Нобель

Нобель) — вёска ва Ўкраіне, на рацэ Прыпяці і беразе возера Нобеля. Цэнтар сельскай рады Зарачанскага раёну Ровенскай вобласьці. Насельніцтва на 2007 год — 325 чалавек. Знаходзіцца за 35 км ад Пагоста Зарэчнага.

Нобель лац. Nobiel
укр. Нобель
Першыя згадкі:	1158
Краіна:	Украіна
Вобласьць:	Ровенская
Раён:	Зарачанскі
Плошча:	9,85 км²
Насельніцтва:	363 чал. (2001)
Часавы пас:	UTC+2
летні час:	UTC+3
Тэлефонны код:	3632
Паштовы індэкс:	34013
КОАТУУ:	5622284001
Геаграфічныя каардынаты:	51°52′5″ пн. ш. 25°45′42″ у. д. / 51.86806° пн. ш. 25.76167° у. д. / 51.86806; 25.76167 25°45′42″ у. д. / 51.86806° пн. ш. 25.76167° у. д. / 51.86806; 25.76167
Нобель на мапе Ўкраіны Нобель
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Нобель — даўняе мястэчка гістарычнай Піншчыны (частка Берасьцейшчыны, на захадзе Палесься), старажытны замак Вялікага Княства Літоўскага, на этнічнай тэрыторыі беларусаў. Радзіма беларускага літаратара Сяргея Грахоўскага.

Раньнія часы

Першы пісьмовы ўспамін пра Нобель зьмяшчаецца ў Іпацьеўскім летапісе і датуецца 1158 годам. У гэты час тут існаваў замак (горад).

Вялікае Княства Літоўскае

Пазьней Нобель далучыўся да Вялікага Княства Літоўскага, дзе знаходзіўся ў валоданьні тураўска-пінскіх князёў. У XVI стагодзьдзі тут утварыўся манастыр, які стаў цэнтрам культуры і асьветы. У 1524 годзе вялікая княгіня Бона Сфорца надала тутэйшым манахам прывілей на гаспадарчую дзейнасьць.

Згодна з адміністрацыйна-тэрытарыяльнай рэформай 1565—1566 гадоў Нобель увайшоў у склад Пінскага павету Берасьцейскага ваяводзтва.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку другога падзелу Рэчы Паспалітай (1793 год) Нобель апынуўся ў складзе Расейскай імпэрыі, у Пінскім павеце Менскай губэрні.

У 1821 годзе ў Нобель перасялілі 17 мяшчанаў з суседняга Пагоста Зарэчнага.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў лютым 1918 году Нобель занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

20 лістапада 1917 году абвяшчалася Ўкраінская Народная Рэспубліка з прэтэнзіяй на Пінскі павет, у тым ліку на Нобель. 25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай гэтая тэрыторыя абвяшчалася часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі Пінскі павет увайшоў у склад Беларускай ССР.

Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Нобель апынуўся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, у Пінскім павеце Палескага ваяводзтва.

У 1939 годзе ўлады СССР перадалі Нобель у склад УССР. З 2003 году ў вёсцы штогод праводзіцца ўсеўкраінскі фэст гумару «Ляўрэаты Нобэлеўскай прэміі», сымбалем якога стаў тлусты сом.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1886 год — 1030 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2001 год — 363 чал.; 1 студзеня 2007 году — 325 чал.

Інфраструктура

У Нобелі працуюць школа, фэльчарска-акушэрскі пункт, дом культуры, бібліятэка.

 

Славутасьці

Каля Нобелю захаваліся рэшткі паселішча часоў мэзаліту.

• Гарадзішча «Царкоўная гара»

Страчаная спадчына

• Царква (XIX ст.)

• Сяргей Грахоўскі (1913—2002) — беларускі паэт, празаік і перакладнік

• Соркіна І. Мястэчкі Беларусі ў канцы ХVІІІ — першай палове ХІХ ст. — Вільня: ЕГУ, 2010. — 488 с. ISBN 978-9955-773-33-7.
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom VII: Netrebka — Perepiat. — Warszawa, 1886.

• Нобель, Radzima.net