თვითმფრინავი

აეროპლანი) — ატმოსფეროში საფრენად განკუთვნილი ჰაერზე მძიმე საფრენი აპარატი, რომელიც ძალოვანი დანადგარის და უძრავი ფრთის დახმარებით ქმნის აეროდინამიურ ამწევ ძალას. განასხვავებენ სამხედრო (საბრძოლო თვითმფრინავები და სპეციალური ავიაციის თვითმფრინავები) და სამოქალაქო თვითმფრინავებს; ხრახნიანს და რეაქტიულს; ბგერამდელს, ზებგერითსა და ჰიპერბგერითს; სახმელეთო და სახომალდო ბაზირების, ჰიდროთვითმფრინავებს და თვითმფრინავ-ამფიბიებს.

თანამედროვე თვითმფრინავები საწყისს იღებენ ძმები რაიტების გამოგონებიდან, რომლებიც ავიაციის საერთაშორისო ფედერაციის მიერ აღიარებულნი არიან სტანდარტების დამდგენებად და რეკორდების დამმყარებელნად ავიაციაში, ხოლო თავად გამოგონება — „პირველ სტაბილურ და კონტროლირებად ჰაერზე მძიმე კვებით აღჭურვილ ფრენად.“ 1905 წელს მათმა შექმნილმა Wright Flyer III-მა შეძლო სრულად კონტროლირებადი, სტაბილური ფრენა დროის მნიშვნელოვანი ხანგრძლივობით. 1906 წელს უკვე აეროპლანის წარმოება ლეგალური გახადეს აშშ-ის პატენტით ნომერი 821,393.

მფრინავი ობიექტების პირველი დასახელება IXX საუკუნეში გაჩნდა. სიტყვა აეროპლანს აქვს ბერძნული წარმომავლობა ἀήρ (აერ), „ჰაერი“ და πλάνος (პლანოს), „ხეტიალი“. ამ ორი ანტიკური ბერძნული სიტყვის შეერთებით გამოდის ἀερόπλανος (აეროპლანოს), რაც „ჰაერში (ცაში) ხეტიალს“ ნიშნავს. ინგლისში, ამერიკის შეერთებულ შტატებში, კანადაში და ასევე მსოფლიოს უმეტეს ქვეყანაში საფრენი აპარატების აღსანიშნავად გამოიყენება ტერმინი „airplane“. ჩანაწერი „airplane“ პირველად 1907 წელს გამოიყენეს.

მზის ენერგიაზე მოუშავე თვითმფრინავები ენერგიას იღებენ ფოტოელემენტისაგან. 2010 წლის 8 ივლისს სოლარ იმპულსის ეკიპაჟი იყო პირველი, ვინც მზის ენერგიაზე მომუშვე თვითმფრინავით ღამით იფრინეს.

 

არის გვერდი თემაზე:

თვითმფრინავი

• აეროპლანის ცენტრი
• Airliners.net
• Aerospaceweb.org
• როგორ მუშობენ აირპლამები – Howstuffworks.com დაარქივებული 2008-12-19 საიტზე Wayback Machine.