Աղավնիներ

Աղավնիներ
Դասակարգում
Ենթատիպ	Ողնաշարավորներ (Vertebrata)
Վերնադաս	Չորքոտանիներ (Tetrapoda)
Դաս	Թռչուններ (Aves)
Ենթադաս	Տիպիկ թռչուններ (Neognathae)
Վերնակարգ	Columbimorphae
Կարգ	Columbiformes
Ընտանիք	Աղավնազգիներ (Columbidae)
Ցեղ	Աղավնիներ (Columba) von Linné, 1758

Թխակապույտ աղավնին տարածված է ամենուրեք, փոքր տատրակը Հայաստանում հայտնվել է 1970 թվականին. տարածված է Արարատյան դաշտում, Շիրակի, Կոտայքի, Սյունիքի մարզերի որոշ բնակավայրերում։ Օղակավոր տատրակը հայտնաբերվել է 1991 թվականին, 1994–95 թվականներին գրանցվել է որպես բնադրող։

Սպիտակ աղավնին համարվում է խաղաղության խորհրդանիշ։

Հայաստանում տարածված է 6 տեսակ՝

• հոբալը,
• անտառային աղավնին,
• սովորական տատրակը,
• թխակապույտ աղավնին,
• օղակավոր տատրակը
• փոքր տատրակը։

Սրանք վայրի աղավնիներ են, բնակվում են անտառներում։ Աչքի են ընկնում լավ զարգացած կտնառքով և մկանային ստամոքսով, ծածկող փետուրների հարուստ ու խիտ աղվափետուրով։

Թխակապույտ աղավնին տարածված է ամենուրեք, փոքր տատրակը Հայաստանում հայտնվել է 1970 թվականին տարածված է Արարատյան դաշտում, Շիրակի, Կոտայքի, Սյունիքի մարզերի որոշ բնակավայրերում։ Օղակավոր տատրակը հայտնաբերվել է 1991 թվականիին, 1994-1995 թվականներին գրանցվել է որպես բնադրող։

Աղավնիները սնվում են հացազգիների հատիկներով, իսկ ձագերը առաջին օրերին՝ մոր կտնառքում արտադրվող թանձր կաթի կամ ջրիկ կաթնաշոռի նման զանգվածով («աղավնու կաթ» կամ «թռչնի կաթ»), որը մարդիկ հիշատակում են միայն հեքիաթներում։

Թևերին երկարությունը՝ 20-27, քաշը՝ 200-650 գ։ Տարածված են Եվրասիայում, Աֆրիկայում և Ամերիկայում։ Առավել տարածված տեսակներից է թխակապույտ աղավնին։

Ինչպես բազմաթիվ թռչուններ, աղավնին նույնպես հայտնի է ճանապարհը ճիշտ գտնելու և նույնիսկ շատ հեռավոր (500 կմ և ավելի) վայրերից տուն վերադառնալու կարողությամբ։ Այդ հատկության շնորհիվ դեռևս Երկրորդ համաշխարհային պատերազմի ժամանակ աղավնիների տնայնացված տեսակներն օգտագործել են տեղեկությունները հեռու տարածություններ փոխանցելու համար Ճապոնիայում անգամ բուծում էին նոր ցեղի աղավնիներ, որոնք, որպես փոստատար, ընդունակ էին թռչել գիշերը՝ թշնամու գնդակից պաշտպանվելու և ցերեկային գիշատիչ թռչունների զոհը դառնալուց խուսափելու համար։

Ընտանի աղավնիները (կա փոստային, գեղազարդիչ, մարզական, մսատու աղավնիների մոտ 150 ցեղ) մարդը բուծել է արհեստական ճանապարհով։ Հայաստանում հնագույն ժամանակներից հայտնի են հատկապես փոստային և մսատու ցեղերի աղավնիները։ Աղավնիները տարբեր գույների և չափերի են, սակայն նման են կառուցվածքով ու ապրելակերպով։ Գերազանց թռչում են և լավ քայլում գետնին։

Սպիտակ աղավնին համարվում է խաղաղության խորհրդանիշ։

Հայտնի է 35 տեսակ.

• Columba albinucha
• Columba albitorques
• Columba argentina
• Columba arquatrix
• Columba bollii
• Columba delegorguei
• Columba elphinstonii
• Columba eversmanni
• Columba guinea
• Columba hodgsonii
• Columba iriditorques
• Columba janthina
• Columba jouyi
• Columba junoniae
• Columba larvata (Aplopelia larvata)
• Columba leucomela
• Columba leuconota
• Columba livia
• Columba malherbii
• Columba oenas
• Columba oliviae
• Columba pallidiceps
• Columba palumboides
• Columba palumbus
• Columba pollenii
• Columba pulchricollis
• Columba punicea
• Columba rupestris
• Columba sjostedti
• Columba thomensis
• Columba torringtonii
• Columba trocaz
• Columba unicincta
• Columba versicolor
• Columba vitiensis