Una estrela o estrella es una esfera de plasma en un equilibrio pareixito a lo equilibrio hidrostatico, que chenera enerchía por meyo d'un proceso de fusión nucleyar.
Iste articlo ye en proceso de cambio enta la ortografía oficial de Biquipedia (la Ortografía de l'aragonés de l'Academia Aragonesa d'a Luenga). Puez aduyar a completar este proceso revisando l'articlo, fendo-ie los cambios ortograficos necesarios y sacando dimpués ista plantilla. |
As estrelas (excepto lo sol) apareixen como puntos brilants en o cielo nocturno, y fan esparpallatas por efecto de l'atmosfera terrestre.
As estrelas emiten luz de totas as colors, a mezcla d'as cuals fa que se veigan blancas. Manimenos, en muitas estrelas se pueden apreciar ciertas tonalidaz cromaticas, sobretot as royas, com ye o caso de Betelgeuse u d'Antares. O Sol ye clarament amarillenco. Ixo ye porque a estrela emite mas luz amariella que no pas d'atras colors.
A parola estrella u estrela provién d'o latín STĒLLA, sin relación con o diminutivo -ĚLLUM que dió -iello, como podría pareixer. Ya en latín vulgar a -LL- cheminata dezaga de vocals largas como a Ē se simplificaba en forma de -L- en a zona septentrional y d'astí que en francés se diga étoile y occitán estela, manimenos l'aragonés no simplifica a -LL- ni en villa, ni en olla, por o que cabrían atras explicacions como que a forma estrela de part de l'aragonés represente un resto de cheminación como a que se troba encara en belsetán en poquetas parolas (bel·la, payel·la, bel·lota, ecetra).
Normalment os parametros d'as estrelas (masa, luminosidat y radio) s'expresan en comparanza con o sol. As valors d'istes parametros se definen como:
Estrela | Tipo | Magnitut aparent | Distancia |
---|---|---|---|
Sol | Nana amariella | -26.72 | 8 minutos luz |
Proxima Centauri | Nana roya | 11.05 | 4.2 anyos luz |
Alpha Centauri | Nana amariella | 0.0 | 4.3 anyos luz |
Alpha Centauri B | Narancha | 1.33 | 4.3 anyos luz |
Estrela de Barnard | Nana roya | 9.54 | 5.9 anyos luz |
Wolf 359 | Nana roya | 13.53 | 7.6 anyos luz |
Lalande 21185 | Nana roya | 7.50 | 8.1 anyos luz |
Luyten 726-8A | Nana roya | 12.52 | 8.4 anyos luz |
Luyten 726-8B | Nana roya | 13.02 | 8.4 anyos luz |
Sirius A | Blanca | -1.46 | 8.8 anyos luz |
Sirius B | Nana blanca | 8.3 | 8.8 anyos luz |
This article uses material from the Wikipedia Aragonés article Estrela, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). O texto ye disponible baixo a Creative Commons Attribution/Share-Alike License; puede que sigan d'aplicación atros termins. Se veiga as Condicions d'uso ta más detalles. Wikipedia ye una marca rechistrada d'a Wiki Du học, una organización sin animo de lucro. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Aragonés (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.