Pagsasao Nga Arabiko: Pagsasao a Semetiko nga adda dagiti kaaduan a bilang ti agsasao
Ti Arabiko (العَرَبِيةُ al-ʻarabiyyah (dengngen) wenno عربي ,عربى ʻarabī (dengngen)) ket ti pagsasao a Klasiko nga Arabiko iti maika-6 a siglo ken dagiti moderno a simmaruno malaksid ti Maltes.
Ti Arabiko ket naisasao kadagiti nalawa nga arko a gumay-at iti tengnga a Daya, Amianan nga Aprika, ken ti Sara ti Aprika. Ti Arabiko ket tagikua ti pamilia ti Apro-Asiatiko.
| Arabiko | |
|---|---|
| العربية/عربي/عربى al-ʿarabiyyah/ʿarabī | |
 al-ʿArabiyyah a naisurat iti Arabiko (Naskh a naisuratan) | |
| Pannakabalikas | see variations |
| Rehion | Kangrunaan kadagiti Arabo nga estado iti Tengnga a Daya ken ti Amianan nga Aprika |
Patubo a mangisasao | Sumurok a 310 a riwriw (2006) |
Apro-Asiatiko
| |
Dagiti alagaden a porma |
|
| Dagiti dialekto |
|
| Alpabeto nga Arabiko, Alpabeto a Siriako (Garshuni) | |
| Opisial a kasasaad | |
Opisial a mangisasao | Ti laeng Moderno a Pagalagadan nga Arabiko — saan nga ania a dagiti maisasao a pagsasao nga Arabiko — a naibatay iti pagsasao iti Qur'an ket isu ti maibigbigan a literario a porma a kas ti opisial a pagsasao iti dagti 26 nga estado, ti maikatlo a kaaduan kalpasan ti Ingles ken Pranses Listaan |
| Nagalagad |  Arhelia: Kangatuan a Konsilo iti Pagsasao nga Arabiko iti Arhelia
 Israel: Akademia iti Pagsasao nga Arabiko iti Israel |
| Kodkodigo ti pagsasao | |
| ISO 639-1 | ar |
| ISO 639-2 | ara |
| ISO 639-3 | ara |
| Glottolog | arab1395 |
| Linguaesperio | 12-AAC |
 Panakaiwarwars iti Arabiko a kas isu laeng ti opisial a pagsasao (berde) ken maysa kadagiti adua nga opisial a pagsasao (asul) | |
Ti literario a pagsasao a tinawtawagan ti Moderno a Pagalagadan nga Arabiko wenno Literario nga Arabiko, ket ti laeng opisial a porma ti Arabiko. Daytoy ket naus-usar kadagiti kaaduan a naisurat a dokumento ken kas pay dagiti pagsasao dagiti pormal nga okasion, kas dagiti lektura ken dagiti panangiwaragawag iti damdamag. Ti Morokano nga Arabiko ket opisial idi iti Morocco iti napaut a panawen, sakbay idi ti pagilian ket timmipon iti Liga ti Arabo.
Ti Arabiko ket ti pagsasao a Sentral a Semitiko, ken asideg a kabagian iti Arameo, Hebreo, Ugaritiko ken Penisio. Ti naiyalagad a naisurat nga Arabiko ket naisalumina iti ken ad-adu a konserbatibo ngem dagiti amin a karuay ti naisasao, ken dagitoy dua ket adda iti estado a makunkuna iti diglosia, ken naus-usar nga agbay para kadagiti nadumaduma nga annong iti kagimongan.
Adda met dagiti naisasao a karuay ket agsinnaranay a saan a maawatan, iti naisurat ken naisasao, ken kas iti nabukel dagiti karuay daytoy ket buklen ti sosiolingnguistiko a pagsasao. Ti kaibuksilanna daytoy iti puro a batayan iti lingguistiko ket mabalin a dagitoy ket maikeddeng a buklen ti ad-adu ngem maysa a pagsasao, ngem dagitoy ket kadawyan a naigrupoda amin a kas maymaysa a pagsasao para iti politikal/wenno relihioso a rasrason (kitaen dita baba). No maikeddeng a dagiti adu a pagsasao, daytoy ket saan a nalawag no manonto dagiti pagsasao, gapu ta dagiti naisasao a karuay ket mangporma ti dialekto a kawar nga awan dagiti nalawag a pagbeddengan. No ti Arabiko ket maikeddeng nga agmaymaysa a pagsasao, daytoy ket mabalin a naisasao babaen dagiti ad-adu ngem 420 a riwriw nga agsasao (patneng ken saan a patneng) iti Arabo a lubong, ken mangaramid daytoy a maysa kadagiti gudua dosena a kaaduan a mangisasao a pagsasao iti lubong. No maikeddeng daytoy nga agsisina a pagsasao, ti kaaduan ti mangisasao a karuay ket mabalin a ti Ehipsio nga Arabiko, nga addaan kadagiti 54 a riwriw a patneng nga agsasao—ken ad-adu pay ngem ti ania man a sabali nga Apro-Asiatiko a pagsasao. Ti Arabiko ket liturhiko a pagsasao dagiti 1.6 a bilion a Muslim. Daytoy ket maysa kadagiti innem nga opisial a pagsasao ti Nagkaykaysa a Pagpagilian.
Ti moderno a naisurat a pagsasao (Moderno a Pagalagadan nga Arabiko) ket naala manipud iti pagsasao ti Koran (ammo a kas ti Klasiko nga Arabiko wenno Koraniko nga Arabiko). Daytoy ket kaaduan a naisursuro kadagiti eskuela, dagiti unibersidad ken naus-usar kadagiti agdumaduma a grado kadagiti lugara pagtrabahuan, govbierno ken ti midia. Dagiti dua a porma a karuay ket naigrupoda a kas Literario nga Arabiko, a daytoy ket ti opisial a pagsasao dagiti 26 nga estado ti liturhiko a pagsasao ti Islam. Ti Moderno a Pagalagadan nga Arabiko ket kaaduan a sumurot kadagiti gramatikal a pagalagadan iti Koraniko nga Arabiko ken agus-usar iti isu met laeng a bokabulario. Nupay kasta, daytoy ket nangikkat kadagiti dadduma a gramatikal a konstruksion ken bokabulario nga awanen iti ania man a kapadana kadagiti naisasao a karuay. Kaaduan ti baro a bokabulario ket naus-usar a mangibaga kadagiti konsepto a rimsua iti kalapasan ti panawen ti Koran, ken naipangpangruna kadagiti moderno a panawen.
Ti Arabiko ket is-isu ti nabati a kameng ti dialekto a grupo ti Taga-ugma nga Amianan nga Arabiano a naibaga iti sakbay dagiti sinuratan ti Islamiko nga Arabiko a napetsaan idi maika-4 a siglo.Ti Arabiko ket naisurat iti alpabeto nga Arabiko, ken daytoy ket maysa nga abjad a sinuratan ken naisurat manipud iti kanawan nga agpakanigid ngem dagiti naisasao a karuay ket sagpaminsan a naisursurat iti ASCII a Latin manipud iti kanigid nga agpakanawan nga awan kadagiti naiyalagad a porma.
Ti Arabiko ket naimpluensiaan dagiti adu a pagsasao iti lawlaw ti lubong iti amin a paset ti pakasaritaan; kaaduan kadagiti naimpluensiaan a pagsasao ket ti Urdu, Persiano, Kurdo, Turko, Somali, Swahili, Bosnio, Kasaho, Bengali, Hindi, Malayo, Indones, Tigrinya, Pashto, Punjabi, Tagalog, Sindhi ken Hausa. Idi las-ud ti Tengnga a Panpanawen, ti Literario nga Arabiko ket isu idi ti kangrunaan a behikulo iti kultura idiay Europa, a naipangpangruna iti siensia, matematika ken pilosopia. Kas resulta, adu kadagiti pagsasao ti Europa ket nangbulodda met kadagiti adu a balikas iti daytoy. Adu kadagiti balikas iti Arabko a taudan ket mabirukan pay kadagiti taga-ugma a pagsasao a kas ti Latin ken Griego. Ti Arabiko nga impluensia, a kangrunaan iti bokabulario, ket makitkita kadagiti sasao a Romanse, a naisangsangayan iti Espaniol, Katalan, Portugues, ken Sisiliano, gapu ti kaasideg dagiti sibilisasion ti Kristiano a Europeano ken Muslim nga Arabo ken ti pagsasao ti Peninsula Iberio a naibagbaga iti Arabiko a kas al-Andalus.
Ti Arabiko ket nangbulod met kadagiti balikas manipud kadagiti adu a pagsasao, a mairaman ti Hebreo, Griego, Persiano ken Siriako kadagiti nasapa a siglo, ti Turko kadagiti mediebal a panawen ken dagiti kontemporaneo nga Europeano a pagsasao kadagiti moderno a panawen, ken kaaduan manipud iti Ingles ken Pranses.
Dagiti nagibasaran
Dagiti akinruar a silpo
Dagiti midia a mainaig iti Pagsasao nga Arabiko iti Wiki Commons
This article uses material from the Wikipedia Ilokano article Pagsasao nga Arabiko, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Ti linaon ket magun-od babaen ti CC BY-SA 4.0 malaksid no adda sabali a naibaga. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Ilokano (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.