অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা

প্ৰকৌশলনৰ ইংৰাজী প্ৰতিশব্দ ইঞ্জিনিয়াৰিঙৰ (engineering) ব্যুৎপন্ন হৈছে লাটিন ভাষাৰ ingenium শব্দ, যাৰ অৰ্থ হৈছে "চতুৰালি" আৰু ingeniare যাৰ অৰ্থ হৈছে "কৌশলেৰে উদ্ভাৱন কৰা, পৰিকল্পনা কৰা"

আমেৰিকান ইনঞ্জিনিয়াৰচ কাউঞ্চিল ফৰ প্ৰফেশ্বনেল ডেভেলপমেন্ট (ECPD) মতে ইঞ্জিনিয়াৰিঙ হৈছে:

The creative application of scientific principles to design or develop structures, machines, apparatus, or manufacturing processes, or works utilizing them singly or in combination; or to construct or operate the same with full cognizance of their design; or to forecast their behavior under specific operating conditions; all as respects an intended function, economics of operation and safety to life and property.

যিজন ব্যক্তিয়ে অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যাৰ ব্যৱহাৰিক জ্ঞান ৰাখে তেওঁক অভিযন্তা (ইঞ্জিনিয়াৰ) বোলা হয়।

বিজ্ঞান বিষয়টোৰ দৰে অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যাও এটা বহল বিভাগ। ইয়াক কেইবাটাও উপ-বিভাগত ভাগ কৰা হৈছে। এই বিভাগসমূহ বিভিন্ন অভিযান্ত্ৰিক কামৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰৰ লগত খাপ খোৱাকৈ ভাগ কৰা হৈছে। এজন অভিযন্তাক সাধাৰণতে এটা নিৰ্দিষ্ট বিভাগত প্ৰশিক্ষিণ দিয়া হয়। তথাপি কোনো এজন অভিযন্তাৰ কেৰিয়াৰ কেইবাটাও বিভাগৰ বিভিন্ন ক্ষেত্ৰৰ লগতো জড়িত হ'ব পাৰে। অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যাক মূলতঃ চাৰিটা মুখ্য বিভাগত ভাগ কৰা হৈছে:

• কেমিকেল ইঞ্জিনিয়াৰিঙ - পদাৰ্থ বিজ্ঞান, ৰসায়ন বিজ্ঞান, জীৱ বিজ্ঞানআৰু অভিযান্ত্ৰিক নীতি ব্যৱহাৰ কৰি ৰাসায়নিক প্ৰক্ৰিয়াসমূহ বাণিজ্যকভাৱে উদ্ভাৱন কৰা ।
• চিভিল ইঞ্জিনিয়াৰিঙ – ডিজাইন তথা ৰাজহুৱা খণ্ডৰ(বিমান বন্দৰ, পথ, ৰেলপথ দলং, বান্ধ ইত্যাদি) আৰু ব্যক্তিগত খণ্ডৰ (ঘৰ ) আন্তঃগাথনি নিৰ্মাণ কৰা।
• ইলেক্ট্ৰিকেল ইঞ্জিনিয়াৰিঙ – ডিজাইন আৰু বিভিন্ন ইলেক্ট্ৰিকেল/ ইলেকট্ৰনিক চিষ্টেম যেনে ইলেক্ট্ৰিকেল সজ্জা(electrical circuits), জেনেৰেটৰ(generator), মটৰ (motor), ইলেকট্ৰনিক আহিলা(electronic devices), ইলেকট্ৰনিক সজ্জা (electronic circuits)।
• মেকানিকেল ইঞ্জিনিয়াৰিঙ – বাহ্যিক অথবা মেকানিকেল চিষ্টেম ডিজাইন, যেনে শক্তি চিষ্টেম(energy system), মাৰণাস্ত্ৰ চিষ্টেম, পৰিবহন সহায়ক ইঞ্জিন, কম্প্ৰেচৰ(compressor) ইত্যাদি।

ইয়াৰ উপৰিও বিভিন্ন উৎস ভেদে উপ-বিভাগ সমূহত অলপ পাৰ্থক্য দেখা যায়। ইতিহাসত, নেভেল অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা আৰু মাইনিঙ অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যা দুয়োটাকে দুটা প্ৰধান বিভাগ বুলি ধৰা হৈছিল। বৰ্তমানৰ আধুনিক অভিযান্ত্ৰিক বিদ্যাত নিম্নোলিখিত বিভাগসমূহো অন্তৰ্গত কৰা হৈছে:

• এৰ’স্পেচ ইঞ্জিনিয়াৰিঙ
• পেট্ৰ’লিয়াম ইঞ্জিনিয়াৰিঙ
• অডিঅ’ ইঞ্জিনিয়াৰিঙ
• বায়’মেডিকেল ইঞ্জিনিয়াৰিঙ
• নিউক্লিয়াৰ ইঞ্জিনিয়াৰিঙ