Pieter Van Der Lugt: Suid-Afrikaanse skrywer van poësie, prosa, musiek en kabaret

Hy is bekend as skrywer van poësie, prosa, musiek en kabaret.

Sy broers is Jozua en Cornis. Hy word in die Langkloof (Misgund) en daarna op Montagu in die Boland groot, waar hy in 1979 matrikuleer. Vanaf 1980 tot 1983 studeer hy aan die Universiteit van Stellenbosch en behaal in 1982 die B.A.-graad en in 1983 die B.A. Honneurs-graad in Afrikaans-Nederlands. In 1984 verhuis hy na Johannesburg en studeer verder aan ’n M.A.-graad aan die Universiteit van die Witwatersrand, wat hy behaal met ’n verhandeling getiteld “Terugkerende patrone in die kortverhale van Jan Wolkers”. Vanaf 1986 is hy werksaam as verslaggewer in Die Burger se sportkantoor in Kaapstad, terwyl hy ook fliekresensies en musiekresensies skryf vir Huisgenoot, You, Beeld, Die Burger en Rapport. Van Julie 1990 tot Julie 2004 is hy eers joernalis en later vermaakredakteur vir Huisgenoot. Hy ontwikkel ’n belangstelling in programmatuur en skryf programme en ontwerp webtuistes in sy vrye tyd. Sedert 2005 is hy ’n vryskut joernalis wat veral skryfwerk, redigeerwerk en vertaalwerk vir die druk- en elektroniese media aanvaar, terwyl hy ook musiek en lirieke vir advertensies en ander kopieskryfwerk vir hierdie industrie doen. Hy is getroud en het ’n seun, Joshua Arthur, wat in 2011 gebore is.

Poësie

Sy debuutbundel “Vuurwerke” word deur André le Roux bestempel as een van die sterker debute van die voorafgaande jare en verower in 1985 die Ou Mutual-prys. Dit word ook eervol vermeld tydens toekenning van die Ingrid Jonker-prys. In die bundel beïndruk sy vernuftige woordspel waar baie woorde dubbelsinnige betekenis verkry en dan interpretasie moontlikhede verbreed. Temas wat hy aanroer sluit in die liefde en erotiek, die kunsteorie en sterflikheid. Hierdie bundel en die opvolg, “Kies vir jou ’n tong”, bevat veral vele liefdesgedigte en sy verse word gekenmerk deur sy speelse ontginning van die taal, die afwesigheid van hoofletters en die weglating van titels en interpunksie, wat daaraan ’n postmoderne indruk gee. Sy vindingryke omgaan met die taal (vergelyk uitdrukkings soos “sandvastig”, “wed met ywer”) is indrukwekkend en die titel wat verwys na kommunikasie en klank, word gereeld aan die seksuele gelyk gestel. Die tong suggereer dan ook fallus en pen, met beide seks en skryf wat erotiese ervarings is. In die titel (wat in die laaste gedig van die bundel voorkom) suggereer hy ook dat die enigste manier om die harde werklikheid en die frustrasies en mislukkings te hanteer is om ironies daarna te kyk. Sy derde bundel, “Op vrye voete”, toon ’n verdere ontwikkeling tot volwassenheid in taalgebruik waarin die kern van temas raakgeboor word. Die titel word ironies aangewend wanneer in gedigte soos “loan shark” en “die besembos” dit ’n vryheid aankondig om in ’n negatiewe situasie in te gaan, maar kry ook ander aanwendings, soos die intens individuele vryheid, die mens in die natuur en in verhouding tot ander mense. Die Elia-siklus waarmee die bundel afsluit is ’n hoogtepunt, waar op paradoksale wyse die geboorte- en sterfbeelde saamval in die weergawe van Elia se stryd, wat so die teenstrydige aard van die lewe kragtig weergee. Sy gedigte word opgeneem in verskeie versamelbundels, waaronder “Groot verseboek”, “Die Afrikaanse poësie in ’n duisend en enkele gedigte”, “Die dye trek die dye aan”, “Goudaar”, “Kraaines” en “Die mooiste Afrikaanse liefdesgedigte”.

Prosa

“Sê dit in die donker” bevat kortverhale wat handel oor menseverhoudings en eie waarnemings. Die bundel word in twee afdelings verdeel, elkeen vergesel van ’n karakteriserende motto. Baie van die verhale het ’n seun se perspektief, vertel vanuit ’n outobiografiese illusie van ’n predikantgesin op ’n dorpie in die Klein Karoo. Die eerste afdeling word gekenmerk deur onvervulde en onbereikbare drome, dinge wat was of nooit sal wees nie en vervlietende verhoudings. Die oorheersende toon is ironies, met die verteller wat telkens aan die rand van die samelewing en gebeure staan en vanuit ’n skeptiese perspektief die handeling weergee. In afdeling twee word die kleindorpse kinderjare met die jeugdige karakters se private emosies en onuitgesproke opinies weergegee. Daar bestaan ’n duidelike samehang tussen hierdie verhale wat gesamentlik ’n seun se groei tot volwassene uitbeeld. Hierdie bundel is in 1990 op die kortlys vir die toekenning van die Ou Mutual-prys.

As samesteller is hy saam met die illustreerder Maja Sereda verantwoordelik vir die grapboeke “Hoe meer haas... hoe minder wortels” en “Slim vang... die grap”, wat veral op skoolleerlinge gemik is met die doel om ’n sin vir humor te bevorder. Die grappe word volgens onderwerp in hoofstukke ingedeel, sodat dit ook as naslaanbron vir toesprake gebruik kan word.

Kabaret en musiek

Benewens digter en kortverhaalskrywer is hy ook ’n kabaret- en liedjieskrywer. Sy kabaret “Die minnaars in konsert” word op die Randfees van die Grahamstad Nasionale Kunstefees opgevoer. Die sentrale tema van die kabaret is die liefde en die verskillende aspekte daarvan. Hy skryf self die teks, musiek en lirieke. Van die liedjies wat hy komponeer is onder andere “Voëlvry”, wat die temalied word van die bekende alternatiewe Afrikaanse rockmusiektoer teen die einde van die tagtigerjare. Hy voer self hierdie lied op. Liedjies wat hy skryf word ook deur ander kunstenaars opgeneem, soos “Nuwe aarde” op Laurika Rauch se CD “Die Gang” en die lirieke vir “Our Heritage”, wat deur onder andere Die Heuwels Fantasties en Soweto Gospel Choir opgeneem word.

• 1984: Vuurwerke
• 1985: Kies vir jou 'n tong
• 1987: Op vrye voete
• 1989: Sê dit in die donker

Samesteller:

• 2014: Hoe meer haas... hoe minder wortels (saam met Maja Sereda)
• 2015: Slim vang... die grap (saam met Maja Sereda)

Boeke

• Grové, A.P. “Letterkundige sakwoordeboek vir Afrikaans” Nasou Beperk Vyfde uitgawe Eerste druk 1988
• Kannemeyer, J.C. (red.) “Kraaines” Human & Rousseau Kaapstad en Johannesburg Eerste uitgawe 1988
• Kannemeyer, J.C. “Die Afrikaanse literatuur 1652-2004” Human & Rousseau Kaapstad en Pretoria Eerste uitgawe 2005

Tydskrifte en Koerante

• Engelbrecht, Theunis “Onderhoud met Pieter van der Lugt” “Die Vaderland” 4 Maart 1985
• Hanekom, Nicolene “Daar is vernuwing onder die jonges” “Die Vaderland” 23 Julie 1985
• Joubert, Emile “Van der Lugt sê dit in die donker, in gedigte, musiek en nou ook in prosa” “Die Burger” 14 Oktober 1989
• Joubert, Emile “Pieter wil nie meer ’n haan wees” “Beeld” 19 Oktober 1989

Internet

• LinkedIn: https://za.linkedin.com/in/pietervanderlugt Geargiveer 24 Januarie 2016 op Wayback Machine
• Pieter van der Lugt: http://www.pietervanderlugt.com/

Resensies

Kies vir jou ’n tong

• Brink, André P. “Rapport” 3 November 1985

• Hambidge, Joan “Die Burger” 7 November 1985

Op vrye voete

• Brink, André P. “Rapport” 19 Julie 1987

Sê dit in die donker

• Roos, Henriette “Rapport” 14 Januarie 1990

• Van Zyl, Ia “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 29 no. 2. Mei 1991

Slim vang... die grap

• Roggeband, Ilza “Beeld” 8 Februarie 2016

Vuurwerke

• Cloete, T.T. “Tydskrif vir Letterkunde” Jaargang 24 no. 4, November 1986
• Le Roux, André “Die Burger” 14 Februarie 1985
• Malan, Lucas “Standpunte” Nuwe reeks 182, April 1986