သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထ
ပုတ်ႉထ ဢၼ်ဝႃႈၼႆႉ ပွင်ႇဝႃႈ ၵေႃႉလုၵ်ႉတိုၼ်ႇမႃး ဢမ်ႇၼၼ် ၵေႃႉဢၼ်လႆႈ ၺၢၼ်ႇႁူႉႁၼ် ၼႆယဝ်ႉ။ ၵေႃႉၽူႈ ဢၼ်တေမႃးပဵၼ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈၼၼ်ႉ ၵိူတ်ႇမႃး မိူဝ်ႈ ၿီႇၸီႇ 623 ၊ မႁႃႇသၵ်ႉၵရၢတ်ႉ 103 ဝၼ်းလိူၼ် 6 မူၼ်းယဝ်ႉ။ ၶိူဝ်းႁိူၼ်းၸဝ်ႈ ပဵၼ်ၵေႃးတမသေ ၸိုဝ်ႈမိူဝ်ႈလဵၵ်ႉ ႁွင်ႉဝႃႈ သိၻ်ထတ်ထၼႆသေ မီးတီႈပွင်ႇဝႃႈ ႁဵတ်းႁႂ်ႈၵၢင်ၸႂ် ၽီသၢင်သတ်းၵူၼ်း တဵမ်ထူၼ်ႈ ၼႆယဝ်ႉ။ ၸဝ်ႈၶုၼ်ၸၢႆးသိၻ်ꩪတ်တ (ၸဝ်ႈသီႇထၢတ်ႈ)ၼႆႉ ပဵၼ်ၶိူဝ်းသၵျ (Shakya သႃႇၵိယ)သေ ပဵၼ်ၸဝ်းၸၼ်ႉသုင်ယဝ်ႉ။ ပေႃႈမၼ်းၸဝ်ႈ ၸိုဝ်ႈဝႃႈ ၸဝ်ႈႁေႃၶမ်း သုတ်ႉထေႃးတၼ (သုၻ်ꩪေႃၻၼ)သေ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၵွၼ်းၸိုင်ႈ မိူင်းၵပိလဝတ်ႉထု (Kapilavastu) မႄႈၸဝ်ႈပဵၼ် ၼၢင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ ပဵၼ်ၶိူဝ်းၵေႃးလိယယဝ်ႉ။ ၼၢင်းသီႇရိမႁႃႇမႃႇယႃႇ ၵႂႃႇၵိူတ်ႇႁၼ်ၼႃႈ ၶုၼ်ၸၢႆးသီႇထၢတ်ႈ တမ်ႈတီႈ သူၼ်ပဝ်းလုမ်ႇပၼီႇ တႂ်ႈတူၼ်ႈပဝ်း တူၼ်ႈၼိုင်ႈၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သူၼ်ပဝ်းၼၼ်ႉ ယၢမ်းလဵဝ် မီးဝႆႉ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းမိူင်းၼီႇပေႃး။
ၽႃႇသႃႇတီႈၵိူဝ်းယမ်လူင် ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ထေႇရဝႃႇတသႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၼႆႉ ပဵၼ်ၽႃႇသႃႇဢၼ်ၸဝ်ႉ လိူဝ်သေပိူၼ်ႈ ဢၼ်ၼိုင်ႈ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ႁူဝ်ၵူၼ်းမီးယူႇ (7000) လၢၼ်ႉလိူဝ်သေ ၸၢဝ်းပုတ်ႉၼႆႉ ႁူဝ်ၵူၼ်း မီးယူႇ (487) လၢၼ်ႉ။ ၼႂ်းၼၼ်ႉ ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇၼႆႉ သဵၼ်ႈႁူဝ်ၵူၼ်းၶဝ် မီးယူႇ (1400) လၢၼ်ႉလႄႈ ၼမ်လိူဝ်သေပိူၼ်ႈ တင်းၵမ်ႇၽႃႇ။ ၵူၼ်းမိူင်းၶႄႇ ဢၼ်ယုမ်ႇယမ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ မီးယူႇ (102)လၢၼ်ႉလိူဝ်သေ ၶဝ်ၼပ်ႉယမ် သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထမႁႃႇယႃႇၼ။ ၵွပ်ႈၼႆ သင်ဝႃႈဢဝ် သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၸိၼ်ႇ၊ မႁႃႇယႃႇၼ လႄႈ ထေႇရဝႃႇတ မႃးႁူမ်ႈၵၼ်ၸိုင် ၵူၼ်းဢၼ်ၼပ်ႉယမ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ မီးယူႇ လၢၼ်ႉပွင်း 487 လိူဝ်သေ လွင်ႈၵိူဝ်းယမ်ၼမ် ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ပဵၼ်မၢႆသီႇ။ ပဵၼ်ၽႃႇသႃႇဢၼ်ယႂ်ႇလူင် ဢၼ်ၽႄႈတိူၼ်း ၽႂ်းၽၢႆ ဢၼ်ၼိုင်ႈ။ ၸၢဝ်းႁိၼ်ႇတူႇ ဢၼ်မီးဝႆႉယူႇ 1,083,800,356 (1000) လၢၼ်ႉလိူဝ်ၼၼ်ႉၵေႃႈ ဢွၼ်ၵၼ် ၼပ်ႉယမ် ၽြႃးၵေႃႈတမယူႇ။ ၶဝ်ယုမ်ႇယမ်ဝႃး ၽြႃးၵေႃးတမၼႆႉ ပဵၼ်ၽြႃးဝိသၼု မၢႆၵဝ်ႈၶဝ်ၼႆသေ ၶဝ်ႁပ်ႉဢဝ် ၶေႃႈသင်ႇသွၼ် ပုတ်ႉထၸဝ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၶဝ်ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ် သိုဝ်ႈၼႃႈတၼ်းတႃ။) သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထလႄႈ ႁိၼ်ႇတူႇၼႆႉ တေလႆႈဝႃႈ ပဵၼ်ၵူၺ်ႈပိုင်ႈငၢမ်ႈ ငၢမ်ႈပိုင်ႈၵူၺ်ႈယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ လွင်ႈဝႃႈ ၽြႃးၵေႃးတမ ပဵၼ်ၽြႃးဝိသၼု မၢႆၵဝ်ႈၼႆၼၼ်ႉ ၸၢဝ်းပုတ်ႉၶဝ် ဢမ်ႇႁပ်ႉၶၢမ်ႇ။ ၵူၼ်းၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇ ၸိူဝ်းၸၢဝ်းႁိၼ်ႇတူႇ လႄႈသင်၊ ၸိူဝ်းဢၼ်ဢမ်ႇယုမ်ႇယမ်သင်ၼၼ်ႉလႄႈသင် ၼႂ်းၶဝ်ၼၼ်ႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ၶဝ်ၼပ်ႉယမ် ၽြႃးၵေႃးတမယဝ်ႉ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ၽြႃးၵေႃးတမၼႆႉ ပဵၼ်ၸဝ်ႈၽူႈ ဢၼ်မီးဢေႃးၸႃႇသေပိူၼ်ႈ၊ ပဵၼ်ၽူႈ ထွတ်ႈမျၢတ်ႈသေပိူၼ်ႈ ၸၼ်ႉသုင်သေပိူၼ်ႈ။ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၼႆႉ ပဵၼ်ၽႃႇသႃႇ ဢၼ်မီးလွင်ႈငမ်းယဵၼ် ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ လိူဝ်သေပိူၼ်ႈ (most peaceful religion) မဵတ်ႉတႃႇၵရုၼႃႇ၊ သီႇလ၊ သမႃႇထိ၊ ပၺ်ၺႃႇ၊ သတ်ႉၸႃႇသီႇပႃး၊ မၢၵ်ႈၵင်ႇပႅတ်ႇပႃး၊ ဢွင်ႇပႅတ်ႇပိူင် ဝိပသ်ႉသၼႃႇ ၵမ်ႇမထၢၼ်း၊ ပိတၵၢတ်ႈသၢမ်ၵွင်၊ ပႃႇရမီႇသိပ်းပိူင်၊ လွင်ႈဝႂၢင်းၶႂၢင်းလႄႈ လွင်ႈယိူၼ်ႉၵၼ်ႈ ၼႂ်းသႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၼႆႉ ၸိုဝ်ႈသဵင်လိုဝ်းလင် ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇလူင်ၼႆႉတႄႉတႄႉ။ ၵၢၼ်ပူင်သွၼ် ၸၼ်ႉလႄႈ လွၵ်းလၢႆး ပၢႆးပၺ်ႇၺႃႇ ပၢၼ်ၽြႃးၼၼ်ႉ ဢဝ်ၸွမ်းပိုၼ်းသေ ၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ် ယဵၼ်ႇငႄႈၵူၼ်းမိူင်း၊ ၽိူမ်ႉထႅမ်ပၼ် ဢၼ်ၵၢင်ၸႂ်ၵူၼ်းမိူင်း ၶႂ်ႈလႆႈၶႂ်ႈပဵၼ်ၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထၼႆႉ မီးလွင်ႈတၢင်းတိုဝ်းၵမ် ဢိၵ်ႇလူၺ်ႈ ၼမ်ႉၵတ်ႉယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈၼႆ ဢၼ်ပုတ်ႉထၸဝ်ႈ ႁေႃးပူင်ဝႆႉ ဝႃႇတမဵတ်ႉတႃႇ+ လွင်ႈယုမ်ႇယမ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ+ လွင်ႈႁူႉႁၼ် မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ+ လွင်ႈဝူၼ်ႉမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ+ တြႃးမၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ+တၢင်းတိုဝ်းၵမ်မၢၼ်ႇမႅၼ်ႈ ၸိူဝ်းၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် ဝႃႇတၸိုဝ်ႈၸႂ်ႈ တႃႇငိမ်းယဵၼ်လႄႈ ပဵၼ်လွင်ႈၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇ၊ ပဵၼ်တီႈၵူၼ်းတင်းၼမ် ၼပ်ႉယမ်ၼမ်လိူဝ်သေပိူၼ်ႈ။
ၽိုၼ်ဢိင်
This article uses material from the Wikipedia လိၵ်ႈတႆး article သႃႇသၼႃႇပုတ်ႉထ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ၸိူဝ်းၶဝ်ႈပႃးဝႆႉၼႆႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈၸႂ်ႉလႆႈ ၵႃႈတီႈ မ်ႂ CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki လိၵ်ႈတႆး (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.