15
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Carbonio | |||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||
Información cheneral | |||||||||||||||||||||||||
Nombre, simbolo, numero | Carbonio, C, 6 | ||||||||||||||||||||||||
Serie quimica | No metal | ||||||||||||||||||||||||
Grupo, periodo, bloque | 14, 2, p | ||||||||||||||||||||||||
Color | Negro (grafito) Incoloro (diamant) | ||||||||||||||||||||||||
Peso atomico | 12.0107(8) g·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Configuración electronica | 1s2 2s2 2p2 | ||||||||||||||||||||||||
Electrons por capa | 2, 4 | ||||||||||||||||||||||||
Propiedaz fisicas | |||||||||||||||||||||||||
Fase | Solido | ||||||||||||||||||||||||
Densidat (a t.a.) | (Grafito) 1.9-2.3 g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||
Punto de fusión | 3925 K (3652 °C, 6605 °F) | ||||||||||||||||||||||||
Entalpía de fusión | (Grafito) ? 100 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Entalpía de fusión | (Diamant) ? 120 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Entalpía de vaporización | 7kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
Calor especifica | (25 °C) (Grafito) 8.517 J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
Calor especifica | (25 °C) (Diamant) 6.1J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||
Propiedaz atomicas | |||||||||||||||||||||||||
Estructura cristalina | (Grafito) hexagonal | ||||||||||||||||||||||||
Estatos d'oxidación | 4, 3 , 2, 1, 0, -1, -2, -3, -4 | ||||||||||||||||||||||||
Electronegatividat | 2.55 (escala de Pauling) | ||||||||||||||||||||||||
Enerchías d'ionización (mas) | 1ª: 1086.5 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||
2ª: 2352.6 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||
3ª: 4620.5 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||
Radio atomico | 70 pm | ||||||||||||||||||||||||
Radio atomico (calc.) | 67 pm | ||||||||||||||||||||||||
Radio covalent | 77 pm | ||||||||||||||||||||||||
Radio de van der Waals | 170 pm | ||||||||||||||||||||||||
Atra información | |||||||||||||||||||||||||
Ordenación magnetica | Diamagnetico | ||||||||||||||||||||||||
Resistividat electrica | (Grafito) 1.375*10-5Ω·m | ||||||||||||||||||||||||
Conductividat termal | (300 K) (Grafito) (80–230) W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
Conductividat termal | (300 K) (Diamant) (900–2320) W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||
Difusividat termica | (300 K) (Diamant) (503–1300) mm²/s | ||||||||||||||||||||||||
Dureza Mohs | (Grafito) 1-2 | ||||||||||||||||||||||||
Dureza Mohs | (Diamant) 10.0 | ||||||||||||||||||||||||
Numero CAS | 7440-44-0 | ||||||||||||||||||||||||
Isotopos mas estables | |||||||||||||||||||||||||
|
O carbonio ye un elemento quimico de numero atomico 6. Ye un elemento, por un regular, tetravalent, no metalico y solido a temperatura ambient.
Ye l'elemento quimico base en a vida organica, y ye a base d'a quimica organica. Totas as formas de vida conoixidas son formatas de moleculas composatas prencipalment por carbonio, hidrocheno, nitrocheno y oxicheno (amás de muitos atros elementos en menos proporción). Iste elemento no metalico tien a intresant propiedat de poder enlazar-se con él mesmo y con una ampla variedat d'atros elementos. Se conoix cuasi 10 millons de compuestos organicos composaus por estructuras de carbonio.
O carbonio ye un elemento important por diversas razons:
O carbonio ye un component vital de toz os sers vivos, y sin o cual a vida, tal como a conoixemos, no podría existir. L'actividat economica mas gran relativa a o carbonio (en l'actualidat) ye en forma d'hidrocarburos, os ditos combustibles fosils, gas metano y crudo. O crudo ye emplegato por a industria petroquimica ta producir mas que mas petrolio, benzina, gasolio y queroseno a traviés d'un proceso de destilación en as ditas refinerías. O crudo ye a materia primera ta muitas sustancias sinteticas, entre ellas os omnipresents plasticos.
Atros usos:
As propiedaz quimicas y estructurals d'os fulerenos, en a forma de nanotubos de carbonio, tienen un futuro prometedor en o naixient campo d'a nanotecnolochía.
O carbonio (l'orichen latín d'a parola proviene d'o carbón), fue descubierto en a prehistoria, y se creyaba cremando material organico (lenya) en manca d'oxicheno. L'obchectivo de l'oficio de carbonero yera a obtención de carbón.
Os diamants, tamién conoixitos dende fa muito tiempo, son consideratos a piedra preciosa por excelencia, debito a la suya gran dureza y brillo.
Os fulerenos, descubiertos en a decada de 1980, tienen un futuro prometedor en o campo d'a nanotecnolochía.
O carbonio no se creyó mientres o Big Bang ya que hese amenistato a triple colisión de particlas alfa (nuclios atomicos d'helio) y l'universo s'expandió y enfrió prou a escape ta que a probabilidat de que ixo pasase fuese significativa. A on sí ocurre iste proceso ye en l'interior d'as estrelas (en a fase «RH (Branca horizontal)») a on iste elemento ye abundant, trobando-se amás en atros cuerpos celestes como as estrelas y en as atmosferas d'as planetas. Bels meteoritos contienen diamants microscopicos que se formoron cuan o sistema solar yera encara un disco protoplanetario.
En combinación con atros elementos, o carbonio se troba en l'atmosfera terrestre y disuelto en l'augua, y acompanyato de menors cantidaz de calcio, magnesio y fierro forma masas granizas de roca (calcaria, dolomia, marbre, etc.).
O grafito se troba en grans cantidaz en Estaus Unius, Rusia, Mexico, Groenlandia y India.
Os diamants naturals se troban asociatos a rocas vulcanicas (kimberlita y lamproita). Os mayors depositos de diamants se troban en o continent africano (Sudafrica, Namibia, Botsuana, Republica d'o Congo y Sierra Leona. Existe amás depositos importants en Canadá, Rusia, Brasil y Australia.
Os compuestos de carbonio tienen una gran variedat d'efectos toxicos. O monoixido de carbonio (CO), present en os gases d'escape d'os motors de combustión, y o cianuro (CN-), que a vegadas contamina as menas, son extremadament toxicos ta os mamifers. Muitos atros compuestos no son toxicos, sino esencials ta la vida, pero presentan atros periglos. Gases organicos como o etileno (CH2=CH2), l'acetileno (HC≡CH), y o metano (CH4) son explosivos y inflamables si se mezclan con l'aire.
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Carbonio, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.