێکۆڵینەوە

 

• وێنەی کورد لە ئەرشیفی کوردناسەکاندا
• کورد لە دیدی ڕۆژھەڵات ناسەکانەوە
• چەند نامەیەکی فەڕەنسی
• دەستپێکی سەرھەڵدانی پەخشانی کوردی
• سەرچاوەکانی کوردناسی
• ژەنەراڵ شەریف پاشا
• ئینجیل لە مێژووی ئەدەبیاتی کوردیدا.
• کرۆنۆلۆجیای کوردستان
• ڕێبازە ئەدەبییەکان. چاپی یەکەم: ٢٠٠٤ چاپی دووەم: ٢٠٠٦
• ئاڵای کوردستان
• کرۆنۆلۆجیاى هەولێر لە کۆنەوە تا ١٩٥٨
• کرۆنۆلۆجیاى کوردستان ٦٢٥پ.ز - ١٩٣٢ز
• مێژووى شانۆ لە ئەدەبیاتى کوردی
• وێستگەکانى تازەبوونەوەى شیعری تورکی
• ڕۆژنامەگەریی کوردیی بە زمانى فەڕەنسی

شیعر

• پەناھەندەی ژمارە ٣٣٣٣٣
• من پیاوێکی عەنتیکەم
• گوڵبژێرێک لە شیعرەکانی ژاک پریڤێر (وەرگێڕان)
• جیاوازییەکانى من و نێوان شێت
• پێنج کتێب و نیو
• خەوننامەی فەرهاد پیرباڵ
• بەڵێ، من عاشقی فڕوغی فڕوغزادم (ئەزموونى شیعری)
• قورئان، داپیرەگەورەى کتێبان

فیلم

• حەوت کەم یەک
• بیر

ئەو کتێبانەى دەربارەى فەرهاد پیرباڵ نووسراون

• ڕەمز و مەغزا لە چیرۆکەکانى فەرهاد پیرباڵدا - نەریمان عەبدوڵڵا خۆشناو

•  دەروازەی ژیاننامە
•  دەروازەی شیعر
•  دەروازەی وێژەی کوردی
•  دەروازەی کوردستان
•  دەروازەی پارێزگای ھەولێر