Պիրոկլաստիկ Հոսք
Պիրոկլաստիկ հոսք, հրաբխային ժայթքման ժամանակ ձևավորված բարձր ջերմաստիճանի հրաբխային գազերի, մոխրի և ժայռերի բեկորների խառնուրդ, ձևավորված հրաբխային ժայթքման ժամանակ։ Հոսքի արագությունը երբեմն հասնում է 700 կմ/ժ-ի, իսկ գազի ջերմաստիժանը՝ 100-800 °C: Այն բնորոշ է պելեյանին (հրաբուխ Մոն Պելե անունով) և ժայթքումների պլինյան տիպին։
Հիմնավորված կարծիք կա, որ պիրոկլաստիկ հոսքն էր, որը մահվան հիմնական պատճառն էր Հերկուլանումում, Պոմպեում և, հավանաբար, Ստաբիայում՝ 79 թվականին Վեզուվի ժայթքման ժամանակ (դա հաստատվել է հնագիտական պեղումներով)։ 1883 թվականին Կրակատաու հրաբխի ժայթքման ժամանակ պիրոկլաստիկ հոսքի վկայություններ կային։ Նաև Սեն-Պիեր (Մարտինիկ) քաղաքի բնակիչները մահացան պիրոկլաստիկ հոսքից 1902 թվականին Մոն Պելե հրաբխի ժայթքման ժամանակ։
Պիրոկլաստիկ հոսքերը կարող են հաղթահարել ջրի խոչընդոտները։ Մոխրի ծանր զանգվածը անցնում է ջրի տակ, բայց գազով թեթև մասը շարունակում է շարժվել ջրից վեր։ Ջրի հետ շփման ընթացքում հոսքը կորցնում է իր ուժն ու ջերմաստիճանը, բայց նաև վտանգ է ներկայացնում և մեծապես արագանում է։ Նման ձևով անցած ճանապարհից հետո հոսքը կարող է կրկին շարժվել և բարձրանալ ծովի բացարձակ բարձրությունից։
Տերմինի ծագումը
Պիրոկլաստիկ բառը գալիս է հունարեն πῦρ (կրակ) և κλαστός (հատված) բառերից։ Սկզբնապես, Մոն Պելեի ժայթքումից հետո գործածվեց նաև ֆրանսիական nuée ardente (այրվող ամպ) տերմինը։
Առաջացման պատճառները
Պիրոկլաստիկ հոսքերի առաջացման մի քանի պատճառներ կան.
- Ժայթքող սյան կամ լավային շատրվանի կտրուկ անկումը՝ հրաբխի կափույրով ճնշմամբ։ Տիպիկ օրինակ է 79-թվականի Վեզուվի ժայթքումը։
- Ստրատովոլկանի կամ հրաբխային գմբեթի գագաթի փլուզումը։ Դա նաև հանգեցնում է կալդերայի ձևավորմանը։
- Հրաբխի կափույրից դուրս գալու ընթացքում մագմային փրփուր է դուրս գալիս (ինչպես դա պատահում է Մոն Պելեի դեպքում)։
- Ուղղակի պայթյուն, որը ոչնչացնում է հրաբխային կառույցի մի մասը։ Սա պատահել է Սենտ Հելենսի ժամանակ 1980 թվականին։
Ծանոթագրություններ
Արտաքին հղումներ
- Pyroclastic Flows video
 | Վիքիպահեստն ունի նյութեր, որոնք վերաբերում են «Պիրոկլաստիկ հոսք» հոդվածին։ |
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Պիրոկլաստիկ հոսք, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.