Ախալքալաքի գավառ, վարչաքաղաքական միավոր Ռուսական կայսրության կազմում։ Ձևավորվել է 1874 թվականին՝ Թիֆլիսի նահանգի կազմում։ Գավառի կենտրոնը Ախալքալաք քաղաքն էր։
| |||
Երկիր | Ռուսական կայսրություն | ||
Կարգավիճակ | գավառ | ||
Մտնում է | Թիֆլիսի նահանգ | ||
Ներառում է | 11 համայնք | ||
Վարչկենտրոն | Ախալքալաք | ||
Հիմնական լեզու | Հայերեն, թաթարերեն, , վրացերեն, ռուսերեն | ||
Բնակչություն (1897) | 72709 | ||
Ազգային կազմ | հայեր (72%), կովկասյան թաթարներ (9%), վրացիներ (9%), ռուսներ (7.5%) | ||
Տարածք | 2,696 | ||
Հիմնադրված է | 1874 թ. | ||
Պատմական շրջան(ներ) | Ջավախք (Ախալքալաք, Ասպինձա, Նինոծմինդա) | ||
Ախալքալաքի գավառը հյուսիսից սահմանակցում էր Գորիի, արևմուտքից՝ Ախալցխայի, արևելքից՝ Բորչալուի գավառներին։ Հարավ-արևելքում Երևանի նահանգն էր, իսկ հարավում և հարավ-արևմուտքում Օսմանյան կայսրության սահմանը (1878 թվականից՝ Կարսի մարզ)։
Ներառում է հիմնականում ժամանակակից Սամցխե-Ջավախեթի մարզի հարավը (Ախալքալաք, Ասպինձա, Նինոծմինդա)։
«Ախալքալաք» անվանումը հասնում է ուշ միջնադար։ Վրացերեն թարգմանվում է որպես «նոր քաղաք» (վրաց.՝ ახალი, ախալի՝ նոր, վրաց.՝ ქალაქი, քալաքի՝ քաղաք)։ Պակաս հայտնի չէր նաև հենց հայկական՝ Նոր քաղաք անվանումը։ Թեև քաղաքի տարածքում առաջին բնակավայրերի հիմնումը թվագրվում է 11-րդ դարի, բայց ինքնին անունը ավելի ուշ է թվագրվում։ Վրաց թագավորության անկումից հետո՝ 15-րդ դարում, այդ բնակավայրն ավերվել է և վերականգնվել որպես նոր քաղաք արդեն 16-րդ դարի վերջից։
Ախալքալաքն ու Ախալցխան Ռուսական կայսրությանը միացել էր 1828-29 թվականների ռուս-թուրքական պատերազմի արդյունքում։ Նախկինում դրանք ամբողջությամբ եղել են օսմանահպատակ Իմերեթի թագավորության կազմում։ 1840 թվականին Վրացա-Իմերեթական նահանգի կազմում առանձնանում է Ախալցխայի գավառը՝ ներառելով Ջավախքը։ Վրացա-Իմերեթական նահանգը 1846 թվականին կիսվել էր Թիֆլիսի (1846-1918) և Քութայիսի (1846-1918) նահանգների։ Ախալցխայի գավառը բաժանվել էր Աբասթումանի և Խերթվիսի շրջանների՝ Քութայիսի նահանգի կազմում։ Ախալցխայի գավառը կրկին վերակազմվել միայն 1867 թվականին՝ Քութայիսի նահանգից դուրս գալով։ 1873 թվականին առանձնանում է Ախալքալաքի գավառը։
1918-1920 թվականներին Ախալքալաքի գավառը մտել է Վրաստանի դեմոկրատական հանրապետության մեջ, իսկ խորհրդայնացումից հետո՝ Կարսի պայմանագրով, այն պաշտոնապես տրվել է Վրացական ԽՍՀ-ին։
1897 թվականի մարդահամարի տվյալներով գավառի բնակչությունը 72,709 մարդ էր, որի ճնշող մեծամասնությունը հայեր էին (52539 մարդ), և գրեթե հավասար քանակությամբ, թաթարներ (6572 մարդ), վրացիներ (6448 մարդ), ռուսներ (5453 մարդ) և այլ ազգեր։ Ախալքալաք քաղաքի բնակչությունը 1897 թվականին 5440 մարդ էր, որից 4136-ը հայեր էին, 703-ը՝ ռուսներ։
1921 թվականին Ախալքալաքի գավառը վերջնականապես անցնում է Խորհրդային Վրաստանին, որոնց վրա հետագայում առաջանում են Ախալքալաքի, Ասպինձայի և Նինոծմինդայի շրջանները։
1913 թվականին գավառը բաժանված էր 11 գյուղական համայնքի՝
This article uses material from the Wikipedia Հայերեն article Ախալքալաքի գավառ, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Բովանդակությունը թողարկված է CC BY-SA 4.0 թույլատրագրով, եթե այլ բան նշված չէ։ Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Հայերեն (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.