O fierro (en aragonés ribagorzano ferri)(d'o latín < FERRUM) ye un elemento quimico de numero atomico 26 situato en o grupo 8 d'a tabla periodica.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
Fierro | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Información cheneral | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Nombre, simbolo, numero | Fierro, Fe, 26 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Serie quimica | Metals de transición | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Grupo, periodo, bloque | 8, 4, d | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Color | metalica | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Peso atomico | 55.845(2) g·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Configuración electronica | [Ar] 3d6 4s2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Electrons por capa | 2, 8, 14, 2 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Propiedaz fisicas | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Fase | solido | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Densidat (a t.a.) | 7.874 g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Densidat en liquido en o p.f. | 6.98 g·cm−3 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto de fusión | 1811 K (1538 °C, 2800 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Punto d'ebullición | 3134 K (2862 °C, 5182 °F) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Entalpía de fusión | 13.81 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Entalpía de vaporización | 340 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Calor especifica | (25 °C) 25.10 J·mol−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Propiedaz atomicas | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Estructura cristalina | Cubica centrata en as caras a=286.65 pm; Cubica centrata en as caras entre 1185–1667 K | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Estatos d'oxidación | 6, 5 [1], 4, 3, 2, 1 [2] (Oxido anfoterico) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Electronegatividat | 1.83 (escala de Pauling) | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Enerchías d'ionización (mas) | 1ª: 762.5 kJ·mol−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
2ª: 1561.9 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
3ª: 2957 kJ·mol−1 | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radio atomico | 140 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radio atomico (calc.) | 156 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Radio covalent | 125 pm | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Atra información | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ordenación magnetica | Ferromagnetico | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
1043 K | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Resistividat electrica | (20 °C) 96.1 nΩ·m | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Conductividat termal | (300 K) 80.4 W·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dilatación | (25 °C) 11.8 µm·m−1·K−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Velocidat d'o sonito | (t.a.) (electrolitico) 5120 m·s−1 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Modulo d'elasticidat | 211 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Mod. elast. transversal | 82 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Modulo de compresión | 170 GPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Coeficient de Poisson | 0.29 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Mohs | 4.0 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Vickers | 608 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Dureza Brinell | 490 MPa | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Numero CAS | 7439-89-6 | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Isotopos mas estables | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
|
Se simboliza como Fe.
Historicament ha estau muit important ta la Humanidat, y un periodo d'a prehistoria recibe o suyo nombre, a Edat de Fierro que estió o perido cuan os hombres prencipioron o suyo proceso y a suya utilizacion. O tractamiento y proceso ta obtener-ne atros tipos de fierro u aliacions ye denominato siderurchia (d'o griego σίδερος, síderos, "fierro").
O fierro ye o metal mes utilizato, ye muito popular por a suya dureza y o suyo baixo precio. Ye muit utilizato en a contrucción d'automobils, barcos y estructuras d'edificios. O fierro obtenito a traviés d'o tractamiento d'hematites (oxidos de fierro), en os altos furnos, tiende a tornar a o estau oxido cuan se expone a l'aire u l'augua froman-se hi una substancia de color marrón-royenca que ye conoixita como robín u ronya. Ta protechir o fierro d'o robín cheneralment se aplica pintura, cimento o grasa neutra, tamién puet protechir-se aplican tractamientos y atros metals como a galvanización, l'electrolisi o metalización, as armas ye usual protechirlas con vaselina.
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Fierro, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.