বলয়ী প্ৰাণী বা এনিলিডা (ইংৰাজী: Annelida; লেটিন শব্দ এনেলাছ (anellus), অৰ্থ little ringৰ পৰা) হৈছে প্ৰাণীৰাজ্যৰ এটা পৰ্ব। ইহঁতৰ দেহ নলাকাৰ, খণ্ডিত দেখিবলৈ সৰু সৰু আঙুঠিৰ (বলয়) মালাৰ দৰে, সেইবাবে নাম বলয়ী প্ৰাণী নাম দিয়া হৈছে। উদাহৰণ- কেচু, জোক, নেৰিছ।
বলয়ী প্ৰাণী | |
---|---|
জীৱবৈজ্ঞানিক শ্ৰেণীবিভাজন | |
জগৎ/ৰাজ্য: | Animalia |
মহাপৰ্ব: | Lophotrochozoa |
পৰ্ব: | Annelida লেমাৰ্ক, ১৮০৯ |
শ্ৰেণী আৰু উপশ্ৰেণীসমূহ | |
শ্ৰেণী Polychaeta | |
কিছুমানে Cilitellataৰ অধীন উপশ্ৰেণী বোৰক শ্ৰেণী হিচাপে গণ্য কৰে |
দেহ আঙুঠিৰ দৰে বহুটো খণ্ডেৰে গঠিত আৰু এইবোৰকে মেটামিয়েৰ (metamere) বা ছ'মাইট (somite) বোলে। দেহ ত্ৰিনিটা স্তৰৰ কোষযুক্ত (triploblastic), অৰ্থাৎ এক্স'ডাৰ্ম, মেজ'ডাৰ্ম আৰু এণ্ড'ডাৰ্ম কোষেৰে গঠিত আৰু দ্বিপাৰ্শ্বীয়ভাবে প্ৰতিসম। বহিঃত্বক কিউটিকল (cuticle) আবৰণীযুক্ত। মেছ'ডাৰ্ম কোষ আবৃত প্ৰকৃত চিল'ম বা দেহ গহ্বৰ থাকে, যি ছেপ্টাম বা পৰ্দাৰ দ্বাৰা খণ্ডিত। ৰেচন অঙ্গ নেফ্ৰিডিয়া (nephridia), যি প্ৰায় প্ৰতিটো খণ্ডতে থাকে। গমন অঙ্গ ছিটা (seta) বা পেৰাপেডিয়া (parapodia) বা দেহ পেশী। দেহ লম্বাকৃতি ; মুখছিদ্ৰ আৰু পায়ুছিদ্ৰ দেহৰ দুই প্ৰান্তত থাকে। উন্নত আৰু বদ্ধ ৰক্তসংবহনতন্ত্ৰ। ৰক্তৰসত (প্লাজমা) হিম'গ্ল'বিন বা আৰ্থ্ৰ'ক্ৰুৰিণ (erythrocruorin) নামৰ শ্বাসৰঞ্জক থাকে। এই কাৰণে ইয়াৰ ৰক্তৰ বৰণ ৰঙা। সাধাৰণতে সম্পূৰ্ণ ত্বকেৰে শ্বাসকাৰ্য চলায় আৰু কোনো কোনো ক্ষেত্ৰত ফুলৰ দ্বাৰা শ্বসনক্ৰিয়া চলে। ত্বক সিক্ত আৰু ৰক্তজালিকপূৰ্ণ হোৱা বাবে ত্বকীয় শ্বাসকাৰ্য সম্ভৱ হয়। অন্ত্ৰ পৰিবেষ্টিত স্নায়ুবলয় বা নাৰ্ভৰিং আৰু অঙ্কীয় স্নায়ুৰজ্জুৰে স্নায়ুতন্ত্ৰ গঠিত হয়। অধিকাংশ প্ৰাণী উভয় লিঙ্গী, কিছুমান প্ৰাণী একলিঙ্গী। চলন অঙ্গ ছিটা (seta) অথবা পেৰাপেডিয়া (parapodia)।
আনুবীক্ষণিক আকাৰৰ পৰা ৩ মিটাৰ পৰ্যন্ত দীঘল অষ্ট্ৰেলিয়ান জাইণ্ট গিপ্সলেণ্ড আৰ্থৱৰ্ম (giant Gippsland earthworm) আৰু এমিন্থাছ মেকংজিয়ানাছলৈকে (Amynthas mekongianus) বলয়ী প্ৰাণীৰ প্ৰায় ২২,০০০ জীৱিত প্ৰজাতি আছে। বহুতো পাঠ্যপুথিত এতিয়াও বৰ্গীকৰণৰ পৰম্পৰাগত বিভাগসমূহকেই ব্যৱহাৰ কৰা দেখা যায়। সেই অনুহৰি বলয়ী প্ৰাণীৰ অন্তৰ্গত উপ−ভাগ সমূহ হৈছে :
আৰ্কানেলিডা নামৰ অৱশেষৰ দানাত বাস কৰা সুক্ষ্ম বলয়ী প্ৰাণী বিধক সিহঁতৰ ক্ষুদ্ৰ গঠনৰ বাবে পূৰ্বতে বেলেগ শ্ৰেণী হিচাপে গণ্য কৰা হৈছিল, কিন্তু এতিয়া পলিকিটাৰ ভিতৰত ধৰা হয়। বৰ্তমান বলয়ী প্ৰাণীৰ ভিতৰত ধৰা অন্য কিছুমান প্ৰাণী গোটকো পূৰ্বতে বিভিন্ন ধৰণেৰে বৰ্গীকৰণ কৰা হৈছিল। যেনে :
চাৰ্লছ ডাৰউইনৰ দ্য ফৰমেছন অৱ ভেজেটেবল মল্ড থ্ৰু এক্সন অৱ ৱৰ্ম (The Formation of Vegetable Mould through the Action of Worms) (১৮৮১) নামৰ কিতাপত মাটিৰ উৰ্বৰতা সম্পৰ্কে প্ৰথম বৈজ্ঞানিক বিশ্লেষণ দাঙি ধৰা হৈছিল। কেচুবোৰৰ কিছুমান মাটিৰ তলত আৰু কিছুমান সেমেকা সৰা পাতৰ মাজত বাস কৰে। কেচুৱে মাটিত থকা জৈৱিক বস্তুবোৰ পচন ঘটাই কেচু সাৰ তৈয়াৰ কৰে।
This article uses material from the Wikipedia অসমীয়া article বলয়ী প্ৰাণী, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). আন একো উল্লেখ নাথাকিলে এই বিষয়বস্তু CC BY-SA 4.0 ৰ আওতাত উপলব্ধ। Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki অসমীয়া (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.