బ్రాహ్మణాలు (దేవనాగరి: ब्राह्मणम्) హిందూ మతం శ్రుతి సాహిత్యం యొక్క భాగంగా ఉన్నాయి.
ఇవి ఆచారాలు సరైన పనితీరును వివరించే నాలుగు వేదాల మీద వ్యాఖ్యానాలు ఉన్నాయి. ప్రతి వేద శాఖ (పాఠశాల), దాని సొంత బ్రాహ్మణులను కలిగి ఉంది. ఈ అనేక గ్రంథాలు మహాజనపదులు కాలంలో ఎన్ని ఉనికిలో ఉన్నాయో తెలియదు.
బ్రాహ్మణము ఒక వేదభాగము. ఇది ప్రతి వేదంలో ఉంటుంది. ఇది సంహిత యొక్క యాగవినియోగవ్యాఖ్య. ఈ భాగములో మహా యాగముల గూర్చి తెలపడం జరిగింది. అశ్వమేధము వంటి యాగముల ప్రశస్తి వివరించడం జరిగింది. యజ్ఞ యాగాదులు ఎలా చేయాలి? వాటి వెనుక రహస్యాలు ఏమిటి వంటి విషయాలు ఉన్నాయి.
బ్రాహ్మణాలు- సంహితలోని మంత్రమునుగాని, శాస్త్రవిధినిగాని వివరించేది. యజ్ఞయాగాదులలో వాడే మంత్రాల వివరణను తెలిపే వచన రచనలు.
అరణ్యకాలు - వివిధ కర్మ, యజ్ఞ కార్యముల అంతరార్ధాలను వివరించేవి. ఇవి బ్రాహ్మణాలకు, ఉపనిషత్తులకు మధ్యస్థాయిలో ఉంటాయి. ఇవి కూడా బ్రాహ్మణాలలాగానే కర్మవిధులను ప్రస్తావిస్తాయి.
ఉపనిషత్తులు - ఇవి పూర్తిగా జ్ఞానకాండ. ఉపనిషత్తులు అంటే బ్రహ్మవిద్య, జీవాత్మ, పరమాత్మ, జ్ఞానము, మోక్షము, పరబ్రహ్మ స్వరూపమును గురించి వివరించేవి. నాలుగు వేదాలకు కలిపి 1180 ఉపనిషత్తులు ఉన్నాయి. వేదముల శాఖలు అనేకములు ఉన్నందున ఉపనిషత్తులు కూడా అనేకములు ఉన్నాయి. వాటిలో 108 ఉపనిషత్తులు ముఖ్యమైనవి.
బ్రాహ్మణాలు నిర్వచనము
బ్రాహ్మణాలు,లో పురాణాలు, తత్వశాస్త్రం, వేదాల ఆచారాలు గురించి వ్యాఖ్యానాలు ఉంటాయి. వేదసంహితలు తదుపరి మహోన్నత స్థానం బ్రాహ్మణాలు కలిగి ఉన్నాయి. ఇవి వేదాలలోని అంతర్భాము. చతుర్వేదాలలోని సంహిత (శ్లోక, మంత్ర) భాగములకు బ్రహ్మ పదాన్ని, వ్యాఖ్యాన రూపంగా ఉన్నదానికి బ్రాహ్మణం అని చెప్పబడు తున్నది. ఈ నాలుగు వేదాలలో గల మంత్రాలను, ఎక్కడెక్కడ, ఏఏ యజ్ఞములకు ఈ మంత్రాలను ఎలా వినియోగించాలి, ఆయా వాటిని అవసరమైన చోట వ్యాఖ్యానిస్తూ ఉన్నటువంటి గ్రంథాలకు బ్రాహ్మణాలు అని అంటారు. బ్రాహ్మణాల గ్రంథాలందు సంహితలలోని శ్లోకాల నిగూఢ అర్థాన్ని చెబుతూ అనేక వివరణలతో పాటుగా, ఉపాఖ్యానలు కూడా తెలియజేస్తాయి.
ఋక్సంహిత బ్రాహ్మణం
సంహిత యొక్క ప్రతి ప్రధాన శాఖకు ఒక బ్రాహ్మణం ఉండాలి/ఉండేది.
ఋక్సంహితకు 21 శాఖలు ఉన్నట్లుగా తెలియుచున్నది. ఆ విధముగా 21 బ్రాహ్మణాలు తప్పకుండా ఉండాలి.
ఋగ్వేదానికి కౌషీతకి బ్రాహ్మణం, ఐతరేయ బ్రాహ్మణం, అశ్వలాయన బ్రాహ్మణం గాలవ బ్రాహ్మణం బహ్వృచ బ్రాహ్మణం పైంగి బ్రాహ్మణం అని ఆరు బ్రాహ్మణములు మాత్రమే దృశ్యించినారని తెలుస్తున్నది.
ఈ ఆరింటిలోనూ, ప్రస్తుతము ఐతరేయ బ్రాహ్మణం, కౌషీతకి బ్రాహ్మణం అను రెండు బ్రాహ్మణాలు మాత్రమే అందుబాటులో ఉన్నాయి. మిగతావన్నీ చరిత్రలో కలసి పోయి నామమాత్రంగానే మిగిలిపోయాయి.
ఐతరేయ బ్రాహ్మణాన్ని బహ్వృచ బ్రాహ్మణం అని కూడా కొందరి వాదన, అభిప్రాయము ఉంది.
యజుస్సంహిత బ్రాహ్మణం
కృష్ణ యజుస్సంహిత బ్రాహ్మణం, శుక్ల యజుస్సంహిత బ్రాహ్మణం అను రెండు ప్రధానశాఖలు మాత్రమే లభ్యమవుతున్నాయి.
కాలగర్భములో కలసి పోయిన శాఖలు అయిన చరక బ్రాహ్మణం, కాఠక బ్రాహ్మణం, ఖాండికేయ బ్రాహ్మణం, కంకతి బ్రాహ్మణం, శ్వేతాశ్వతర బ్రాహ్మణం, ఛాగలేయ బ్రాహ్మణం, తుంబురు బ్రాహ్మణం, మైత్రాయణీ బ్రాహ్మణం, ఔఖేయ బ్రాహ్మణం, జాబాల బ్రాహ్మణం, హరిద్రవిక బ్రాహ్మణం, అహ్వారక బ్రాహ్మణంలు మొత్తం 12 వున్నాయి అని దర్శించారు.
ఛాందోగ్య బ్రాహ్మణం దీనిని మంత్ర బ్రాహ్మణం అని కూడా పేరు.
నాలుగు ఉప బ్రాహ్మణాలు మాత్రమే లభ్యమవుతున్నాయి. కాలగర్భములో కలసి, పేర్లు తెలిసిన బ్రాహ్మణాలు మరో నాలుగు ఉన్నాయి.
వీటికి వంశ బ్రాహ్మణం, సంహితోపనిషద్బ్రాణం, దైవత బ్రాహ్మణం, సామవిధాన బ్రాహ్మణం అని నాలుగు బ్రాహ్మణాలు ఉన్నాయి.
వీటిని అనుబ్రాహ్మణములు అని కొందరి అభిప్రాయము.
పేర్లు తెలిసిన రౌరుకి బ్రాహ్మణము, భాల్లవి బ్రాహ్మణము, శాఠ్యాయన బ్రాహ్మణము, కాలబవి బ్రాహ్మణము అను సామస్సంహిత బ్రాహ్మణాలు కాలగర్భములో కలసి పోయినవి.
అథర్వస్సంహిత బ్రాహ్మణము
అథర్వస్సంహితకు ఒకే ఒక బ్రాహ్మణము ఉంది. అదే గోపథ బ్రాహ్మణం. అథర్వవేదానికి యజ్ఞ, యాగాలకు ప్రాముఖ్యం లేనందు వలన, ఈ వేదానికి సంబంధించిన ఇతర వివరములు, పేర్లు తదితరములు ఏవియునూ లభ్యము కావడము లేదు.
Caland, W. Über das Vadhulasutra; Eine zweite / dritte / vierte Mitteilung über das Vadhulasutra. [= Vadhula Sutra and Brahmana fragments (Anvakhyana)]. Acta Orientalia 1, 3–11; AO II, 142–167; AO IV, 1–41, 161–213; AO VI, 97–241.1922. 1924. 1926. 1928. [= Kleine Schriften, ed. M. WItzel. Stuttgart 1990, pp. 268–541]
Caland. W. Pancavimsa-Brahmana. The Brahmana of twenty five chapters. (Bibliotheca Indica 255.) Calcutta 1931. Repr. Delhi 1982.
Bollée, W. B. Sadvinsa-Brahmana. Introd., transl., extracts from the commentaries and notes. Utrecht 1956.
Bodewitz, H. W. Jaiminiya Brahmana I, 1–65. Translation and commentary with a study of the Agnihotra and Pranagnihotra. Leiden 1973.
Bodewitz, H. W. The Jyotistoma Ritual. Jaiminiya Brahmana I,66-364. Introduction, translation and commentary. Leiden 1990.
Gaastra, D. Das Gopatha Brahmana, Leiden 1919
Bloomfield, M. The Atharvaveda and the Gopatha-Brahmana (Grundriss der Indo-Arischen Philologie und Altertumskunde II.1.b) Strassburg 1899
This article uses material from the Wikipedia తెలుగు article బ్రాహ్మణం, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). అదనంగా సూచించని పక్షంలో పాఠ్యం CC BY-SA 4.0 క్రింద లభ్యం Images, videos and audio are available under their respective licenses. ®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki తెలుగు (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.