Kamatis
Ti kamatis ket ti makan, masansan a nalabbasit, a berry ti nightshade Solanum lycopersicum, a kadawyan nga ammo a kas ti mula a kamatis.
Nagtaud ti sebbangan iti akinlaud nga Abagatan nga Amerika. T Nahuatl (pagsasao nga Azteca) a balikas iti tomatl ket isu ti nagtaudan ti Espaniol a balikas iti tomate, nga isu met ti nakaalaan ti balikas nga Ingles iti tomato.Daytoy ket naus-usar a kas naimuyongan a makan a mabalin a nagtaud kadagiti indihenio a tattao ti Mehiko. Nasarakan dagiti Espaniol ti kamatis manipud iti pannakaiyammoda iti Azteca idi las-ud ti Kolonisasion ti Espaniol iti Kaamerikaan ken inyegda met iti Europa. Manipud iti dayta, naipayammo ti kamatis kadagiti sabali a parte iti nakolonisado nga Europa a lubong idi las-ud ti maika-16 a siglo.
| Kamatis | |
|---|---|
 | |
| Bunga ti kamatis | |
Taksonomia  | |
| Pagarian: | Plantae |
| Klado: | Tracheophytes |
| Klado: | Angiospermae |
| Klado: | Eudicotidae |
| Klado: | Asterids |
| Urnos: | Solanales |
| Pamilia: | Solanaceae |
| Henero: | Solanum |
| Sebbangan: | S. lycopersicum |
| Dua a nagan | |
| Solanum lycopersicum | |
| Kapada a nagan | |
| Lycopersicon lycopersicum (L.) H. Karst. | |
Makmakan ti kamatis kadagiti nadumaduma a waya, makilaw wenno maluto, kadagiti adu a potahe, pagsawsawan, dagiti ensalada, ken dagiti mainum. Bayat a dagiti kamatis ket dagiti bunga — botaniko a maidasig a kas dagiti berry — kadawyanda a maus-usar a kas ramen a nateng wenno sabali a masida.
Adu a naimulmula dagiti nadumaduma a kita ti kamatis kadagiti kalalainganna a klima iti amin a paset iti lubong, ken dagiti inbernadero ket mangipalubos para iti panagpataud kadagiti kamatis iti amin a paset dagiti tiempo iti tawen. Kadawyan nga dumakkel ti mula a kamatis iti 1–3 metro (3–10 ft) iti katayag. Agkalatkatda nga addaan iti nakapsot nga ungkay nga agdalupakpak ken kadawyan a makasapul iti suporta. Dagiti indeterminado a mula kamatis ket dagiti perenial iti patneng a habitatda, ngem maimuyonganda a kas dagiti tinawen. Ti determinado, wenno bassit a mula, dagiti mula ket tinawen nga agsardeng a dumakkel iti naikeddeng a katayag ken agpataud iti maminsan a dagus nga apit. Agdumaduma ti kadakel ti kamatis segun ti kultibar, nga agraman iti sakup iti 0.5–4 pulgada (1.3–10.2 cm) iti kaakaba.
Dagiti nagibasaran
Adu pay a mabasbasa
- David Gentilcore. Pomodoro! A History of the Tomato in Italy (Columbia University Press, 2010), scholarly history
- Tieman, D; Bliss, P; McIntyre, LM; Blandon-Ubeda, A; Bies, D; Odabasi, AZ; Rodríguez, GR; van der Knaap, E; Taylor, MG; Goulet, C; Mageroy, MH; Snyder, DJ; Colquhoun, T; Moskowitz, H; Clark, DG; Sims, C; Bartoshuk, L; Klee, HJ (5 June 2012). "The Chemical Interactions Underlying Tomato Flavor Preferences". Current Biology. 22 (11): 1035–1039. doi:10.1016/j.cub.2012.04.016. PMID 22633806.
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti datos a mainaig iti Solanum lycopersicum iti Wikispecies
Dagiti midia a mainaig iti Kamatis iti Wiki Commons
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Kamatis, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.