Mozambik (port.: Moçambique), oficialižikš — Mozambikan Tazovaldkund (port.: República de Moçambique ), om valdkund Päivnouzmpol'žes Afrikas.
Pälidn da kaikiš suremb lidn om Maputu.
Flag | Valdkundznam |
Pälidn | Maputu |
Eläjiden lugu (2018) | 27,233,789 ristitud |
Pind | 801,590 km² |
Kel' | portugalijan |
Valdkundan pämez' | Filipe Njusi |
Päministr | Karluš Agostinjo du Rosariu |
Religii | hristanuskond |
Valüt | mozambikan metikal (MZN) |
Internet-domen | .mz |
Telefonkod | +258 |
Aigvö | UTC+2 |
Vl 1975 kezakun 25. päiväl Mozambik sai ripmatomut Portugalijaspäi.
Valdkundan ezmäižed Konstitucijad (port.: Constituição) oliba olmas vozišpäi 1975 i 1990. Jäl'gmäine koumanz' lugul Konstitucii om vahvištadud vn 2004 21. päiväl tal'vkud, se om väges vn 2007 i 2018 vajehtusidenke.
Mozambik om mavaldkundröunoiš Zimbabvenke päivlaskmas (röunan piduz — 1402 km), Zambijanke (439 km) i Malavinke (1498 km) lodehes, Tanzanijanke pohjoižes (840 km), Esvatininke (108 km) i Suviafrikan Tazovaldkundanke (496 km) suves. Ühthine röunoiden piduz om 4783 km. Valdkundan päivnouzmaižed randad lainištab Indine valdmeri. Randanpird om 2470 kilometrad. Madagaskar sijadase Mozambikan kanalan toižel randal.
Mozambikan pohjoižes om madalid mägid da mägitazangištod, i sodunu tazangišt levineb man suves. Kaikiš korktemb čokkoim om Bing-mägi, 2436 m meren pindan päl. Znamasižed joged oma Zambezi- da Limpopo-jogiden alajoksmused, ned langetas Indižhe valdmerhe Mozambikan territorijas.
Londuseližed pävarad oma kivihil', titan, tantal, boksitad, raudkivend, londuseline gaz da gidroenergii.
Ohjandusen form om unitarine prezidentine tazovaldkund. Valdkundan pämez' om prezident (port.: Presidente da República de Moçambique). Kaik rahvaz valičeb händast. Prezidentan valdatusiden strok om viž vot, om oiktusenke valičemhas tošti. Prezident paneb päministrad (port. Primeiro-ministro) radnikusele.
Üks'kodine parlament om Tazovaldkundan Suim (port.: Assembleia da República). Se mülütab 250 deputatad-ühtnijad. Kaik rahvaz valičeb heid videks vodeks.
Mozambikan järgenduseližed pävaličendad oliba vn 2019 redukun 15. päiväl, valitihe prezidentad i parlamentoiden ühtnijoid. Filipe Njusi sai vägestust (73,46%; vl 2014 — 57,03%) da radab prezidentan kahtenden strokun vs 2015 vilukun 15. päiväspäi. Karluš Agostinjo du Rosariu om päministran radnikusel vs 2015 vilukun 17. päiväspäi.
Kacu kirjutuz: Mozambikan administrativiž-territorialine jagand.
Administrativiž-territorialižikš Mozambik jagase 11 agjaks (provincijaks), alajagadas niid 128 ümbrikoks (port.: distrito). Ümbrikod alajagasoiš postoikš, niid om 405 kaiked valdkundadme.
Mozambikas elädas mozambikalaižed, heišpäi 99,66% oma afrikaiženke augotižlibundanke. Vn 2014 heinkus valdkundan ristitišt oli 24 692 144 eläjad. Kaikiš suremb ristitišt om nügüd'.
Rahvahad: makua — 50%, tsonga — 25%, malavi — 13%, šona — 6%, jao — 3%, toižed rahvahad — 3%.
Kodikel' (2017): makuan kel' — 26,1%, portugalijan kel' — 16,6%, tsongan kel' — 8,6%, njandža — 8,1%, sena — 7,1%, lomve — 7,1%, čuvabu — 4,7%, šonan kelen ndau-pagin — 3,8%, tsva — 3,8%, toižed Mozambikan keled — 11,8%, toižed keled — 0,5%, märhapanendata — 1,8%. Valdkundan ristitišton pol' mahtab pagišta portugalijan kelel.
Uskondan mödhe (2017): protestantad — 32,6%, riman katolikad — 27,2%, islamanuskojad — 18,9%, toižed uskojad — 4,8%, religijatomad — 13,9%, märhapanendata — 2,6%.
Toižed järedad lidnad (enamba 200 tuh. ristituid vl 2012, surembaspäi penembha): Matol, Nampul, Beir, Šimojo, Nakal, Kelimane. Lidnalaižiden pala om 37,1% (2020).
Mozambikan päeksport om alüminii da sen ühthesuladused (30%), maižandusen produktad (12%: tabak, sahar, pähkmed, puvill, fruktad), elektruz (9%); toine eksport — merenproduktad (2%), toižed metallad (2%), mašinad avtoteiden sauvondan täht.
Mozambik Vikiaitas |
Afrikan valdkundad | ||
Alžir | Angol | Benin | Botsvan | Burkina Faso | Burundi | Čad | Džibuti | Efiopii | Egipt1 | Ekvatorialine Gvinei | Eritrei | Esvatini | Gabon | Gambii | Gan | Gvinei | Gvinei-Bisau | Jemen1 | Kabo Verde | Kamerun | Kenii | Keskafrikan Tazovaldkund | Komoran Sared | Kongon Demokratine Tazovaldkund | Kongon Tazovaldkund | Kot d'Ivuar | Lesoto | Liberii | Livii | Madagaskar | Malavi | Mali | Marok | Mavrikii | Mavritanii | Mozambik | Namibii | Niger | Nigerii | Ruand | San Tome da Prinsipi | Seišelan Sared | Senegal | Sjerra Leone | Somali | Sudan | Suviafrikan Tazovaldkund | Suvisudan | Zambii | Zimbabve | Tanzanii | Togo | Tunis | Ugand | ||
1 Om Azijas mugažo. |
This article uses material from the Wikipedia Vepsän article Mozambik, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Südäimišt voib kacta CC BY-SA 4.0, ku ei ole ozutadud nimidä tošt. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Vepsän (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.