Belffast: Dinas yn Iwerddon

Mae dros hanner miliwn o bobol yn byw yn ardal Belffast. Mae'n borthladd ar lannau Afon Lagan lle mae'r afon honno'n llifo i Lough Belffast, ar y ffin rhwng Swydd Antrim a Swydd Down. Mae'n gartref i iard longau Harland and Wolfe ac yn brif ganolfan diwydiannol y dalaith. Ym Melffast ceir prif adeiladau gweinyddiaeth Gogledd Iwerddon, gan gynnwys Neuadd Dinas Belffast (1906) ac Adeilad y Senedd (Stormont) (1932). Rhoddwyd ei siarter i Brifysgol y Frenhines ym 1909.

Belffast

Arwyddair	Pro Tanto Quid Retribuamus?
Math	dinas, dinas fawr, prifddinas, y ddinas fwyaf
Enwyd ar ôl	Afon Farset
De-Belfast.ogg
Poblogaeth	345,006
Cylchfa amser	UTC±00:00
Gefeilldref/i	Bonn, Hefei, Guadalajara
Daearyddiaeth
Sir	Ardal Belffast
Gwlad	Gogledd Iwerddon
Arwynebedd	114.995472 km²
Uwch y môr	3 metr
Cyfesurynnau	54.5964°N 5.93°W
Ffeiliau perthnasol ar Comin
[golygwch ar Wicidata]

Am flynyddoedd roedd yr enw 'Belffast' bron yn gyfystyr â 'Helyntion Gogledd Iwerddon', gyda'r ddinas a'i chymuned wedi'u rhannu ar linellau ethnig a chrefyddol. Lladdwyd rhai cannoedd o bobl ar ei strydoedd rhwng dechrau'r 1970au a'r 1990au.

Cafodd dros 1,600 o bobl eu lladd yn ystod Yr Helyntion, trais gwleidyddol yn y ddinas rhwng 1969 a 2001.

• Adeilad y Senedd
• Arena Odyssey
• Crown Liquor Saloon
• Neuadd Dinas Belffast
• Neuadd Ulster
• Theatr Lyric

• C. S. Lewis (1898-1963), awdur
• Siobhán McKenna (1923–1986), actores
• Frank Carson (g. 1928), comediwr
• Heather Harper (g. 1930), cantores
• James Galway (g. 1939), cerddor
• Van Morrison (g. 1945), canwr
• Gerry Adams (g. 1948), gwleidydd
• Alex Higgins (g. 1949), chwaraewr snwcer
• Syr Kenneth Branagh (g. 1960), actor
• John Stewart Bell, ffisegydd
• George Best, chwaraewr pel-droed, ennilydd Ballon D'or
• Danny Blanchflower, chwaraewr pêl-droed a rheolwr
• Dave Finlay, restlwr
• Jackie Blanchflower chwaraewr pel-droed
• Sir Kenneth Branagh, actor
• Christopher Brunt, chwaraewr pel-droed
• Dame Jocelyn Bell Burnell, astroffisegydd
• Patrick Carlin, derbynnydd Croes Fictoria
• Ciaran Carson, ysgrifenwyr
• Frank Carson, comediwr
• Craig Cathcart, chwaraewr pel-droed
• Shaw Clifton, cadfridog Byddin yr Iachawdwriaeth
• Lord Craigavon, Prif Weinidog Gogledd Iwerddon
• Mal Donaghy, chwaraewr pel-droed
• Jamie Dornan, actor
• Barry Douglas, cerddor
• John Boyd Dunlop, dyfeisiwr
• Jonny Evans, chwaraewr pel-droed
• Corry Evans, chwaraewr pel-droed
• Carl Frampton, paffiwr
• Sir James Galway, cerddor
• Craig Gilroy, chwaraewr rygbi
• Chaim Herzog, cyn-arlywydd Israel
• Alex Higgins, chwaraewr snwcr
• Eamonn Holmes, darlledwr
• Brian Desmond Hurst, cyfarwyddwr ffilm
• Paddy Jackson, chwaraewr rygbi
• Oliver Jeffers, artist
• Dame Rotha Johnston, mentergarwr
• Lord Kelvin, ffisegydd a pheirianydd
• James Joseph Magennis, derbynnyddd Croes Fictoria
• Jim Magilton, chwaraewr pêl-droed a rheolwr
• Paula Malcomson, actores
• Mary McAleese, cyn-arlywydd Iwerddon
• Gerry McAvoy, cerddor
• Tony McCoy, joci rasys ceffylau
• Wayne McCullough, athletwr
• Alan McDonald, chwaraewr pel-droed
• Rory McIlroy, golffiwr
• Sammy McIlroy, chwaraewr pêl-droed a rheolwr
• Gary Moore, gitarydd
• Van Morrison, canwr-cyfansoddwr
• Doc Neeson, canwr-cyfansoddwr
• Dame Mary Peters, athletwr Olympaidd
• Patricia Quinn, actores
• Pat Rice, chwaraewr
• Trevor Ringland, chwaraewr rygbi
• Peter Robinson, gwleidydd
• Mark Ryder, actor
• Jonathan Simms, dioddefwr clefyd Creutzfeldt-Jakob Disease
• David Trimble, gwleidydd
• Gary Wilson, cricedwr
• Roy Walker, cyflwynydd teledu

Mae'r ddinas yn gartref i dîm rygbi Ulster sy'n chwarae yn y Pro14. Maent yn chwarae yn Stadiwm Kingspan.

Lleolir nifer o brif dimau pêl-droed Gogledd Iwerddon a chlybiau hynaf y gamp yn yr holl ynys yn y ddinas. Yn eu mysg mae Cliftonville F.C..