কুলি

 

কুলি চৰাই এবিধ ডাঙৰ আকাৰৰ, দীঘল-নেজী চৰাইৰ প্ৰজাতি। দেহৰ দৈৰ্ঘ্য ৩৯-৪৬ ছে: মি: আৰু ওজন ১৯০-৩২৭ গ্ৰাম মতা কুলি চৰাই চিকিচিকিয়া ক’লা (glossy bluish-black),ঠোঁট পাতল সেউজ-মুগা (pale greenish grey), চকুৰ মণিবলয় ডাঠ ৰঙা (crimson) আৰু ঠেং ছাই বৰণৰ। মাইকী চৰাইৰ মূৰৰ ওপৰভাগ মটিয়া আৰু তলৰ অংশত ৰঙা-মুগা বৰণৰ আঁচ আছে। দেহৰ পৃষ্ঠ অংশ আৰু ডেউকাত ডাঠ মটিয়া বৰণতে বগা দাগ কিছুমান আছে। দেহৰ তলৰ অংশ বগা আৰু ঘনকৈ আঁচ থকা। অন্যন্য উপ-প্ৰজাতি সমূহৰ ৰং আৰু আকাৰ ভিন্ন হোৱা দেখা যায়। প্ৰজননৰ সময়ত কুলি চৰাই খুৱেই সৰৱ হৈ উঠা দেখা যায় (দক্ষিণ এছিয়াত মাৰ্চৰ পৰা অগষ্টলৈকে)। ঠাইভেদে কুলিৰ মাতৰ কিছু পাৰ্থক্য থাকিলেও আটাইতকৈ পৰিচিত মতা কুলিৰ মাতটো হৈছে “কুউ-উউ” ধৰণৰ। মতা কুলি চৰায়ে সাধাৰণতে ‘কিক-কিক-কিক” বুলি মতা শুনা যায়।

ঠাইভেদে কুলি চৰাইৰ দেহৰ বৰণ (plumage) ৰ যথেষ্ট পাৰ্থক্য দেখা যায়। কেইটামান উল্লেখযোগ্য উপপ্ৰজাতি হ’ল-

• Eudynamys scolopaceus scolopaceus (Linnaeus, 1758). পাকিস্তান, ভাৰত, নেপালl, বাংলাদেশ, শ্ৰীলংকা।
• Eudynamys scolopaceus chinensis (Cabanis and Heine, 1863). দক্ষিণ চীন আৰু ইণ্ডোনেছিয়া,
• Eudynamys scolopaceus harterti (Ingram, 1912). হাইনান (Hainan).
• Eudynamys scolopaceus malayana (Cabanis and Heine, 1863).
• Eudynamys scolopaceus mindanensis (Linnaeus,1766) ফিলিপাইনছ

 

কুলি চৰাই বিশেষকৈ কাঠনি আৰু খেতি পথাৰ আদিত পোৱা যায়। এই প্ৰজাতিটো নতুন বসতিস্থলত আবাদী বিস্তাৰ কৰাত অভ্যস্ত বুলি জনা যায়

 

কুলি চৰাই এবিধ উমনি পৰজীৱী (brood parasite)॥ ইহঁতে প্ৰধানকৈ কাউৰীৰ বাহত এটাকৈ কণী পাৰি পোৱালি জগায়। শ্ৰীলংকাত ১৮৮০ চনলৈকে কুলিয়ে ঢোৰাকাউৰীৰ বাহত কণী পৰাৰ কথা জনা যায়, কিন্তু পিছলৈ পাটিকাউৰীৰ বাহটো কণী পাৰিবলৈ লয়। ভাৰতবৰ্ষত হোৱা এটা অধ্যয়নৰ পৰা পোৱা তথ্য অনুসৰি কুলিয়ে ৫% পাটিকাউৰী (Corvus splendens) আৰু ০.৫% ঢোৰাকাউৰী (Corvus macrorhynchos)ৰ বাহত কণী পাৰে বাংলাদেশত ই একাদিক্ৰমে ৩৫.৭%, ৩১.২% আৰু ১০.৮% Long-tailed Shrike (Lanius schach), শালিকা (Common Myna, Acridotheres tristis) আৰু পাটিকাউৰী (House Crows,Corvus splendens)ৰ বাহত কণী পাৰে বুলি জনা গৈছে। কম উচ্চতা আৰু ফল-মূলৰ গছৰ ওচৰত থকা চৰাইৰ বাহ কুলি চৰায়ে পছন্দ কৰে। ইহঁতে সাধাৰণতে এটা বা দুটা কণী পাৰে কিন্তু কেতিয়াবা সাতৰ পৰা এঘাৰটালৈকে কণী পৰাৰো তথ্য পোৱা গৈছে। মাইকী কুলিয়ে কণী পৰাৰ আগেয়ে পোষক(host)ৰ কণী আঁতৰাই লয়। ১২-১৪ দিনৰ ভিতৰত কণী ফুটে। কুলি চৰাই সৰ্বভক্ষী। ইহঁতে বিভিন্নধৰণৰ পোক-পতংগ, বিছা, কণী, সৰু জীৱ তথা ফল-মূল খায় জীয়াই থাকে।

• Eates,KR (1938) The status of the Koel (Eudynamys scolopaceus L.) in Sind. J. Bombay Nat. Hist. Soc. 40(2):328.
• Grimmett, Richard; Inskipp, Carol, Inskipp, Tim & Byers, Clive (1999): Birds of India, Pakistan, Nepal, Bangladesh, Bhutan, Sri Lanka, and the Maldives. Princeton University Press, Princeton, N.J.. ISBN 0-691-04910-6
• Jose,TV (1980) Koels. Newsletter for Birdwatchers . 20(4), 17.
• Menon, G.K.; Shah, R.V. (1979) Adaptive features in juvenal plumage pattern of the Indian Koel Eudynamys scolopacea: host mimesis and hawk-pattern. Journal of the Yamashina Institute for Ornithology 11(2):87-95
• Neelakantan,KK (1980) The breeding of the Indian Koel Eudynamys scolopacea. Newsletter for Birdwatchers . 20(1):7.
• Parasharya,BM (1985) Comments on eye color in the Koel Eudynamys scolopacea. Newsletter for Birdwatchers . 25(1-2), 11-12.
• Ray-Chaudhuri, R. (1967) Mitotic and meiotic chromosomes of the koel Eudynamys scolopacea scolopacea. Nucleus 10: 179-189. (Study notes that the W chromosome is the 6th largest one and has the centromere in a subterminal position.)
• Ryall C (2003) Mimicry of a crow chick by an Asian koel Eudynamys scolopacea as a defence against attack by house crows Corvus splendens. J. Bombay Nat. Hist. Soc. 100(1):136-137
• Santharam,V (1979) Crows feeding young koel. Newsletter for Birdwatchers . 19(7), 4.
• Sarkar AK, Maitra SK, Midya T. (1976) Histological, histochemical and biochemical effects of cadmium chloride in female koel (Eudynamys scolopacea). Acta Histochem. 57(2):205-11.
• Sarkar AK, Maitra SK, Midya T. (1977) Effects of reserpine on female reproductive organs of the Indian koel Eudynamys scolopacea scolopacea (L). Indian J Exp Biol.15(5):349-51.

• Song of the Indian Koel
• Common Koel videos, photos & sounds on the Internet Bird Collection
• Calls, Xeno-Canto Asia
• The Koel in Singapore