హిందూ ధర్మ శాస్త్రాలలో ఉపనిషత్తులు ఒక భాగము.
వేదముల చివరిభాగములే ఉపనిషత్తులు. ప్రతి వేదంలోను నాలుగు భాగాలున్నాయి. అవి
ఈ వ్యాసానికి సంబంధించిన రచనలు హిందూధర్మశాస్త్రాలు | |
వేదములు (శ్రుతులు) | |
---|---|
ఋగ్వేదం · యజుర్వేదం | |
సామవేదము · అధర్వణవేదము | |
వేదభాగాలు | |
సంహిత · బ్రాహ్మణము | |
అరణ్యకము · ఉపనిషత్తులు | |
ఉపనిషత్తులు | |
ఐతరేయ · బృహదారణ్యక | |
ఈశ · తైత్తిరీయ · ఛాందోగ్య | |
కఠ · కేన · ముండక | |
మాండూక్య ·ప్రశ్న | |
శ్వేతాశ్వర | |
వేదాంగములు (సూత్రములు) | |
శిక్ష · ఛందస్సు | |
వ్యాకరణము · నిరుక్తము | |
జ్యోతిషము · కల్పము | |
స్మృతులు | |
ఇతిహాసములు | |
మహాభారతము · రామాయణము | |
పురాణములు | |
ధర్మశాస్త్రములు | |
ఆగమములు | |
శైవ · వైఖానసము ·పాంచరాత్రము | |
దర్శనములు | |
సాంఖ్య · యోగ | |
వైశేషిక · న్యాయ | |
పూర్వమీమాంస · ఉత్తరమీమాంస | |
ఇతర గ్రంథాలు | |
భగవద్గీత · భాగవతం | |
విష్ణు సహస్రనామ స్తోత్రము · త్రిమతాలు | |
లలితా సహస్రనామ స్తోత్రము · శక్తిపీఠాలు | |
శివ సహస్రనామ స్తోత్రము | |
త్రిమూర్తులు · తిరుమల తిరుపతి | |
పండుగలు · పుణ్యక్షేత్రాలు | |
... · ... | |
ఇంకా చూడండి | |
మూస:హిందూ మతము § వర్గం:హిందూమతం |
ఉపనిషత్తులు ఎన్ని అనే ప్రశ్నకు అందరినీ సంతృప్తిపరచే సమాధానం లేదు. శంకరుడు వ్యాఖ్యానించిన ఈశకేనాది పది ఉపనిషత్తులే బహుళ ప్రాచుర్యంలో ఉన్నప్పటికీ తరచు మరికొన్ని ఉపనిషత్తుల ప్రస్తావన విన వస్తుంటుంది. ముక్తికోపనిషత్తు 108 ఉపనిషత్తులను ప్రస్తావిస్తున్నది. ఒక్కొక విశ్వాసం వారు ఒక్కొక్క విధంగా ఉప నిషత్తులను తమకు అనుకూలంగా ఉదహరిస్తున్నారు. ప్రామాణికంగా చెప్పడానికి ఆస్కారం లేదు. ఉదాహరణకు జాబాలి పేరు అనేక విధాలుగా ఉపనిషత్తుల పట్టికలో దర్శనమిస్తుంది. ఏమైనప్పటికీ, వైదిక వాఙ్మయంలో ఉపనిషత్తుల స్థానం విశిష్టమైనది. ఉపనిషత్తు అనే పదానికి సవిూపానికి తీసుకునిపోవడం అనే అర్థం ఉన్నదనీ, మనిషి తన పరిమితమైన చైతన్యాన్ని, ప్రజ్ఞను బ్రహ్మ చైతన్యంతో, ప్రజ్ఞతో అనుసంధానం చేసి పరిమితత్వాన్ని దాటి శాశ్వత స్థితిని పొందడానికి ఉపయోగపడే మోక్షవిద్య ఉపనిషత్తులలో ఉన్నదని కులపతి ఎక్కిరాల కృష్ణమాచార్య అంటారు. ఒక్కోవేదానికి ఉపనిషత్తుల సంఖ్య ఇలా ఉంది
1. ఈశావాస్య ఉపనిషత్తు (ఈశావాస్యోపనిషత్తు) 2. కేనోపనిషత్తు 3. కఠోపనిషత్తు 14. బ్రహ్మోపనిషత్తు 15. కైవల్యోపనిషత్తు 16. జాబలోపనిషత్తు 17. హంసోపనిషత్తు 18. ఆరుణికోపనిషత్తు 19. గర్భోపనిషత్తు 20. నారాయణోపనిషత్తు 21. పరమహంస ఉపనిషత్తు 23. అమృతనాదోపనిషత్తు 24. అథర్వశిరోపనిషత్తు 25. అథర్వాశిఖోపనిషత్తు 26. బృహజ్జాబాలోపనిషత్తు 27. నృసింహతాపిన్యుపనిషత్తు | 28. కళాగ్నిరుద్రోపనిషత్తు 29. మైత్రేయోపనిషత్తు 30. సుబాలోపనిషత్తు 31. క్షురికోపనిషత్తు 32. మంత్రికోపనిషత్తు 33. సర్వసారోపనిషత్తు 34. నిరలాంబోపనిషత్తు 35. శుకరహాస్యోపనిషత్తు 36. వజ్రసూచ్యుపనిషత్తు 37. తేజోబిందూపనిషత్తు 38. నృసిందబిందూపనిషత్తు 39. ధ్యానబిందూపనిషత్తు 40. బ్రహ్మవిద్యోపనిషత్తు 41. యోగతత్వోపనిషత్తు 42. ఆత్మబోధోపనిషత్తు 43. నారదపరివ్రాజకోపనిషత్తు 44. త్రిశిఖిబ్రాహ్మణోపనిషత్తు 45. సీతోపనిషత్తు 46. యోగచూడామణ్యుపనిషత్తు 47. నిర్వాణోపనిషత్తు 48. మండల బ్రాహ్మణోపనిషత్తు 49. దక్షిణామూర్త్యుపనిషత్తు 50. శరభోపనిషత్తు 51. స్కందోపనిషత్తు 52 మహానారాయణోపనిషత్తు 53. అద్వయతారకోపనిషత్తు 54. రామరహస్యోపనిషత్తు
| 55. రామతాపిన్యుపనిషత్తు 56. వాసుదేవోపనిషత్తు 57. ముద్గలోపనిషత్తు 58. శాండిల్యోపనిషత్తు 59. పైంగలోపనిషత్తు 60. భిక్షుకోపనిషత్తు 61. మహోపనిషత్తు 62. శారీరకోపనిషత్తు 63. యోగశిఖోపనిషత్తు 64. తురియాతీతోపనిషత్తు 65. సన్యాసోపనిషత్తు 66. పరమహంస పరివ్రాజకోపనిషత్తు 67. అక్షమాలికోపనిషత్తు 68. అవ్యక్తోపనిషత్తు 69. ఏకాక్షరోపనిషత్తు 70. అన్నపూర్ణోపనిషత్తు 71. సూర్యోపనిషత్తు 72. అక్ష్యుపనిషత్తు 73. అధ్యాత్మోపనిషత్తు 74. కుండికోపనిషత్తు 75. సావిత్ర్యుపనిషత్తు 76. ఆత్మోపనిషత్తు 77. పశుపతబ్రహ్మోపనిషత్తు 78. పరబ్రహ్మోపనిషత్తు 79. అవధూతోపనిషత్తు 80. త్రిపురతాపిన్యుపనిషత్తు 81. శ్రీదేవ్యుపనిషత్తు
| 82. త్రిపురోపనిషత్తు 83. కఠరుద్రోపనిషత్తు 84. భావనోపనిషత్తు 85. రుద్రహృదయోపనిషత్తు 86. యోగకుండల్యుపనిషత్తు 87. భస్మజాబలోపనిషత్తు 88. రుద్రాక్షజాబలోపనిషత్తు 89. గణపత్యుపనిషత్తు 90. దర్శనోపనిషత్తు 91. తారాసారోపనిషత్తు 92. మహావాక్యోపనిషత్తు 93. పంచబ్రహ్మోపనిషత్తు 94. ప్రాణాగ్నిహోత్రోపనిషత్తు 95. గోపాలతాపిన్యుపనిషత్తు 96. కృష్ణోపనిషత్తు 97. యాజ్ఞవల్క్యోపనిషత్తు 98. వరాహోపనిషత్తు 99. శాట్యానీయోపనిషత్తు 100. హయగ్రీవోపనిషత్తు 101. దత్తాత్రేయోపనిషత్తు 102. గరుడోపనిషత్తు 103. కలిసంతారణోపనిషత్తు 104. బాల్యుపనిషత్తు 105. సౌభాగ్యలక్ష్మ్యుపనిషత్తు 107. భహ్వృచోపనిషత్తు 108. ముక్తికోపనిషత్తు
|
ఈశ కేన కఠ ప్రశ్న ముండ మాండూక్య తిత్తిరిః ఐతరేయం చ ఛాందోగ్యం బృహదారణ్యకం తథా |
లక్ష్యం | ఆత్మ సాక్షాత్కారము |
గురువుల స్థానం | చాలా ఉన్నత స్థితిలో ఉండేది |
బోధనా పద్ధతులు | శ్రవణం, మననం, నిధిధ్యాస (అనుభవం) |
వర్ణము (కులము అనరాదు) | ద్విజులకు (అనగా బ్రాహ్మణులు, క్షత్రియులు, వైశ్యులు) వేద పఠనమునకు ఆర్హత కల్పించ బడింది. కానీ వేదాంత పఠనమునకు ఎట్టి నిషిద్ధము విధించలేదు. అనగా అన్ని వర్ణములవారు దీన్ని అభ్యసించవచ్చు. |
స్త్రీ విద్య | కొంత మంది స్త్రీ గురువులు గురించిన సమాచారం కలదు |
This article uses material from the Wikipedia తెలుగు article ఉపనిషత్తు, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). అదనంగా సూచించని పక్షంలో పాఠ్యం CC BY-SA 4.0 క్రింద లభ్యం Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki తెలుగు (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.