သိူဝ်

သိူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်သတ်းဢၼ်ဢဝ်ၼူမ်းလဵင်ႉလုၵ်ႈ၊ ယူႇသဝ်းၼႂ်းပႃႇ။

ၵူၼ်းႁဝ်း ၵူၺ်းဢွၼ်ၵၼ်ထၢင်ႇဝႃႈ သၢင်ႇသီႈၼႆႉ ႁတ်းႁၢၼ်ၼႃႇၼႆယူႇ။ ၵူၺ်းၵႃႈ ၸိူင်ႉၼင်ႇ သၢင်ႇသီႈႁတ်းႁၢၼ်ၼၼ်ႉ သိူဝ်ၵေႃႈ တေႃႈႁတ်းႁၢၼ်တႄႉတႄႉ။

ပိူင်ၽၢင်

သိူဝ်ၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ယၢဝ်းယူႇမွၵ်ႈ 11 ထတ်း(ပေႇ)သေ ၼမ်ႉၼၵ်းမီးမွၵ်ႈ 330 ၵီႇလူဝ်ႇၵရမ်ႇ (660 ပွၼ်း)။ ငႃးသိူဝ်ၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ယၢဝ်းယူႇမွၵ်ႈ 4 သိၵ်ႈ(inchs) ။ သိူဝ်မၢင်တူဝ် ၸၢင်ႈယၢဝ်းလိူဝ်ၼၼ်ႉယူႇ။ တမ်ႈတီႈ သၽႃႇဝၼႂ်းထိူၼ်ႇၼၼ်ႉ သိူဝ်ၼႆႉ ဢႃႇယုၶဝ် ယူႇသဝ်းလႆႈ မွၵ်ႈ 10 ပီ တေႃႇ 15 ပီ။ ပေႃးဝႃႈ ဢဝ်ၶဝ်မႃးၶင်သေ လဵင်ႉဝႆႉၸိုင် ဢႃႇယုၶဝ် ယူႇထိုင်လႆႈ 20 ပီ လႆႈႁၼ်ၼင်ႇၼႆ။ သၢင်ႇသီႈၼႆႉ ဢုပ်ႉငမ်းဝႆႉ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းထိူၼ်ႇ ဢႃႇၽရၵၼင်ႇၼၼ် သိူဝ်ၵေႃႈ ပဵၼ်တူဝ်ဢၼ် ၵွၼ်းဢုပ်ႉဝႆႉ ၼႂ်းထိူၼ်ႇဢေးသျႃးယဝ်ႉ။ ၵူၼ်းႁဝ်းဢွၼ်ၵၼ်ဝႃႈ "မႅဝ်းပဵၼ်သြႃႇသိူဝ်"ၼႆလႄႈ တေလႆႈဝႃႈ သိူဝ်ၼႆႉ ပဵၼ်ၸၢဝ်းမႅဝ်းၵူၺ်းၼင်ႇၵဝ်ႇ။ ပေႃးဢဝ် မႅဝ်းလႄႈသိူဝ် မႃးတႅၵ်ႈၵၼ်တူၺ်းၸိုင် ၶႂ်ႈလႆႈဝႃႈ မိူၼ်ၵၼ်ၵူႈတီႈ။ ဢၼ်ပိူင်ႈၵၼ် ၵူၺ်းမီး တူဝ်လဵၵ်ႉလႄႈ တူဝ်ယႂ်ႇၵူၺ်း။

သိူဝ်ၼႆႉ ၶူၼ်မၼ်း လိူမ်ႈလီသေဢမ်ႇၵႃး တူဝ်ၶိင်းမၼ်းၵေႃႈ ၶႅမ်ႉလႅပ်ႉၶိုၵ်ႉတွၼ်းဝႆႉ၊ သမ်ႉပဵၼ်တူဝ်ဢၼ်လႅတ်းၽၢႆလႄႈ ၼႂ်းၸၢဝ်းမႅဝ်းၼၼ်ႉ သိူဝ်ၼႆႉ ႁၢင်ႈၶိုၵ်ႉသေပိူၼ်ႈ။ တမ်ႈတီႈ ၼႂ်းၵုၼ်ဢေးသျႃး မီးဝႆႉသိူဝ်ၵူႈမဵဝ်းမဵဝ်းသေတႃႉ ဢၼ်ပိူၼ်ႈႁူႉၸၵ်းၼမ် ဢၼ်ၸိုဝ်ႈသဵင်ယႂ်ႇတႄႉ ပဵၼ်သိူဝ်ပိင်းၵလႃးယဝ်ႉ။ သိူဝ်ဢၼ်ပိူၼ်ႈ ႁူႉၸၵ်းၼမ်ထႅင်ႈမဵဝ်းၼိုင်ႈ သမ်ႉပဵၼ် သိူဝ်မၢၼ်ႇၶျိဝ်းရီးယႃး၊ သိူဝ်ၵေႃႇၵေးသျႃးလႄႈ သိူဝ်ပသျူးၸိူဝ်းၼႆႉ။ ၶူၼ်သိူဝ်ပိင်းၵလႃးၼႆႉ ဢမ်ႇမိူၼ်သိူဝ်တၢင်ႇၸိူဝ်း။ သီၶူၼ်မၼ်း လႅင်လိူင်ဝႆႉသေ ႁူတ်ႈလမ်မၼ်းၵေႃႈ မီးတင်းတူဝ်လႄႈ ႁၢင်ႈလီတႄႉတႄႉ။ ၸွမ်းၼင်ႇ သၽႃႇဝၽၢၼ်ႇပဵၼ်မႃးလႄႈ သိူဝ်လၢႆးၼႆႉ သီမၼ်း မိူၼ်လိၼ် လၢႆးမၼ်း သမ်ႉမိူၼ် တူၼ်ႈယိူဝ်ႈတူၼ်ႈယုမ်းလႄႈ ပေႃးဝႃႈ မၼ်းယူႇဝႆႉၼႂ်းထိူၼ်ႇၼႂ်းယုမ်းၸိုင် ပိူၼ်ႈဢမ်ႇၵိုင်ႉၵၢင်ႈႁူႉဝႃႈ မၼ်းပဵၼ်သိူဝ်။

သတ်းၸိူဝ်းဢၼ်ပႃးၼႂ်း ၸၢဝ်းမႅဝ်းၼႆႉ ၵမ်ႉပႃႈၼမ် ၶဝ်ဢမ်ႇမိုတ်ႈၼမ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ သိူဝ်တႄႉ လၢၵ်ႇလၢႆးဝႆႉပိူင်ၼိုင်ႈ၊ ဢမ်ႇၸႂ်ႈၸိူင်ႉၼၼ်။ သိူဝ်ၼႆႉ လုၺ်းၼမ်ႉ ၵတ်ႉၶႅၼ်ႇတႄႉတႄႉ။ လိူဝ်သေၼၼ်ႉ ပေႃႈၵပ်ႉၵိၼ်းၶိၼ်ၸႂ်မႃးၼႃႇၸိုင် သိူဝ်ၼႆႉ ၶိုၼ်ႈတူၼ်ႈမႆႉၵေႃႈ ၶိုၼ်ႈလႆႈ။ ၶၢဝ်းၵၢင်ၶမ်ႈ ၵၢင်ၶိုၼ်း သၢႆတႃၶဝ် မီးႁႅင်းႁၼ်လႆႈ ၼႂ်းလပ်းသိင်ႇၸိူင်ႉၼင်ႇ မႅဝ်းလႄႈ ၶဝ်လမ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၵေႃႈ ၵႆႉလိုပ်ႇလမ်း ၵၢင်ၶမ်ႈၵၢင်ၶိုၼ်း။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ ႁႃၵိၼ်တူဝ်ထိူၼ်ႇၸိုင် ၶဝ်မေႃ ယူႇပႂ်ႉဝႆႉ သေႃႉဝႆႉသေ ၶူမ်ႇဝႅၼ်ႇၺွပ်းဢဝ် တူဝ်ထိူၼ်ႇ။ ၽွင်းမိူဝ်ႈ လမ်းၺွပ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၼၼ်ႉၵေႃႈ ၶဝ်ႁတ်းႁၢၼ်တႄႉတႄႉသေ ၺႃးသတ်းမဵဝ်းလႂ်သေဢမ်ႇဝႃႈ ၶဝ်တိုၼ်းၺွပ်းၶူပ်းၵိၼ်ယဝ်ႉ။

သိူဝ်ၼႆႉ ယူႇလွၵ်ႇလွၵ်ႇလၢႆလၢႆသေ ဢမ်ႇလႃႈလီႈ ႁဵတ်းတီႈၵူၼ်း။ လွင်ႈဢၼ် တင်ႈၸႂ်တင်ႈၶေႃး ၺွပ်းၵိၼ်ၵူၼ်းၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢမ်ႇလႃႈလီႈႁဵတ်း။ ၵူၺ်းၵႃႈ သိူဝ်ဢၼ်ယၢမ်ႈၵိၼ်ၼိူဝ်ႉၵူၼ်းယဝ်ႉ ၼိုင်ႈပွၵ်ႈၼၼ်တႄႉ ၵူၺ်းၶႂ်ႈႁႃၺွပ်းၵိၼ်ၵူၼ်းၵူၺ်းယဝ်ႉ။ သိူဝ်ဢၼ် ပိုၼ်ႉပႅတ်ႈ ၼိူဝ်ႉတူဝ်သတ်း တၢင်ႇမဵဝ်းသေ ၸပ်းယိၼ်ႉ ၶႂ်ႈၵိၼ် ၼိူဝ်ႉၵူၼ်းမဵဝ်းလဵဝ်ၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ လီၵူဝ်တႄႉတႄႉ။ တီႈၼႂ်းထိူၼ်ႇ မိူင်းဢိၼ်ႇတိယလႄႈ ထိူၼ်ႇမိူင်းမၢၼ်ႈၼၼ်ႉ ၵူၼ်းႁဝ်း ဢွၼ်ၵၼ် ၵူဝ်သိူဝ်တႄႉတႄႉ။ ၵူၼ်းၵိုၵ်းမိူင်း ဢိၼ်ႇတိယၶဝ် ၶႅၼ်းၵူဝ်သိူဝ်ယဝ်ႉ။ ၵွပ်ႈသင်ၼႆၸိုင် ၼိုင်ႈပီၼိုင်ႈပီၼႆႉ ၵူၼ်းဢၼ်လႆႈတၢႆယွၼ်ႉ သိူဝ်ၶူပ်းၼၼ်ႉ မီးယူႇမွၵ်ႈ ႁဵင်ၵေႃႉၼႆယဝ်ႉ။ သိူဝ်ၼုမ်ႇ ဢၼ်တိုၵ်ႉယႂ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ၶဝ်တိုၵ်ႉႁႅင်းၶိုၼ်ႈ ႁႅင်းယႂ်ႇလႄႈ လီၵူဝ်လိူဝ်သေ သိူဝ်ထဝ်ႈၸိူဝ်းၼၼ်ႉလူးၵွၼ်ႇ။

လႃႈထိူၼ်ႇၶဝ် ၵႂႃႇႁႃယိုဝ်းသိူဝ်ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ တေလႆႈဝႃႈ ၶဝ်ၸုၼ်ႉတၢႆၼႆယူႇ။ ၵူၼ်းယိုဝ်းသိူဝ်မၢင်ၸိူဝ်း ၶဝ်ၶီႇၼိူဝ်လင်ၸၢင်ႉသေ ယိုဝ်းသိူဝ် ႁႃလွင်ႈ တေလွတ်ႈၽေး တႃႇတူဝ်ၶဝ်ယူႇ။ မၢင်ၸိူဝ်းတႄႉ ယူႇၼိူဝ်ၶႄႉလၢင်း သုင်သုင်သေ ပႂ်ႉယိုဝ်းသိူဝ်။ တႃႇတေလႆႈယူႇၼိူဝ်လၢင်းသေ ယိုဝ်းသိူဝ်ၼၼ်ႉ ၶဝ်လႆႈဢဝ် ၼိူဝ်ႉဝၢင်းဝႆႉပၼ် တီႈႁိမ်းၶႄႉလၢင်းၶဝ် တီႈၶဝ်တေယိုဝ်းလႆႈၼၼ်ႉ။ ၵူၺ်းၵႃႈ တႃႇတေယိုဝ်းသိူဝ် ဢၼ်ဝႃႈၼၼ်ႉ မၼ်းဢမ်ႇငၢႆႈ။ ၵွပ်ႈသင်ၼႆ သိူဝ်ၼႆႉ ပိၵ်ႉသမ်ႉၶဝ်တူဝ်ယႂ်ႇသေတႃႉ ၶဝ်ဝႅၼ်မဝ်တႄႉတႄႉၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

သိူဝ်ၼႆႉ မိူဝ်ႈၽွင်း ႁႃဢဝ်တူဝ်ထိူၼ်ႇၼၼ်ႉလႄႈသင်၊ မိူဝ်ႈၽွင်းတိုၵ်ႉႁႃ တၢင်းၵိၼ်ယူႇသေ ၵႂႃႇထူပ်းၺႃး ၶဵၼ်လႄႈသင် မၼ်းမေႃ ငိူင်ႉဝႄႈ လႅတ်းၽၢႆတႄႉတႄႉသေ ႁတ်းႁၢၼ်တႄႉတႄ။ ပေႃးဝႃႈ ပဵၼ်တီႈယူႇၼႃႈလိၼ်မၼ်းၸိုင် သိူဝ်ၼႆႉ မၼ်းပဵၼ် မဵဝ်းမၵ်ႉၼိူဝ်ႉလိူတ်ႈ လိူဝ်သေပိူၼ်ႈယူႇ။ သိူဝ်ၼႆႉ ပေႃးဝႃႈ ပိူၼ်ႈတိၺွပ်းၶင်ဝႆႉသေ မၼ်းဢမ်ႇလႆႈယူႇသဝ်း လွတ်ႈလွတ်ႈလႅဝ်းလႅဝ်းၸိုင် မၼ်းတိုၼ်းငွႆးပႂ်ႉႁႃ သုၼ်ႇလီ တႃႇတေဢွၵ်ႇလွတ်ႈယူႇတႃႇသေႇ၊ ၵွပ်ႈၼၼ် တႃႇမၼ်းတေလွတ်ႈၼၼ်ႉ ၸဝ်ႈဢၼ်လဵင်ႉမၼ်းဝႆႉၼၼ်ႉၵေႃႈ မၼ်းၸၢင်ႈၶိုၼ်းၶူပ်းတၢႆပႅတ်ႈယူႇ။ ၵွပ်ႈၼၼ် မိူဝ်ႈၽွင်းၵႂႃႇဢႅဝ်ႇလႄႇ ၼႂ်းသူၼ်သတ်း မိူဝ်ႈၵႂႃႇတူၺ်းသိူဝ်ၼၼ်ႉ ဢမ်ႇၵိုင်ႇလီ ၵႂႃႇယဝ်ႉယွၵ်ႇသိူဝ်ၼႆ တေလႆႈပၼ်သတိၵၼ်ဝႆႉယူႇ။

လိုပ်ႈထိူၼ်ႇ

ၵမ်ႉပႃႈၼမ် သိူဝ်ၼႆႉ ၵႆႉလေႇလိုပ်ႈလမ်းၵိၼ် တူဝ်ထိူၼ်ႇလူင် ဢၼ်မီးၼမ်ႉၼၵ်းမွၵ်ႈ 200 ပွၼ်းၼၼ်ႉယဝ်ႉ။ ၸၢင်ႉလူင် ဢၼ်ယႂ်ႇၼၼ်ႉလႄႈသင် ၸူင်လူင် ဢၼ်တူဝ်ယႂ်ႇယဝ်ႉၼၼ်ႉလႄႈသင် သိူဝ်ဢမ်ႇသူႈၺွပ်းၵိၼ်။

ၽႄႈၸိူဝ်ႉ ၽႄႈလုၵ်ႈ

သိူဝ်မႄႈၼႆႉ ပေႃးၵိူတ်ႇလုၵ်ႈ ၼိုင်ႈမုင်ႉ ၸၢင်ႈမီးလႆႈ 2 တူဝ် တေႃႇထိုင် 5 တူဝ်။ သိူဝ်ဢွၼ်ႇ ဢၼ်တိုၵ်ႉၵိူတ်ႇမႃးၼၼ်ႉ ယူႇသဝ်းၸွမ်းမႄႈမၼ်း တင်းႁိုင်ယူႇ။ မိူဝ်ႈလႆႈ 3 ၶူပ်ႇၼၼ်ႉ မႄႈမၼ်း သွၼ်ပၼ်မၼ်း လၢႆးၺွပ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇ လီလီငၢမ်းငၢမ်းယဝ်ႉ။ ဝၢႆးၼၼ်ႉ ၶဝ်ဢွၵ်ႇၵႂႃႇႁႃ တီႉၺွပ်း တူဝ်ထိူၼ်ၸၢမ်းတူၺ်း ႁင်းၵူၺ်းၶဝ်ယဝ်ႉ။ ၵၢပ်ႈပၢၼ်ယၢမ်းလဵဝ် တမ်ႈတီႈ သူၼ်သတ်းၼၼ်ႉ ၵႆႉလေႇဢဝ် သိူဝ်လႄႈ သၢင်ႇသီႈ ၸၢပ်ႈၵၼ်ယူႇ။ သင်ဝႃႈ ပေႃးမၼ်းပဵၼ်သိူဝ် မႄႈမၼ်းသမ်ႉပဵၼ် သၢင်ႇသီႈပေႃးၼႆၸိုင် လုၵ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ "သိူဝ်သီႈ" ၼႆယဝ်ႉ။ သင်ဝႃႈ ပေႃႈမၼ်း ပဵၼ်သၢင်ႇသီႈ မႄႈမၼ်းသမ်ႉပဵၼ် သိူဝ်ၼႆၸိုင် လုၵ်ႈမၼ်းၼၼ်ႉ ပိူၼ်ႈႁွင်ႉဝႃႈ "သီႈသိူဝ်" ၼႆယဝ်ႉ။

ၵႅတ်ႇၶႄၽေးၶဵၼ်သိူဝ်တေႁၢႆ

ပီ 2010 ၼႆႉ ပေႃးဢဝ်ပၵ်းယဵမ်ႈဝၼ်းၶႄႇဝႃႈ ပဵၼ်ပီသိူဝ်လႄႈ ၸုမ်းၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇ ၵႅတ်ႇၶႄ တူဝ်သတ်းၼႂ်းထိူၼ်ႇၶဝ် လဵပ်ႈႁဵၼ်းႁူႉၵၼ်ဝႃႈ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ သိူဝ်ၵူၺ်းၵိုတ်း မွၵ်ႈ3600 တူဝ်ၵူၺ်းၼႆယဝ်ႉ။ မိူင်းဢၼ်သိူဝ်တိုၵ်ႉမီး ၸိူင်ႉၼင်ႇ ပင်းၵလႃးတဵတ်ႉ၊ ပူႇတၢၼ်ႇ၊ ၶႄႇ၊ ဢိၼ်ႇတိယ၊ ဢိၼ်ႇတူဝ်ႇၼီးသျႃး၊ ၵမ်ႇေပႃးတီးယႃး၊ လၢဝ်း၊ မၢၼ်ႈ၊ ထႆး၊မေလးသျႃး၊ ၼီႇပေႃး၊ ဝႅတ်ႉၼၢမ်းၸိူဝ်းၼႆႉ ဢွၼ်ၵၼ်ၶိုၼ်ႈပၢင်ၵုမ်ယဝ်ႉ။ၸွမ်းၼင်ႇ ၶေႃႈမၢႆတွင်း ၽူႈမီးပၺ်ႇၺႃႇၶဝ် မၢႆတွင်းဝႆႉၼၼ်ႉ မိူဝ်ႈပူၼ်ႉမႃး100 ပီၼၼ်ႉ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ သိူဝ်မီးဝႆႉ မွၵ်ႈၼိုင်ႈသႅၼ်ယူႇသေတ ၼႂ်းပၢၵ်ႇပီၼႆႉ ယွမ်းၵႂႃႇတင်းၼမ်။ ၽူႈလူင်ႉလႅၼ်ႇၶဝ် လၢမ်းဝႆႉဝႃႈ သိူဝ်ၼႆႉ သင်ဝႃႈ ဢမ်ႇၵႅတ်ႇၶႄ ထိင်းသိမ်းသေ ဝႆႉပႅတ်ႈၸိူင်ႉၼင်ႇၼႆၸိုင် ပီၼႃႈပီလိုၼ်းၼႆႉ တေၸၢင်ႈလူႉႁၢႆတၢႆၵႂႃႇထႅင်ႈ မွၵ်ႈ 2022 တူဝ်ၼႆယူႇ။ တမ်ႈတီႈ မိူင်းရသျႃးတႄႉ သိူဝ်သၢႆႇပေးရီးယႃး တေၵိုတ်းယူႇ မွၵ်ႈ 400 တူဝ်။ မိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉတႄႉ လၢမ်းဝႆႉဝႃႈ သိူဝ်တေၵိုတ်းယူႇမွၵ်ႈ 150 တူဝ်။ ၸုမ်းၵႅတ်ႇၶႄတူဝ်ထိူၼ်ႇ ( World Wildlife Fund - WWF) ၶဝ် လဵပ်ႈႁဵၼ်းၸွပ်ႇတူၺ်းတႄႉ ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၼႆႉ ၼႂ်းၶၢဝ်းတၢင်း ၵူႈသိပ်းပီ သိူဝ်ၼႆႉ လႆႈၶၢမ်ႇၶႃႈႁႅမ်တၢႆ ယိုဝ်းတၢႆ မွၵ်ႈ 1000 တူဝ်။ ၼိုင်ႈပီၼိုင်ႈပီၼႆႉ သိူဝ်ႁၢႆၵႂႃႇ မွၵ်ႈ 104 တူဝ် တေႃႇထိုင် 119 တူဝ်ၼႆယဝ်ႉ။သိူဝ်ၼႂ်းၵမ်ႇၽႃႇၶိုင်ႈလိူဝ်လိူဝ်ၼၼ်ႉ မီးတီႈ ဢိၼ်ႇတိယသေ မိူင်းၶႄႇၼႆႉ ပဵၼ်မိူင်းဢၼ်ဢဝ်သိူဝ်သေ ႁဵတ်းပဵၼ်ယႃႈယႃ။ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပဵၼ်ၽိင်ႈထုင်းၵဝ်ႇၵႄႇလႄႈ လူင်ပွင်ၸိုင်ႈၶႄႇၶဝ်ၵေႃႈ ၵုမ်းထိင်းယၢပ်ႇယူႇ။

သိူဝ်ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈ

ၼႂ်းမိူင်းမၢၼ်ႈၼႆႉ သိူဝ်တေၵိုတ်းယူႇမွၵ်ႈ 150 တူဝ်ၵူၺ်းယဝ်ႉ။ တႃႇတေၵဵပ်းဢဝ် သဵၼ်ႈမၢႆသိူဝ်ၸွမ်းၵၢပ်ႈပၢၼ်ၼၼ်ႉ ထၢၼ်ၽွင်းလူင် ၽၢႆႇပႃႇမႆႉၶဝ် တေသိုပ်ႇႁဵတ်းၵႂႃႇယူႇ။ ဢွင်ႈတီႈ ၵႅတ်ႇၶႄသိူဝ် ၼႂ်းမိူင်းၶၢင် တမ်ႈတီႈ ထုင်ႉႁူဝ်ၵွင်းၼၼ်ႉ လႆႈႁူႉဝႃႈ သိူဝ်တေၵိုတ်းယူႇမွၵ်ႈ 50 လိူဝ်ၵူၺ်းၼႆယူႇ။ လွင်ႈဢၼ်တူဝ်သိူဝ် ယူပ်ႈယွမ်းလဵၵ်ႉၵေႇဢေႇမၢင်ၵႂႃႇၼႆႉတႄႉ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ပႃႇထိူၼ်ႇဢမ်ႇမီး၊ ယွၼ်ႉပိူဝ်ႈ ရႃႇသီႇဢုတုဢမ်ႇၽဵင်ႇလႄႈ ယွၼ်ႉလမ်းယိုဝ်းတူဝ်ထိူၼ်ႇၼၼ်ႉယဝ်ႉ။

ၽိုၼ်ဢိင်

မြန်မာ့စွယ်စုံကျမ်း
เสือ[1]
Tiger[2]
CNN သတင်း [3] Archived 2016-03-18 at the Wayback Machine.
ရိုက်တာသတင်း[4]
BBC သတင်း[5]
AFP သတင်း[6]
news-eleven.com[7]

Cites

ထႅမ်းပလဵတ်ႉ:ကြောင်မျိုးရင်းဝင် သတ္တဝါများ

ထႅမ်းပလဵတ်ႉ:Link FA

This article uses material from the Wikipedia လိၵ်ႈတႆး article သိူဝ်, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). ၸိူဝ်းၶဝ်ႈပႃးဝႆႉၼႆႉ မၼ်းတေၸၢင်ႈၸႂ်ႉလႆႈ ၵႃႈတီႈ မ်ႂ CC BY-SA 4.0 Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki လိၵ်ႈတႆး (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.