Hil'nik (C — carbonium latinan kelel) om kudenz' himine element himižiden elementoiden periodižes tabludes.
6 | 0 0 0 0 0 4 2 |
C 12,011 | |
Hil'nik |
Sen sijaduz om nelländestoštkümnendes gruppas (vanhtunuden klassifikacijan mödhe — nelländen gruppan päalagruppas, IVA), tabluden kahtendes periodas.
Hil'nikal om erazvuiččid allotropižid modifikacijoid: hil', nogi, diamant, grafit, karbin, hil'nikan nanotorvuded i m.e., kaik tetas 22 allotropišt modifikacijad. Ezmäižed nell' oma tetabad ristitkundale amussai.
Francine Antuan Lavuazje-himik el'genzi substancijad elementaks da nimiti sidä hil'nikaks (franc.: carbone) ičeze kirjas «puhthan hilen» sijas (fr. charbone pur) vl 1787. Britanine Smitson Tennant-himik sai joudjad hil'nikad ezmäižen kerdan vl 1791 pästten fosforan puruid kal'düd melan päl, sen reakcijan rezul'tat om kal'cijan fosfat i hil'nik. 18. voz'sadan lopus francine Lui Bernar Giton de Morvo-himik kändi diamantad grafitaks hillän lämbitusen tel, i sid' hil'muiktuseks.
Allotropižiden formiden äjüz om olmas hil'nikan ičendan tagut säta erazvuiččid sidoid atomoiden keskneze. Hil'nik voib säta polimerižid čepiižid, sišpäi ühtnendoiden sur'kulu lugumär mülütab hil'nikad (hil'vezinikad, vauktušed, razvad, hil'vezikod), i organine himii tedoidab niid.
Atommass — 12,011 (izotopoiden londuseline segoituz). Ninevuz (normaližiš arvoimižiš) — 2,25 g/sm³ (grafit). Sublimacijan lämuz — 3915 K (3642 C°), se om kaikiš korktemb tetabiden substancijoiden keskes.
Londuseližed izotopad: 12C (98,93 %, stabiline), 13C (1,07 %, stabiline), 14C (10−12, om levitadud Man atmosferas, radioaktivine, 5730 vot pol'čihodamižen pordonke). Sen ližaks 12 ratud izotopad oma 8..11, 15..22 atommassanke, severz'-se sekundad vai sen lühüdamb pol'čihodamižen pordonke. Ei ole izomärid.
Hilen süttundan lämuz om 300..500 C° (andab tuhkad), grafitan 600..800 C° i diamantan 800..1000 C° (andab grafitad). Nened muigotandmärad oleldas: +4..−4.
Inertine substancii sädab reakcijoid lujas huldutamižes. Hil'nik endištab metalloid niiden hapandusišpäi metallurgijas. Reagiruib vedenke märitud arvoimižiš monohapandusen i vezinikan sandanke.
Hil'nik om terasen (2,14 % i sen vähemba) i kaugedraudan (enamba 2,14 %) znamasižeks palaks. Ristitun hibjan videndez kogoneb hil'nikaspäi, ristit sab hil'nikan 300 grammad päiväs sömižen kal't.
Hil'nik Vikiaitas |
This article uses material from the Wikipedia Vepsän article Hil'nik, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Südäimišt voib kacta CC BY-SA 4.0, ku ei ole ozutadud nimidä tošt. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Vepsän (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.