କରୋନାରୀ ଧମନୀ ରୋଗ

ଓ ଇସକେମିକ ହାର୍ଟ ଡିଜିଜ ବା ଆଇ.ଏଚ.ଡି., ଆଥେରୋସ୍କ୍ଲେରୋଟିକ ହାର୍ଟ ଡିଜିଜ, ଆଥେରୋସ୍କ୍ଲେରୋଟିକ କାର୍ଡ଼ିଓଭାସ୍କୁଲାର ଡିଜିଜ ଓ ଓ କରୋନାରୀ ହାର୍ଟ ଡିଜିଜ ଯଥାକ୍ରମେ Coronary artery disease ବା CAD, ischemic heart disease ବା IHD), atherosclerotic heart disease, atherosclerotic cardiovascular disease, and coronary heart disease,) ଏକ ରୋଗଦଳ ଯେଉଁଥିରେ ସ୍ଟେବଲ ଆଞ୍ଜିନା, ଅନସ୍ଟେବଲ ଆଞ୍ଜିନା ଓ ହଠାତ୍ କରୋନାରୀ ମୃତ୍ୟୁ ହୁଏ । ଏହି ରୋଗ ହୃଦରକ୍ତନଳୀ ରୋଗ ଦଳର ଏକ ମୂଖ୍ୟ ସଦସ୍ୟ । ଏହି ରୋଗ ହେଲେ ପ୍ରବଳ ଛାତି ଯନ୍ତ୍ରଣା ହୁଏ ଯାହା କାନ୍ଧ, ବାହୁ, ପିଠି, ବେକ ଓ ମୁହଁର ନିମ୍ନ ଭାଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ବ୍ୟାପିପାରେ । ବେଳେ ବେଳେ ଛାତି ଜ୍ୱଳନ ହୁଏ ଯେପରି ଅମ୍ଳ/ଏସିଡିଟି ଥିଲେ ହୁଏ । ସାଧାରଣତଃ ବ୍ୟାୟାମ କଲାବେଳେ ବା ଆବେଗ ଚାପ ଥିଲେ ଏହି ରୋଗ ହୁଏ, ଅଳ୍ପ କେତେକ ମିନିଟ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରହେ ଓ ବିଶ୍ରାମ ନେଲେ ଭଲ ଲାଗେ । ଛୋଟ ଶ୍ୱାସକ୍ରିୟା ହୋଇପାରେ ବା କଦବା କୌଣସି ଲକ୍ଷଣ ନ ଥାଇ ପାରେ । ଏହାର ପ୍ରଥମ ଲକ୍ଷଣ ହୃଦ୍‌ଘାତ ହୋଇପାରେ । ଅନ୍ୟ ଜଟିଳତା ମଧ୍ୟରେ ହୃଦ୍‌ପାତ କିମ୍ବା ଅନିୟମିତ ହୃତ୍ ସ୍ପନ୍ଦନ ହୁଏ ।

କରୋନାରୀ ଧମନୀ ରୋଗ
କରୋନାରୀ ଧମନୀରେ ଆଥେରୋସ୍କ୍ଲେରୋସିସ ଥିବା ଚିତ୍ର ।
ଶ୍ରେଣୀବିଭାଗ ଓ ବାହାର ସ୍ରୋତ
ସ୍ପେଶାଲିଟି	cardiology[*], pediatric cardiac surgery[*]
ଆଇସିଡ଼ି-୧୦	I20.-I25.
ଆଇସିଡ଼ି-୯-ସିଏମ୍	410-414, 429.2
ମେଡ଼ିସିନ-ପ୍ଲସ	007115
ଇ-ମେଡ଼ିସିନ	radio/192
Patient UK	କରୋନାରୀ ଧମନୀ ରୋଗ
MeSH	D003324
[ଉଇକିଡାଟାରେ ବଦଳ କରନ୍ତୁ]

ଏହି ରୋଗର ସଙ୍କଟଦାୟକ ଅବସ୍ଥା‌: ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ, ଧୁମ୍ରପାନ, ଡାଏବେଟିସ ମେଲିଟସ, ବ୍ୟାୟାମ ଅଭାବ, ମୋଟାପଣ, ଦରିଦ୍ର ଖାଦ୍ୟ, ରକ୍ତରେ ଅତ୍ୟଧିକ କୋଲେସ୍ଟେରଲ, ଅଧିକ ମଦ୍ୟପାନ ଇତ୍ୟାଦି । ଅବସାଦ ମଧ୍ୟ ଏହାର ଅନ୍ୟ ସଙ୍କଟଦାୟକ ଅବସ୍ଥା । ଅନ୍ତର୍ନିହିତ କାର୍ଯ୍ୟକାରୀତା ମଧ୍ୟରେ କରୋନାରୀ ଧମନୀରେ ଆଥେରୋସ୍କ୍ଲେରୋସିସ ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ନିଏ । ଏହି ରୋଗ ନିର୍ଣ୍ଣୟ କରିବା ନିମନ୍ତେ ଇସିଜି, କାର୍ଡ଼ିଆକ ସ୍ଟ୍ରେସ ପରୀକ୍ଷା ଓ କରୋନାରୀ ଆଞ୍ଜିଓଗ୍ରାମ ଆବଶ୍ୟକ ହୁଏ ।

ପ୍ରତିଷେଧକ ଭାବେ ସ୍ୱାସ୍ଥ୍ୟପ୍ରଦ ଖାଦ୍ୟ, ନିୟମିତ ବ୍ୟାୟାମ, ସଠିକ ଓଜନ ଓ ଧୂମ୍ରପାନ ନ କରିବା ଉପକାରୀ ସାବ୍ୟସ୍ତ ହୁଏ । ଅନ୍ୟାନ୍ୟ ରୋଗ ଯଥା ଡାଏବେଟିସ, ଉଚ୍ଚ କୋଲେସ୍ଟେରଲ ଓ ଉଚ୍ଚ ରକ୍ତଚାପ ନିମନ୍ତେ ଔଷଧ ସେବନ ଆବଶ୍ୟକ । ଲକ୍ଷଣ ନ ଥାଇ ବା ସ୍ୱଳ୍ପ ସଙ୍କଟଜନ‌କ ଅବସ୍ଥା ଥିଲେ ସ୍କ୍ରିନିଙ୍ଗ ଅନାବଶ୍ୟକ ଅଟେ । ଏହାର ଚିକିତ୍ସା ପ୍ରତିଷେଧ ଭଳି କରିବାକୁ ହୁଏ । ଅଧିକନ୍ତୁ ଅନ୍ୟ ଔଷଧ ଯଥା ଆସ୍ପିରିନ, ବିଟା ବ୍ଲକର, ନାଇଟ୍ରୋଗ୍ଲିସେରିନ ଆବଶ୍ୟକ ଅନୁସାରେ ଦିଆଯାଏ । ସାଙ୍ଘାତିକ ରୋଗରେ ପର୍‌କ୍ୟୁଟାନିଅସ କରୋନାରୀ ଇଣ୍ଟରଭେନସନ (percutaneous coronary intervention ବା PCI) କିମ୍ବା କରୋନାରୀ ବାଇପାସ ଅପରେଶନ (coronary artery bypass surgery ବା CABG) ସାହାଯ୍ୟ ନିଆଯାଏ । ସ୍ଥିତାବସ୍ଥାରେ ଥିବା ରୋଗରେ ପିସିଆଇ ବା ସିଏବିଜି ଅପରେଶନ କଲେ ଆୟୁଷ ବୃଦ୍ଧି ବା ହୃଦ୍‌ଘାତ ସଙ୍କଟ କମିବାର ସୂଚନା ମିଳୁନାହିଁ ।

ସନ ୧୯୯୦ରେ ପୃଥିବୀରେ ମୃତ୍ୟୁର ପ୍ରଥମ କାରଣ ରୂପେ ଏହି ରୋଗର ନାମ ଥିଲା ଓ ୫.୭୪ ନିୟୁତ ମୃତ୍ୟୁ (୧୨ %) ହୋଇଥିଲା ଯାହା ବଢ଼ିଯାଇ ସନ ୨୦୧୩ରେ ୮.୧୪ ନିୟୁତ (୧୬.୮%) ହୋଇଥିଲା । ସିଏଡି ସଙ୍କଟରେ ମୃତ୍ୟୁ ବୟସ ୧୯୮୦ରୁ ୨୦୧୦ ମଧ୍ୟରେ ବିକଶିତ ଦେଶମାନଙ୍କରେ ବଢ଼ିଯାଇଛି । ଯେ କୌଣସି ବୟସରେ ସିଏଡି ସଂଖ୍ୟା ୧୯୯୦ରୁ ୨୦୧୦ ମଧ୍ୟରେ କମିଯାଇଛି । ଆମେରିକାରେ ୬୫ ବର୍ଷ ବୟସ ଉପରେ ୨୦୧୦ ମସିହାରେ ୨୦ % ଲୋକଙ୍କର ସିଏଡି ଥିଲା, ୪୫ରୁ ୬୪ ଭିତରେ ୭ % ଥିଲା ଓ ୧୮ରୁ ୪୫ ଭିତରେ ୧.୩ % ଥିଲା । ପୁରୁଷମାନଙ୍କର ମହିଳାଙ୍କ ଅପେକ୍ଷା ଅଧିକ ରୋଗ ହେଉଛି ।