Carbonio

15

Carbonio Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla.
Articlo d'os 1000
Carbonio
BoroCarbonioNitrocheno
-

C

Si
Carbonio
Información cheneral
Nombre, simbolo, numero Carbonio, C, 6
Serie quimicaNo metal
Grupo, periodo, bloque 142, p
ColorNegro (grafito)
Incoloro (diamant)
Carbonio
Peso atomico 12.0107(8) g·mol−1
Configuración electronica 1s2 2s2 2p2
Electrons por capa 2, 4
Propiedaz fisicas
FaseSolido
Densidat (a t.a.)(Grafito) 1.9-2.3 g·cm−3
Punto de fusión3925 K
(3652 °C, 6605 °F)
Entalpía de fusión(Grafito) ? 100 kJ·mol−1
Entalpía de fusión(Diamant) ? 120 kJ·mol−1
Entalpía de vaporización7kJ·mol−1
Calor especifica(25 °C) (Grafito)
8.517 J·mol−1·K−1
Calor especifica(25 °C) (Diamant)
6.1J·mol−1·K−1
Presión de vapor (Grafito)
P/Pa 1 10 100 1 k 10 k 100 k
at T/K   2839 3048 3289 3572 3908
Propiedaz atomicas
Estructura cristalina(Grafito) hexagonal
Estatos d'oxidación4, 3 , 2, 1, 0, -1, -2, -3, -4
Electronegatividat2.55 (escala de Pauling)
Enerchías d'ionización
(mas)
1ª: 1086.5 kJ·mol−1
2ª: 2352.6 kJ·mol−1
3ª: 4620.5 kJ·mol−1
Radio atomico70 pm
Radio atomico (calc.)67 pm
Radio covalent77 pm
Radio de van der Waals170 pm
Atra información
Ordenación magneticaDiamagnetico
Resistividat electrica(Grafito) 1.375*10-5Ω·m
Conductividat termal(300 K) (Grafito)
(80–230) W·m−1·K−1
Conductividat termal(300 K) (Diamant)
(900–2320) W·m−1·K−1
Difusividat termica(300 K) (Diamant)
(503–1300) mm²/s
Dureza Mohs(Grafito) 1-2
Dureza Mohs(Diamant) 10.0
Numero CAS7440-44-0
Isotopos mas estables
iso AN Vida MD ED (MeV) PD

12C 98.9% 12C ye estable con 6 neutrons
13C 1.1% 13C ye estable con 7 neutrons
14C traza 5730 anyos beta- 0.156 14N

O carbonio ye un elemento quimico de numero atomico 6. Ye un elemento, por un regular, tetravalent, no metalico y solido a temperatura ambient.

Ye l'elemento quimico base en a vida organica, y ye a base d'a quimica organica. Totas as formas de vida conoixidas son formatas de moleculas composatas prencipalment por carbonio, hidrocheno, nitrocheno y oxicheno (amás de muitos atros elementos en menos proporción). Iste elemento no metalico tien a intresant propiedat de poder enlazar-se con él mesmo y con una ampla variedat d'atros elementos. Se conoix cuasi 10 millons de compuestos organicos composaus por estructuras de carbonio.

Caracteristicas prencipals

O carbonio ye un elemento important por diversas razons:

  • O carbonio no fue creyato mientres o Big Bang, ya que requiere ta a suya cheneración una colisión triple de particlas alfa (nuclios d'helio). L'universo en primerías s'expandió y enfrío a escape ta fer ixo posible. Pero en l'interior d'as estrelas se troba una concentración suficient d'helio ta transformar bels nuclios d'iste elemento en carbonio a traviés d'o dito proceso triple alfa.
  • En l'interior d'as estrelas, o ciclo d'o carbonio y o nitrocheno proporciona parti d'a enerchía producita por o Sol y atras estrelas.
  • As suyas diferents estructuras incluyen una d'as sustancias mas tovas conoixitas (o grafito) y una d'as mas duras (o diamant). (se veiga escala de Dureza Mohs)
  • Amás, tien una gran afinidat ta enlazar-se quimicament con atros atomos chicoz, y a suya chicota mida le permite a formación d'enlaces multiples. Istas propiedaz permiten a o carbonio formar cuasi 10 millons de compuestos organicos diferents. Istos compuestos de carbonio son a base de toda a vida en a Tierra.
    • Con l'oxicheno, forma o dioxido de carbonio, vital ta lo creiximiento d'as plantas y atros autotrofos (se veiga o ciclo d'o carbonio).
    • Con o hidrocheno forma numerosos compuestos, ditos chenericament hidrocarburos, esencials ta la industria y o transportes actuals, en forma de combustibles fosils.
    • Con hidrocheno y oxicheno, forma una gran variedat de compuestos, como por eixemplo os acidos grasos, esencials ta la vida, y os ésters que dan o suyo gusto caracteristico a las fruitas.

Aplicacions

O carbonio ye un component vital de toz os sers vivos, y sin o cual a vida, tal como a conoixemos, no podría existir. L'actividat economica mas gran relativa a o carbonio (en l'actualidat) ye en forma d'hidrocarburos, os ditos combustibles fosils, gas metano y crudo. O crudo ye emplegato por a industria petroquimica ta producir mas que mas petrolio, benzina, gasolio y queroseno a traviés d'un proceso de destilación en as ditas refinerías. O crudo ye a materia primera ta muitas sustancias sinteticas, entre ellas os omnipresents plasticos.

Carbonio 
Tochez de carbón vechetal

Atros usos:

  • O isotopo 14C, descubierto o 27 de febrero de 1940 se fa servir en a datación radioactiva.
  • O grafito ye combinato con archilas ta formar as minas emplegatas en os lapiceros.
  • O diamant s'emplega como piedra preciosa con finalidaz decorativas debito a o suyo brillo, y tamién s'emplega ta fabricar esmoladeras de perforación, gracias a la suya dureza.
  • O carbonio s'adhibe a o fierro ta fabricar acero.
  • O carbonio ye emplegato ta fabricar barras de control en reactors nucleyars
  • Os polvos de grafito cuetos s'emplegan como carbón ta fer cocer piezas d'arte y ta atros usos.
  • O carbón en pindolas u en polvo s'emplega ta absorber toxinas u verenos en l'aparato dichestivo

As propiedaz quimicas y estructurals d'os fulerenos, en a forma de nanotubos de carbonio, tienen un futuro prometedor en o naixient campo d'a nanotecnolochía.

Historia

Carbonio 
Caseta de carboners en a val de l'Asieso

O carbonio (l'orichen latín d'a parola proviene d'o carbón), fue descubierto en a prehistoria, y se creyaba cremando material organico (lenya) en manca d'oxicheno. L'obchectivo de l'oficio de carbonero yera a obtención de carbón.

Os diamants, tamién conoixitos dende fa muito tiempo, son consideratos a piedra preciosa por excelencia, debito a la suya gran dureza y brillo.

Os fulerenos, descubiertos en a decada de 1980, tienen un futuro prometedor en o campo d'a nanotecnolochía.

En a naturaleza

Carbonio 
Os diamants son carbonio puro

O carbonio no se creyó mientres o Big Bang ya que hese amenistato a triple colisión de particlas alfa (nuclios atomicos d'helio) y l'universo s'expandió y enfrió prou a escape ta que a probabilidat de que ixo pasase fuese significativa. A on sí ocurre iste proceso ye en l'interior d'as estrelas (en a fase «RH (Branca horizontal)») a on iste elemento ye abundant, trobando-se amás en atros cuerpos celestes como as estrelas y en as atmosferas d'as planetas. Bels meteoritos contienen diamants microscopicos que se formoron cuan o sistema solar yera encara un disco protoplanetario.

En combinación con atros elementos, o carbonio se troba en l'atmosfera terrestre y disuelto en l'augua, y acompanyato de menors cantidaz de calcio, magnesio y fierro forma masas granizas de roca (calcaria, dolomia, marbre, etc.).

O grafito se troba en grans cantidaz en Estaus Unius, Rusia, Mexico, Groenlandia y India.

Os diamants naturals se troban asociatos a rocas vulcanicas (kimberlita y lamproita). Os mayors depositos de diamants se troban en o continent africano (Sudafrica, Namibia, Botsuana, Republica d'o Congo y Sierra Leona. Existe amás depositos importants en Canadá, Rusia, Brasil y Australia.

Precaucions

Os compuestos de carbonio tienen una gran variedat d'efectos toxicos. O monoixido de carbonio (CO), present en os gases d'escape d'os motors de combustión, y o cianuro (CN-), que a vegadas contamina as menas, son extremadament toxicos ta os mamifers. Muitos atros compuestos no son toxicos, sino esencials ta la vida, pero presentan atros periglos. Gases organicos como o etileno (CH2=CH2), l'acetileno (HC≡CH), y o metano (CH4) son explosivos y inflamables si se mezclan con l'aire.

Se veiga tamién

  • Carbonio-14.

Referencias

Vinclos externos

Tags:

Carbonio Caracteristicas prencipalsCarbonio AplicacionsCarbonio HistoriaCarbonio En a naturalezaCarbonio PrecaucionsCarbonio Se veiga tamiénCarbonio ReferenciasCarbonio Vinclos externosCarbonio

🔥 Trending searches on Wiki Aragonés:

800Pablo Echenique Robba22 d'avientoDía Internacional d'os TreballadorsBarcoSenyesEstaus UniusPuent d'a Reina de ChacaAcademia de l'AragonésEl Niño1961219Viernes SantoEuropaDistrictoEcuadorAcademia d'a Luenga AragonesaEchaculaciónRevolución industrialLista de municipios d'a provincia de CuencaCine en 2003James Prescott JouleElemento quimicoEnciclopediaTemperaturaSaint-MartinBeta vulgaris var. ciclaVerroChuegoRabosaArmeniaTwitterGran MayestreCalifaHong KongMilimetroCul (anatomía)Fus'ha1887Carl SpittelerAlchinnShkodërFegura musicalSinyal d'exclamación15 de setiembreMasturbaciónPennsilvaniaFototrofiaPetrolioAcademia Aragonesa d'a Luenga18 de febreroL'Aínsa-SobrarbeAnyos 1960Comarcas d'AragónTeruelLos Corrales de BuelnaIdioma catalánJBueiLuengache de programación JavaBenásCapra pyrenaica hispanica🡆 More