Задзіно́чаньне белару́скіх студэ́нтаў (ЗБС) — грамадзкая арганізацыя, што ўзьнікла напрыканцы 1980-х гадоў у выніку працы нефармальных студэнцкіх аб’яднаньняў.
У 1992 годзе ЗБС было афіцыйна зарэгістравана ў Міністэрстве юстыцыі Рэспублікі Беларусь як «Рэспубліканскае маладзёжнае грамадзкае аб’яднаньне Задзіночаньне беларускіх студэнтаў». У 2001 годзе рашэньнем Вярхоўнага Суду ЗБС пазбаўлена рэгістрацыі. З 2021 году зьяўляецца кааліцыяй студэнцкіх аб’яднаньняў 15 унівэрсытэтаў Беларусі.
Задзіночаньне беларускіх студэнтаў | |
Абрэвіятура | ЗБС |
---|---|
Дэвіз | Яднайма лепшыя памкненьні |
Дата ўтварэньня | 1989 |
Тып | Маладзёвае |
Юрыдычны статус | Грамадзкае аб’яднаньне |
Мэта | Фармаваньне паўнавартнастнага студэнцкага прадстаўніцтва й разьвіцьцё студэнцкага самакіраваньня ў Беларусі |
Штаб-кватэра | Менск |
Дзейнічае ў рэгіёнах | Беларусь |
Сяброўства | Асамблея няўрадавых дэмакратычных арганізацыяў, Эўрапейскі зьвяз студэнтаў(en) (Брусэль, Бэльгія) |
Кіроўны орган | Рада |
Сайт | http://zbsunion.org/ |
Першасныя структуры ЗБС — суполкі, што ствараюцца пры наяўнасьці ня менш як трох сябраў ЗБС па месцы навучаньня, жыхарства альбо паводле інтарэсаў. Пры наяўнасьці трох і больш суполак могуць утварацца рэгіянальныя філіі ЗБС. Найвышэйшы кіраўнічы орган ЗБС — Зьезд, які склікаецца не радзей за адзін раз на 2 гады. Паміж Зьездамі дзейнасьцю ЗБС кіруе й ажыцьцяўляе каардынацыю працы суполак і філіяў Рада ЗБС. Некалькі разоў на год склікаецца Калегія — каардынацыйны й дарадчы орган, у які ўваходзяць сябры Рады, старшыні ўсіх структурных адзінак ЗБС, старшыні камісіяў ЗБС і старшыня Рэвізійнае камісіі. Рэвізійная камісія — кантрольны орган ЗБС у пэрыяд паміж Зьездамі, справаздачная толькі перад Зьездам.
У лістападзе 1988 г. Студэнцкае патрыятычнае згуртаваньне «Сьвітанак» выдала ў Менску першы нумар беларускамоўнага часопіса «Студэнцкая думка» на 8 старонках фармата(en) А5. Першым рэдактарам часопіса быў 5-курсьнік Беларускага дзяржаўнага тэхналягічнага ўнівэрсытэту Ігар Міхно. У 1989 г. у Менску (Беларуская ССР, СССР) студэнты Беларускага дзяржаўнага ўнівэрсытэту, Менскага мэдычнага інстытуту і Менскага дзяржаўнага пэдагагічнага інстытуту стварылі антыкамуністычнае моладзевае аб’яднаньне «Задзіночаньне беларускіх студэнтаў» (ЗБС). У 1990 г. ЗБС пераняло выданьне часопіса «Студэнцкая думка», рэдактарам якога стаў Зьміцер Вайцяховіч. У выніку наклад часопіса да канца году вырас з 1000 да 5000 асобнікаў, выраб якіх ажыцьцяўляўся на ротапрынтах(de) у навукова-дасьледчых інстытутах паводле прыватных вусных дамоваў з былымі сябрамі ЗБС сярод супрацоўнікаў НДІ.
У 1992 г. Міністэрства юстыцыі Рэспублікі Беларусь зарэгістравала ЗБС у якасьці рэспубліканскага маладзёвага грамадзкага аб’яднаньня. У 1993 г. ЗБС правёў канфэрэнцыю «Нацыянальная вышэйшая адукацыя ў Беларусі». У кастрычніку 1994 г. зладзіў сустрэчу маладых беларусаў сьвету з больш як 10 краінаў. За 1990—1995 гг. удалося выдаць 4 слоўнікі і некалькі музычных альбомаў беларускамоўных рок-гуртоў і сьпевакоў. У 1999 г. ЗБС уступіў у Эўрапейскі зьвяз студэнтаў(en) (ЭЗС; Брусэль, Бэльгія) і пачаў выпуск «Студэнцкай газэты», што ў 2007—2008 гг. адначасна мела флэш-выданьне. 13 красавіка 1999 г. Міністэрства інфармацыі Рэспублікі Беларусь зарэгістравала часопіс «Студэнцкая думка». У 2001 г. стварылі вэб-сайт studenty.by, які ў 2003 г. увайшоў у 5-ку найбольш наведваных студэнтамі. У 2007 г. сайт зьмяніў назоў на generation.by. 3 сьнежня 2001 г. Вярхоўны суд Рэспублікі Беларусь на позву Міністэрства юстыцыі пазбавіў ЗБС рэгістрацыі. У 2006—2007 гг. ЗБС рабіў на Эўрарадыё перадачу «СтудФармат». У пачатку 2007 г. выдаў складанку «Не заганяйся» з 11 беларускамоўнымі песьнямі музычных гуртоў. У лістападзе 2008 г. у выніку конкурсу выдалі зборнік студэнцкай паэзіі «Незавершанасьць» з 30 вершаў пераможцаў.
У 2016 годзе арганізацыя заявіла аб сваёй перазагрузцы, аб’яднаўшы сілы з актывістамі руху супраць платных пераздач у БДУ, якія праводзілі рэзанансны ў грамадзтве марш студэнтаў у сьнежні 2015 году. У 2017 годзе падчас пратэстаў супраць дэкрэта № 3 актывісты ЗБС заснавалі «Студэнцкі Блок» для падтрымкі асноўных патрабаваньняў пратэсту, а таксама з патрабаваньнямі вызваліць усіх затрыманых студэнтаў, адмяніць абавязковае разьмеркаваньне студэнтаў і спыніць ціск у навучальных установах. Падчас пратэстаў было затрымана 4 актывіста ЗБС. У 2018 годзе ЗБС прымала ўдзел у сьвяткаваньні 100-годзьдзя Беларускай Народнай Рэспублікі, мела сваю пляцоўку каля Вялікага тэатра опэры й балета. Таксама ў гэтым жа годзе актывістамі ЗБС была запушчана студэнцкая зьніжкавая картка Unіcard, якая зьяўляецца аналагам сусьветна вядомай карткі ІSІC («Іnternatіonal Student Іdentіty Card»). У 2019 годзе актывісты ЗБС разам зь ініцыятывамі «Вучоба найважней», Legalіze Belarus, а таксама блогерамі аб’ядналіся ў «Моладзевы блёк», каб удзельнічаць у маючых адбыцца парлямэнцкіх выбарах. Актывістамі было вылучана 8 кандыдатаў у дэпутаты пры падтрымцы партыі «Беларуская сацыял-дэмакратычная Грамада», а таксама партыі «Зялёныя».
Летам-восеньню 2020 году ЗБС падтрымала агульнанацынальны пратэст і прыняла ўдзел у каардынацыі студэнцкай забастоўкі. 12 лістапада 2020 году ў сямі актывістаў адбыўся ператрус, саміх актывістаў затрымалі й завезьлі ў КДБ. Сярод іх сябра Каардынацыйнай Рады, прадстаўніца Сьвятланы Ціханоўскай па справах моладзі й студэнтаў Алана Гебрэмарыям, Ксенія Сырамалот, Ягор Канеўскі, студэнткі БДПУ Кася Будзько й Яна Арабейка. Беларускія праваабарончыя арганізацыі асудзілі арышты актывістаў і крымінальныя справы на іх, прызвалі да неадкладнага вызваленя палітвязьняў. Пасьля арыштаў і перасьледу ў Беларусі, шэраг актывістаў ЗБС пасяліліся за мяжой і разам зь іншымі студэнцкімі актывістамі працягнулі дзейнасьць аддалена.
23 лютага 2021 году ЗБС аб’явіў аб рэарганізацыі ў кааліцыю незалежных студэнцкіх аб’яднаньняў 15 унівэрсытэтаў Беларусі. Кіраўнічым органам ЗБС стала Нацыянальная Студэнцкая Рада (НСР) — калегіяльна-прадстаўнічы орган, у якім прапарцыйна прадстаўлены ўваходзячыя ў ЗБС студэнцкія аб’яднаньні БарДУ, БДАМа, БДАМу, БДМУ, БДПУ, БДТУ, БДУ, БДУІР, БДУКМ, БДУФК, БДЭУ, ВДМУ, ГрДУ, МДЛУ, ПДУ.
У жніўні 2023 г. сацьсеткі й лагатып «Задзіночаньне Беларускіх Студэнтаў» патрапілі ў сьпіс экстрэмістычных матэрыялаў. Па рашэнні КДБ ад 21 верасня 2023 года «Задзіночанне Беларускіх Студэнтаў» уключылі ў спіс «экстрэмісцкіх фармаванняў».
This article uses material from the Wikipedia Беларуская (тарашкевіца) article Задзіночаньне беларускіх студэнтаў, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Зьмест даступны на ўмовах CC BY-SA 4.0, калі не пазначанае іншае. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Беларуская (тарашкевіца) (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.