Pau

Yr ynganiad Ocsitaneg ydy [ˈpaw] a'r ynganiad Ffrangeg ydy [ˈpo]. Mae ganddi boblogaeth o 78,732 (1999).

Pau

Math	cymuned, dinas, anheddiad dynol
LL-Q117707514 (oci-whistled)-Univòc64-Pau.wav, LL-Q150 (fra)-Jules78120-Pau.wav, LL-Q35735-Davidgrosclaude-pau.wav
Poblogaeth	77,066
Pennaeth llywodraeth	François Bayrou
Cylchfa amser	UTC+01:00, UTC+2
Gefeilldref/i	Göttingen, Setúbal, Zaragoza, Pistoia, Kofu, Abertawe, Daloa, Xi'an
Daearyddiaeth
Sir	Pyrénées-Atlantiques, Canton Juranson, canton Pau-Centre, canton Pau-Est, canton Pau-Nord, canton Pau-Ouest, canton Pau-Sud, arrondissement Pau
Gwlad	Ocsitania ,  Ffrainc
Arwynebedd	31.51 km²
Uwch y môr	205 metr
Gerllaw	Gave de Pau
Yn ffinio gyda	Buros, Billère, Bizanos, Gelos, Idron, Jurançon, Lons, Montardon, Morlaàs
Cyfesurynnau	43.3008°N 0.37°W
Cod post	64000
Swydd pennaeth   y Llywodraeth	Maer Pau
Pennaeth y Llywodraeth	François Bayrou
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Arwyddair: "Urbis Palladium et Gentis".

Pau oedd prifddinas Béarn o 1464 ymlaen, ond cyn hynny roedd Morlans ac Ortès yn brifddinasoedd y frenhiniaeth, ac doedd dim rôl arbennig gan Pau cyn y 10fed ganrif. Is-iarllaeth oedd Béarn, dan arweiniad ieirll Foish (Foix yn Ffrangeg), a oedd yn annibynnol ar adeg pan oedd teyrnasoedd Ffrainc a Lloegr yn cystadlu dros ardal Aquitaine, gyda chlymbleidio yn newid yn aml. O'r 10fed tan y 12fed ganrif, pentref gyda chastell oedd Pau, math o gastell a gyfeiriwyd ato yn yr hen Ocsitaneg fel "castelnau" (sef castell newydd), "casteth nau" yn nhafodiaeth Gasconeg Ocsitaneg erbyn hyn. "Baile" oedd yn rheoli'r castell, wedi ei benodi gan Ieirll Béarn. Gaston Febus o deulu Foish-Bearn penderfynodd cryfhau yr amddiffynfeydd, ac a dewisodd Pau yn brifddinas wrth iddo ddod i fyw yn y Castell. Roedd y castell wedyn yn gartref i frenhinoedd Nafarroa hyd at yr uno gyda Theyrnas Ffrainc ym 1620.

Nid yw tarddiad yr enw Pau yn eglur. Yn ôl un damcaniaeth, mae'r enw yn cyfeirio at y gweundir yr adeiladwyd Pau arni, ger afon y Gave, a gyfeirwyd ato yn Lladin fel palus, paludis (f) < palud < pau. Yn ôl damcaniaeth arall, daw'r enw o'r Ffrangeg 'palissade' gan gyfeirio at ffensys amddiffynnol.

Mae gan Pau orsaf drenau, gyda gwasanaethau i Baiona a Hendaia, Toulouse, Dax, Bordeaux a Pharis. Ym 1928 agorwyd lein trwy'r Pyreneau i Canfranc yn Sbaen, ond caewyd rhan o'r lein yn dilyn tirlithriad yn 1970. Dim ond o Pau i Bedous mae'r trenau yn rhedeg ar hyn o bryd, ond mae bwriad ail-agor y lein gyfan.

Enw rhwydwaith bysys y dref yw Idelis +, sy'n cael ei redeg gan la Société des transports de l'agglomération paloise, (STAP). Mae lein arbennig y Fébus a lansiwyd yn 2019 yn defnyddio bysiau tanwydd hydrogen.

Lleolir maes awyr Pau-Pyrénées, cod PUF, yn Uzein, 7 km o'r dref.

Mae traffordd yr A64, rhan o'r E80, yn cysylltu Pau gyda Toulouse yn y Dwyrain ac arfordir Gwlad y Basg yn y Gorllewin. Mae traffordd yr A65, rhan o'r E7, yn mynd o gyrion Pau i Langon ger Bordeaux.

• Prifysgol Pau [1]

Sefydliadau sy'n hyrwyddo'r iaith Ocsitaneg:

• Institut Occitan [2]
• Calandretas [3] Archifwyd 2008-07-23 yn y Peiriant Wayback. (coleg Ocsitaneg)
• Hestivoc [4]
• Carnaval Bearnes [5]

•   Cymru - Abertawe (1982)
•   Yr Almaen - Goettingen (1983)
•   Yr Eidal - Pistoia (1975)
•   Portiwgal - Setúbal (1981)
•   Sbaen - Zaragoza (1960)
•   UDA - Mobile, Alabama (1975)
•   Arfordir Ifori - Doela (1983)
•   Japan - Kofu (1977)
•   Tsieina - Xi'iana (1986)

  Eginyn erthygl sydd uchod am Ffrainc. Gallwch helpu Wicipedia drwy ychwanegu ato.