Атлусьценьне

Тлушчавая тканка можа адкладвацца як у месцах фізыялягічных адкладаў, так і ў вобласьці малочных залозаў, сьцёгнаў, жывата. Атлусьценьне падзяляецца на ступені (па колькасьці тлуставых тканкаў) і на тыпы (у залежнасьці ад чыньнікаў, якія прывялі да ягонага разьвіцьця). Чыньнікі лішкавай вагі ўплываюць на раўспаўсюджваньне тлуставай тканкі, ейнай характарыстыкі (мяккасьць, пругкасьць, колькасьць адсоткаў утрыманьня вадкасьці), а таксама на прысутнасьць альбо адсутнасьць зьмяненьня скуры, гэтак званы «цэлюліт».

На 2011 г. каля 250 млн людзей у сьвеце мелі залішнюю вагу.

Прадухіленьню хваробы спрыяе захаваньне здаровай вагі цела. Індэкс масы цела (ІМЦ) вызначае такую вагу адносна роста ў мэтрах, узьведзенага ў квадрат, у памеры 18,5—25 кг/м². Для захаваньня такой вагі дастаткова падтрымліваць раўнавагу энэргіі ў калёрыях, якая паступае зь ежай і выдаткоўваецца на цялесную дзейнасьць. Чалавек са здаровай вагой цела сярэдняга целаскладу пры невысокай цялеснай дзейнасьці расходуе блізу 30 кілякалёрыяў на 1 кіляграм вагі за содні. Таму адпаведна росту можна разьлічыць штодзённую калярыйнасьць ежы, дастатковую для падтрыманьня здаровай вагі цела паводле ІМЦ (30 ккал * здаровая маса цела ў кг):

• пры росьце 1,6 мэтра вага мае складаць да 64 кг, якія падтрымаюць 1920 ккал;
• пры 1,7 мэтра — да 72,2 кг, якія падтрымаюць 2166 ккал;
• пры 1,8 мэтра — да 81 кг, якія падтрымаюць 2430 ккал;
• пры 1,9 мэтра — да 90,2 кг, якія падтрымаюць 2706 ккал;
• пры 2 мэтрах — да 100 кг, якія падтрымаюць 3000 ккал.

Для захаваньня здаровай вагі цела карысна пачынаць сьняданак са шклянкі вады. Пагатоў сьняданак мае ўтрымліваць 30% дзённай калярыйнасьці ежы і быць першым прыёмам ежы за дзень. Таксама варта есьці 4-6 разоў на дзень паводле ўстойлівага раскладу. Вячэраць лепей за 3-4 гадзіны да сну. Памер прыёму ежы карысна абмяжоўваць 300 мілілітрамі (2 складзеныя далоні). Таксама лепей ужываць мёд замест белага цукру, марскую соль замест сталовай і найменей апрацаваныя крупы замест белых крупаў і мукі. Пры смажаньні варта аддаваць перавагу вадзе перад алеем. Пагатоў салату карысна запраўляць аліўкавым алеем з цытрынавым сокам і зелянінай замест маянэзу. У якасьці зеляніны і прыправаў найлепш пасуюць: кроп, пятрушка, ляўровы ліст, мята, часнок, чабор, шалфей, гвазьдзік і карыца. Сярод сокаў — лімонны, сельдзярэйны і грэйпфрутавы. Карысна пазьбягаць прыёму ежы ў якасьці занятку і перад тэлевізарам, даяданьня за іншымі хатнімі і абавязкова ўсёй ежы на талерцы, каштаваньня кожнай прыгатаванай стравы і заяданьня асноўных страваў дэсэртам і хлебам. Таксама варта аддаваць перавагу найменш сытнай ежы з калярыйнасьцю менш за 30 кілякалёрыяў на 100 грамаў: кабачкі, капуста, агуркі, радыска, рэпа, салата, таматы, салодкі перац, гарбуз, журавіны і сьвежыя грыбы.

Атлусьценьню спрыяе няўстойлівы расклад харчаваньня, маларухомы лад жыцьця, нястача ёду і гармонаў шчытападобнай залозы (гіпатэрыёз), лішак гармонаў наднырачнікаў (гіпэркартыцызм), траўма галавы і запаленьне галаўнога мозга (мэнінгіт і энцэфаліт).

Атлусьценьнем выклікаецца гіпэртанія, ішэмія сэрца, цукровы дыябэт, запаленьне жоўцевай бурбалкі (халецыстыт) і падстраўнікавай залозы (панкрэатыт), тлушчавы гепатоз. Урэшце ўзьнікаюць цыроз печані, запоры, гемарой, дэфармацыя коснага шкілета, разбурэньне сустаўных храсткоў, плоскаступнёвасьць і разлад сну (храп і апноэ).

Аб атлусьценьні сьведчыць: 1) акружына таліі >94 см; 2) паказьнік талія/сьцёгны >0,9; 3) паказьнік вагі цела (ПВГ = вага ў кг / рост у мэтрах * рост у мэтрах) >30.

На 2007 год у Беларусі звыш 25% насельніцтва мелі лішнюю вагу. На 2012 год каля 30% насельніцтва Беларусі пакутвала ад атлусьценьня.

• Мэтабалічны сындром