Eskizofrenia gaixotasun psikologiko larria eta kronikoa da, hau da, behin garatu eta bizitza osorako duguna.
Batzuetan pertsonak errealitatearekin apurketak dituzte, haluzinazioak, delirioak (sinesmen faltsuak) eta abar.
Eskizofrenia | |
---|---|
Deskribapena | |
Mota | psychotic disorder (en) , schizophrenia spectrum disorder (en) eritasuna |
Espezialitatea | Psikiatria Psikologia klinikoa |
Sintoma(k) | Psikosia, cognitive dysfunction (en) , eritasuna Haluzinazioa |
Asoziazio genetikoa | Zerrenda
|
Tratamendua | |
Erabil daitezkeen botikak | armodafinil (en) , olantzapina, ziprasidone (en) , acetophenazine (en) , bexarotene (en) , aripiprazole (en) , tioridazina, flufenazina, loxapine (en) , (±)-molindone (en) , klorpromazina, haloperidol, errisperidona, brexpiprazole (en) , iloperidone (en) , pimozide (en) , (E)-chlorprothixene (en) , erreserpina, (Z)-thiothixene (en) , klozapina, trifluoperazine (en) , clonazepam (en) , Karbamazepina, mesoridazine (en) , paliperidone (en) , iloperidone (en) , (Z)-thiothixene (en) , zotepine (en) , cariprazine (en) , transclopenthixol (en) , perphenazine (en) , (R,R)-asenapine (en) , carphenazine (en) , flupentixol, (RS)-amisulpride (en) , pipotiazine (en) eta levosulpiride (en) |
Identifikatzaileak | |
GNS-10-MK | F20 eta F20.9 |
GNS-9-MK | 295.9, 295.90 eta 295 |
GNS-10 | F20 |
GNS-9 | 295295 |
OMIM | 181500 |
DiseasesDB | 11890 |
MedlinePlus | 000928 |
eMedicine | 000928 |
MeSH | D012559 |
Disease Ontology ID | DOID:5419 |
Eskizofrenia gutxi gorabehera 17 urtetik gora garatzen hasten da.
Sintomak bost taldetan banatzen dira.
Errealitatearen pertzepzio edo adierazpeneko asalduretan oinarritzen den gaitz mental kroniko batzuei dagokion diagnostikoari deritzo. Alegia, gaitz ezberdinak daude diagnostiko berdinari erantzuten diotenak. Bere ageriko sintomen artean desantolaturiko pentsamenduak, eldarnioak, haluzinazioak eta afektibotasun eta hizkuntza arazoak daude. Honen ondorioz ohikoa izaten da motibazioa behar duten portaerak eta helburu bat dutenak ezin mantentzea, gizarteratzeko behar diren gaitasunen gabezi bat eraginez.
Prebalentzia klasikoki %1-0,5 bitartean ezarri bazen ere, azken aldian eztabaidatua izan da datu hau eta zehaztasun gehiagoko proposamenak egin dira. Adibidez, 2002ko bibliografia berrikuste batean %0.55eko prebalentzia proposatu zen edo 2005ean populazioaren %0,7-0,8 bitartean. Hala ere zehaztu beharra dago prebalentzia hauek euren bizitzan zehar behin gutxienez eskizofrenia erasoaldi bat izateko aukerei dagokiela eta ez gaixotasuna era kroniko batean garatzeko probabilitateari.
Lehen sintomak heldutasunaren hasierako faseetan agertu ohi dira populazioaren % 0.4–0.6 inguruan adibidez gizonezkoen %40 eta emakumezkoen %23ari eskizofrenia diagnostikatu zieten 19 urte baino lehenago. Berez genero batean zein bestean prebalentzia berdina den arren gizonezkoetan 20-28 urte artean adierazi ohi da eta emakumezkoetan zerbait beranduago 26-32 urte bitartean. Orokorrean estatu arteko ezberdintasun gutxi ikusi ahal izan dira prebalentzian herrialde batzuen arteko ezberdintasunak frogatu badiren arren.
Gaixotasun multifaktoriala aztertu diren aldagaien artean genetikoak, haurtzaroko ingurumena, neurobiologikoak, psikologikoak eta gizarte egoerak daude. Gaur egun bereziki neurobiologiaren bidea jarraitzen da, besteak beste dopaminaren gehiegizko aktibitatea baitago gaixotasun hau pairatzen duten gaixoen bide mesolinbikoan. Hau dela eta anti-psikotiko gehienak dopaminaren aktibitatea jaitsarazten dute.
Eskizofreniaren irizpide diagnostikoak, funtsean, eta DSM-V jarraituz, hurrengoak dira:
Hala, irizpideetan oinarritutako diagnosia lortu nahi bada, aurrez aipatutako DSM-V eta ICD-11 bezalako eskuliburuak erabiltzea gomendagarria da, arlo honetan duten adierazgarritasuna dela eta.
Narriadura neurokognitiboa eskizofreniaren osagai zentraltzat hartzen da, eta gero eta gehiago ari da ikertzen tratamenduaren jomuga gisa. Batez beste, eskizofrenia pairatzen duten pertsonen narriadura kognitiboa larria edo nahiko larria da, konparatutako gizabanako osasuntsuekin alderatuta, eta eskizofrenia duten ia paziente guztiek narriadura erakusten dute, gaixotasun garatu ez bazuten aurreikus daitekeen mailarekin alderatuta.
Gaitz afektiboak dituzten gaixoekin alderatuta, eskizofreniaren narriadura kognitiboa modu goiztiarragoan agertzen da, larriagoa eta sintoma klinikoekiko independenteagoa da.
Zenbait eskulibururen eskizofreniaren deskribapenak narriadura kognitiboari buruzko zenbait aipamen biltzen dituzten arren, ez diagnostiko-irizpideetan ez eskizofreniaren azpi-tipologian ez da sartzen narriadura kognitiboaren baldintza.
Gai honi buruzko informazio gehiago lor dezakezu Scholian |
This article uses material from the Wikipedia Euskara article Eskizofrenia, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Eduki guztia CC BY-SA 4.0(r)en babespean dago, ez bada kontrakoa esaten. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Euskara (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.