Tomat

Tomat
Tomat anu gedé
Klasifikasi ilmiah
Karajaan:	Spermatophyta
Divisi:	Magnoliophyta
Kelas:	Magnoliopsida
Ordo:	Solanales
Kulawarga:	Solanaceae
Subfamili:	Asteridae
Génus:	Solanum
Spésiés:	Solanum lycopersicum L.

Ilaharna tomat téh buleud, warnana héjo, lamun asak warnana beureum, aya anu sikian aya anu henteu. Biasana dipaké pikeun nyayur atawa didahar langsung ilaharna buah. Tomat mangrupa salah sahiji buah lokal Indonésia anu loba kandungan vitamin C jeung lycopene.

• Tomat kaasup kana tutuwuhan samusim.
• Miboga watang anu leuleus jeung baseuh.
• Daunna segitilu.
• Kembangna warna konéng.
• Buahna buah buni.
• Héjo nalika ngora kénéh jeung konéng atawa beureum nalika geus kolot.
• Loba sikina.
• Bentukna buleud tur lonjong.
• Bodas atawa krem, kulit siki buluan.

Tomat asalna ti Amerika Selatan, mimitina buah tomat téh kapanggih di Peru, Ekuador jeung Bolivia. Lila kalilaan tomat téh sumebar ka Mexico jeung jadi salah sahiji sumber kadaharan suku Aztec. Lalampahan jalma-jalma ti Eropa anu daratang ka Amerika Utara jeung Amerika Selatan téh alatan mawa éta tomat ka Eropa. Pepelakan ieu dibudidayakeun di Spanyol jeung Italia, saencan diadopsi ku Inggris. Bukti tinulis nu munggaran ngeunaan tomat di Eropa nyaéta taun 1544. Catetan éta téh meunang Pietro Andrea Mattioli anu pakasabana dokter jeung ahli botani Italia. Di Prancis mah tomat téh dingaranan apel cinta atawa pomme d’amour. Dingaranan apel cinta ku sabab tomat dipercaya mampuh nyagerkeun lemah syahwat jeung ningkatkeun jumlah sperma.

Mangpaat tomat sabenerna geus ditalungtik ti baheula, saperti panalungtikan DR. John Cook Bennet ti Wiloughby University, Ohio, persisna bulan Nopember 1834. Numutkeun dokter gizi, Dr. Leane Suniar Manurung, MSc, tomat bisa dikonsumsi ku saha waé ku sabab tomat miboga kandungan vitamin C jeung vitamin A, anu mangpaatna pikeun ningkatkeun kekebalan awak. Numutkeun Léane tomat anu alus pikeun dikonsumsi nyaéta, tomat anu beureum. Tomat miboga kandungan tomatine anu mangpaatna pikeun anti radang, sedengkeun kandungan karoten jeung vitamin C dina tomat mangpaatna pikeun anti oksidan pikeun ngalawan radikal bébas. Salain ti éta aya deui sababaraha mangpaat liana nyaéta :

• Alus pikeun panon

Tomat nu beureum kandungan vitamin C jeung vitamin A lima kali leuwih loba dibandingkeun jeung tomat héjo. Salain ti éta tomat miboga kandungan beta carotene. Ku sabab kitu tomat alus pikeun dikonsumsi ku budak leutik ku lantaran alus pikeun kaséhatan panon.

• Najauhkeun Kangker

''Lycopene'' dina tomat bisa nyingkahan karusakan sél anu ngarojong kangker rahim, kangker prostat pikeun lalaki, kangker beuteung jeung kangker kolorektal.

• Nyéhatkeun Jantung

Hasil panalungtikan Rowett Research Institute di Aberdeen, Skotlandia, yén dina tomat téh kapanggih aya gel warna konéng anu ngabungkus siki tomat. Ku lantaran kitu bisa nyingkahan ngabekuna getih, stroke jeung panyakit jantung. Salain ti éta kandungan kalium jeung vitamin B anu aya dina tomat bakal ngabantu nurunkeun tekanan darah jeung kadar koléstrol.

• Nyéhatkeun Buuk

Dahar tomat unggal poé sacara teratur bisa ngabantu nguatkeun akar buuk, ngajadikeun buuk téh hérang tur kandel.

• Kaséhatan Tulang

Tomat miboga vitamin K jeung kalsium anu alus pikeun nguatkeun tulang jeung huntu.

• Pungsi Pencernaan jeung nafsu dahar

Tomat miboga kandungan uyah mineral anu loba. Uyah mineral téh gunana pikeun ngaluarkeun ciduh. Ciduh ngandung enzim anu diperlukeun pikeun pencernaan. Mineral tina tomat bisa ningkatkeun napsu dahar sedengkeun enzim anu ka luar bisa ngalancarkeun pencernaan.

• Ngarawat Kulit

Asam sitrat anu aya dina tomat bisa ngabersihkeun kulit.

Buah tomat ngandung giji tina 5-10 persén beurat garing euweuh caian jeung 1 persén kulit jeung siki. Lamun tomat digaringkeun, sakitar 50 persen tina beurat garingna anu ngawengku tina gula-gula pereduksi (utamana glukosa jeung fruktosa), sisana asam-asam organik, mineral, pigmen, vitamin, jeung lipid. Tomat bisa digolongkeun sumber vitamin C anu alus ku sabab 100 gram tomat bisa nyumponan 20 persen atawa leuwih tina kabutuhan vitamin C dina sapoé. Vitamin C gunana pikeun kesehatan huntu jeung gusi, nyageurkeun raheut, nyingkahan panyakit Scurvy (skorbut). Salain ti éta, tomat téh sumber vitamin A anu alus ku sabab 100 gram tomat bisa nyumbangkeun sakitar 10-20 persen tina kabutuhan vitamin A sapoéna. Vitamin A diperlukeun pikeun kaséhatan saperti, sistem kekebalan awak, pertumbuhan, jeung reproduksi. Vitamin A jeung C dina tomat miboga peran pikeun antioksidan. Sari buah tomat ngandung vitamin jeung mineral. Tina 100 gram jus tomat aya kalsium 7 mg, fosfor 15 mg, zat besi 0,9 mg, natrium 230 mg, jeung kalium 230 mg. Vitamin anu aya dina 100 gram sari buah tomat nyaéta vitamin A (1.050 IU), vitamin B1 (0,05 mg), vitamin B2 (0,03 mg), jeung vitamin C (16 mg.

Kandungan gizi dina 100 gram tomat nyaéta :

• fosfor 27 gm
• kalium 360 mg
• besi 6 mg
• kalsium 11 mg
• vitamin C 23 mg
• Thiamine 56 mg
• Protein 1 gram
• vitamin A 1000 UI
• vitamin K

Di Indonésia aya sababaraha jenis tomat, dumasar kana ukuran jeung bentuk fisikna  :

1. Kelas 1, tomat ieu ukurana leutik nyaéta 3–4 cm, contona tomat cherry, bentukna rélatif buleud jeung warna kahéjo-héjoan.
2. Kelas 2, tomat ieu ukurana 4–5 cm, tomat ieu biasana tumuwuhna di daratan rendah, bentukna relatif lonjong jeung warnana beureum ngora, contona tomat manis.
3. Kelas 3, tomat ieu ukurana 5–6 cm, tomat ieu biasana osok dibudidayakeun ku warga Indonésia, warnana beureum euceuy.
4. Kelas 4, kelas ieu ogé sok disebut kelas ékstra, di mana ukurana di luhur 6 cm, lobana jenis ieu asalna ti Thailand anu dimekarkeun ku cara hidroponik.

Numutkeun Saptarini (1999), jenis tomat di Indonésia cukup loba, di antarana :

1. Tomat Céri, bentuk buahna laleutik sagedé kaléci. Buahna beureum jeung rasana amis. Jenis ieu alus pikeun ngalengkepan salad. Ayeuna mah osok dipelak ku cara hidroponik.
2. Tomat Biasa, bentuk buahna buleud jeung dempak jeung miboga alur anu jelas di deukeut tangkaina sarta leuwih leuleus. Jenis tomat ieu cocokna di pelak di dataran rendah.
3. Tomat Apel, bentuk buahna buleud, rada teuas saperti buah apel atawa pir. Tomat jenis ieu leuwih cocok di pelak di dataran nu luhur.
4. Tomat Kentang, bentuk buahna buleud, rada teuas jeung gedé.
5. Tomat Galing, tomat ieu disebut galing ku sabab dauna galling jiga beunang ku hama. Bentuk buahna saeutik lonjong, teuas, jeung miboga kulit anu kandel nepi ka tahan pikeun di angkut jarak jauh.
6. Tomat Plum, ku sabab bentukna mirip buah plum. Lonjong jeung kulitna téh ipis jeung daging buahna loba kandungan cai. Tomat jenis ieu biasana osok ditumis, salai ti éta osok jadi bahan dasar saos, sup tomat.
7. Tomat Beef, ukurana paling gedé dibandingkeun tomat anu laina, daging buahna kandel. Tomat jenis ieu leuwih cocok pikeun salad atawa sandwich.
8. Tomat Héjo, Warnana héjo kalayan daging buahna rada teuas. Rasana saeutik rada haseum jeung kandungan caina paling saeutik dibandingkeun tomat nu lain.
9. Tomat Anggur, bentukna hampir sarua jeung buah anggur, leutik jeung buleud. Leuwih leutik dibandingkeun tomat céri atawa tomat plum. Biasana dimangpaatkeun pikeun campuran salad. Ilaharna tomat anggur aya dua warna nyaéta warna beureum jeung konéng.

1. Suhu hawana 23 °C lamun beurang sedengkeun lamun peuting mah 17 °C.
2. Taneuh anu cocog pikeun pepelakan tomat nyaéta taneuh anu liat, tur loba ngandung keusik, humus, gembur, kalayan pH taneuhna 6-7.
3. Tomat cocog dipelakkeun dina tempat anu luhurna 0 - 1.250 m dpl jeung tumuwuh di daratan luhur >750 mdpl.

Nalika Panén

• Panén nu munggaran nalika umur 3 bulan.
• Dipilih anu sakirana geus kolot jeung ulah ngala anu baseuh kénéh, ku sabab moal lila tahana.
• Buah ulah nepi ka murag jeung ulah aya codékana. ku sabab bisa nurunkeun kualitas jeung jadi sumber asupna bibit panyakit.
• Panén dilakukeun sababaraha kali, antara 10-15 kali ngala buah kalayan selang 2-3 poé sakali.
• Ngala tomat bisa isuk-isuk atawa soré.

1. Saos Tomat
2. Salad Tomat Bangkok
3. Sandwich
4. Sambel Tomat
5. Bubur Havermut Tomat
6. Jus Tomat Chacha

1. Pilih tomat anu teu pati beureum sangkan awét diteundeun, iwal ti tomat anu arék dipasak.
2. Lamun arék langsung didahar, pilih tomat anu asak dina tangkalna jeung warna beureumna rata.
3. Pilih tomat anu beuratna sarua jeung gedéna tomat.
4. Pilih tomat anu kulitna lemes pisan.
5. Pilih tomat anu warnana beureum, jeung seger tur kandel nalika dirampa.

Di Australia biasana maké bungkus plastik polyethylen biasa anu bendeulan leuitk di jeronaanu eusina KMNO4. KMNO4 leuwih éféktif dina nyerep ethylen. Tapi balukarna harga tomat téh jadi mahal. Sedengkeun di Indonésia mah aya cara paling gampang, aman tur murah nyaéta tomat-tomat téh ditendeun dina wadah tina awi anu higroskopis nepi ka bisa nyerep H2O jeung di bagian handapna dibéré kapur tohor atawa Ca(OH)2 pikeun ngiket CO2, sarta ditendeun di tempat anu garing jeung iuh nepi ka ethylen bisa diteken. Lamun tomat anu warnana kahéjo-héjoan ditendeun ku cara kieu bisa nahan segerna tomat salila 2 minggu.

•  
  tomat ngeunah
•  
  tomat biasa di beulah dua
•  
  tomat plum ngaruntuy
•  
  tomat ceri
•  
  tomat héjo
•  
  tomat anggur
•  
  tomat beef
•  
  tomat ceri warna konéng