Gwasanaeth Heddlu Gogledd Iwerddon: a gymrodd lle Cwnstablaeth Frenhinol Ulster yn 2001

Mae’n olynydd i Gwnstabliaeth Frenhinol Ulster (yr RUC) ar ôl iddi gael ei diwygio a’i hailenwi yn 2001 ar argymhelliad Adroddiad Patten.

Gwasanaeth Heddlu Gogledd Iwerddon

Enghraifft o'r canlynol	heddlu
Dechrau/Sefydlu	4 Tachwedd 2001
Rhagflaenwyd gan	Cwnstabliaeth Frenhinol Ulster
Prif weithredwr	George Hamilton
Rhagflaenydd	Cwnstabliaeth Frenhinol Ulster
Pencadlys	Belffast
Gwladwriaeth	y Deyrnas Unedig
Gwefan	https://www.psni.police.uk/
Ffeiliau perthnasol ar Gomin Wicimedia

Er bod mwyafrif swyddogion PSNI yn Brotestaniaid Ulster (sy'n dueddol o fod yn Unoliaethwyr ac am aros yn rhan o'r Deyrnas Unedig), nid yw hyn mor amlwg ag yr oedd yn yr RUC oherwydd polisïau gweithredu cadarnhaol.

Roedd yr RUC yn heddlu arfog a chwaraeodd ran allweddol wrth blismona’r gwrthdaro treisgar ('yr Helyntion') o 60au hyd at 90au'r ganrif ddiwethaf. Fel rhan o Gytundeb Gwener y Groglith, cafwyd cytundeb i gyflwyno gwasanaeth heddlu newydd, yn seiliedig i ddechrau ar gorfflu swyddogion yr RUC. Fel rhan o’r diwygio, crëwyd Comisiwn Heddlu Annibynnol ar gyfer Gogledd Iwerddon (Comisiwn Patten) a disodlwyd yr RUC gan y PSNI ar 4 Tachwedd 2001. Yn Neddf yr Heddlu (Gogledd Iwerddon) Deddf 2000 enwyd y gwasanaeth heddlu newydd yn Wasanaeth Heddlu Gogledd Iwerddon (gan ymgorffori Cwnstabliaeth Frenhinol Ulster) a'i fyrhau i 'Wasanaeth Heddlu Gogledd Iwerddon' yn aml.

Mae pob plaid wleidyddol fawr yng Ngogledd Iwerddon bellach yn cefnogi'r PSNI. Ar y dechrau, gwrthododd Sinn Féin, a oedd yn cynrychioli tua chwarter pleidleiswyr Gogledd Iwerddon ar y pryd, gefnogi'r PSNI nes bod argymhellion Comisiwn Patten wedi'u gweithredu'n llawn. Fodd bynnag, fel rhan o Gytundeb St Andrews, cyhoeddodd Sinn Féin ei fod yn derbyn y PSNI yn llawn yn Ionawr 2007.

O’i gymharu â’r 44 heddlu tiriogaethol arall yn y Deyrnas Unedig, y PSNI yw’r trydydd mwyaf o ran nifer y swyddogion (ar ôl y Gwasanaeth Heddlu Metropolitan a Heddlu’r Alban) a’r ail fwyaf o ran yr ardal ddaearyddol mae hi'n gyfrifol amdani, ar ôl Heddlu’r Alban. Mae'r PSNI tua hanner maint y Garda Síochána, Gweriniaeth Iwerddon, o ran niferoedd swyddogion.

Mae SPIN yn cael ei oruchwylio gan bwyllgor materion cartref senedd Gogledd Iwerddon.

Mae yna hefyd Ombwdsmon Heddlu yng Ngogledd Iwerddon sy'n delio â chwynion posibl am y modd y cynhelir ymchwiliadau SPIN. Nuala O'Loan sy'n dal y swydd ar hyn o bryd.

Mae’r Comisiynydd Goruchwylio yn sicrhau bod argymhellion Adroddiad Patten yn cael eu gweithredu mewn ffordd ddealladwy a dibynadwy.

 

Ar hyn o bryd, mae'r PSIN yn gweithredu polisi o wahaniaethu cadarnhaol gyda'r nod o sicrhau bod 50% o'i haelodau yn perthyn i gymuned Gatholig Gogledd Iwerddon, gyda'r nod o wrthdroi'r sefyllfa o anghydbwysedd a ddioddefwyd gan yr RUC, yn ôl argymhellion y Adroddiad Patten. Cynlluniwyd enw a symbolau'r sefydliad i atal y naill neu'r llall o'r ddwy brif gymuned rhag teimlo bod gwahaniaethu yn eu herbyn. Yn 2006, roedd 20% o aelodau SPIN eisoes yn Gatholigion, gwelliant o gymharu ag 8.3% yn yr hen RUC.

Ym mis Medi 2006, cadarnhawyd bod uwch swyddog y Gwasanaeth, Judith Gillespie, wedi cymeradwyo polisi lle defnyddir plant fel ysbiwyr gan gynnwys trosglwyddo gwybodaeth am eu teuluoedd eu hunain (mewn amgylchiadau eithriadol), ond nid am eu rhieni.

Weitzer, Ronald. 1995. Policing Under Fire: Ethnic Conflict and Police-Community Relations in Northern Ireland (Albany, NY: State University of New York Press).

Weitzer, Ronald. 1996. “Police Reform in Northern Ireland,” Police Studies, vol. 19, rhif 2. tt.27-43.

Weitzer, Ronald. 1992. “Northern Ireland's Police Liaison Committees,” Policing and Society, vol.2, rhif 3, tt.233-243.

• Cwnstablaeth Frenhinol Ulster

• A History of Policing in Ireland gwefan Police Service of Northern Ireland
• Bathodyn a baner y PSNI
• Gwefan Ombwdsmo Heddlu Gogledd Iwerddon