Рим шутлав йĕрки — авалхи Рим империйĕнче усă курнă тăрăмсăр шутлав йĕрки.
Рим цифрисене пирĕн эрăччен 500 çулта этрускăсем йеркелесе усă курнă.
Хисеп | Рим палăртăвĕ |
---|---|
1 | I |
5 | V |
10 | X |
50 | L |
100 | C |
500 | D |
1000 | M |
Шайĕ тайса пынă çем M, D, C, L, X, V, I
Хисеп | Рим палăртăвĕ |
---|---|
0 | çук |
4 | IV (хăш чух IIII) |
8 | VIII |
9 | IX |
31 | XXXI |
46 | XLVI |
99 | XCIX |
666 | DCLXVI (пуре те уйрăмлă цифрăсем, M-сăр пуçне, пĕрин хыççăн тепри — кайăк хисепĕ) |
1989 | MCMLXXXIX |
Пысăк рим цифрисемпе тĕрĕс кăтартас тесен чи малтан пинĕн хисепне, хыççăн çĕрĕнне, кайран вунпӳсен, юлашкинчен, пĕррепе тăххăр хисепĕсене çырмалла.
Тĕслĕх: 1988 хисеп. Пĕр пин M, тăхăр çĕр CM, сакăр вун LXXX, саккăр VIII. Пĕрлештетерсе çырсан: MCMLXXXVIII.
Часах, хисепе текстра палăртас тесе, унăн çийĕн йĕр ӳкернĕ: LXIV. Хăш чухнехи йĕре çӳлте те, аяла та ӳкернĕ: XXXII — тĕслĕхрен, вырăс алçырав тексчĕнче йышăннă евĕр рим цифрисене (типографире тума техника енчен кăткăс). Урăх авторсен çӳлти йĕр цифра паллине 1000 хут ӳстернине пĕлтерет: VM = 5000.
Пысăк хисепсене çырмалли «кĕске меслет», калăпăр, 1999. Ăна сĕнмеççĕ, çапах та кĕскетмелле чухне усă кураççĕ:
Тăваттăна пур çĕрте IV çырма XIX ĕмĕрте çеç тытăннă, унчен IIII паллăпа усă курнă. Çапах та IV евĕр çырнине 1390 çулхи «Forme of Cury» алçырăвĕсенче курма пулать. Сехет циферблачĕ çине йăла йĕркипе «IIII» вырăнне эстетика тĕлĕпе «IV» лартаççĕ,: çакăн евĕр çырни сăнанă чухнехи тепĕр енчи «VIII» цифрине симметриллĕ курăнтăр тесе палăртнă, «IV» пуçхирлĕ çырнине, «IIII» цифрипе танлаштарсан, вулама йывăртарах.
Рим цифрисемпе 1 пуçласа 3999 (MMMCMXCIX) тарин хисепсене çырса кăтартма май пур. Çакăн валли аслăлатнă Рим цифрисене кĕртнĕ.
Юникод стандарчĕ роман цифрисене кăтартмалли символсене U+2160 пуçласа U+2188 çитиччен код пĕлтерĕшĕсен облаçĕнчи Хисеп хормисен пайĕ пек палăртать (акăл. Number Forms),. Тĕслĕхрен, MCMLXXXVIII хисепе ⅯⅭⅯⅬⅩⅩⅩⅧ евĕр кăтартма пулать. Çак диапазона пĕчĕк цифрă та, çаплах пысăк цифрă та 1 пуçласа (Ⅰ е I) 12 (Ⅻ е XII) çитиччен, кĕрет, çав шутра хутăш хисепсем валли комбиниленĕ глифсем (8 (Ⅷ е VIII).
Код | 0 | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | A | B | C | D | E | F |
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Палли | 1 | 2 | 3 | 4 | 5 | 6 | 7 | 8 | 9 | 10 | 11 | 12 | 50 | 100 | 500 | 1 000 |
U+2160 | &x2160; 2160 | &x2161; 2161 | &x2162; 2162 | &x2163; 2163 | &x2164; 2164 | &x2165; 2165 | &x2166; 2166 | &x2167; 2167 | &x2168; 2168 | &x2169; 2169 | &x216A; 216A | &x216B; 216B | &x216C; 216C | &x216D; 216D | &x216E; 216E | &x216F; 216F |
U+2170 | &x2170; 2170 | &x2171; 2171 | &x2172; 2172 | &x2173; 2173 | &x2174; 2174 | &x2175; 2175 | &x2176; 2176 | &x2177; 2177 | &x2178; 2178 | &x2179; 2179 | &x217A; 217A | &x217B; 217B | &x217C; 217C | &x217D; 217D | &x217E; 217E | &x217F; 217F |
Пĕлтерĕш | 1 000 | 5 000 | 10 000 | – | – | 6 | 50 | 50 000 | 100 000 | |||||||
U+2160! U+2180 | &x2180; 2180 | &x2181; 2181 | &x2182; 2182 | Ↄ | ↄ | ↄ | ↄ | ↄ | ↄ |
Вырăс чĕлхинче, чăваш чĕлхинче те рим цифрисемпе çак чухне ус кураççĕ:
This article uses material from the Wikipedia Чăваш article Рим шутлав йĕрки, which is released under the Creative Commons Attribution-ShareAlike 3.0 license ("CC BY-SA 3.0"); additional terms may apply (view authors). Урăххине кăтартман пулсан ку материал CC BY-SA 4.0 лицензипе килĕшӳллĕн сарăлать. Images, videos and audio are available under their respective licenses.
®Wikipedia is a registered trademark of the Wiki Foundation, Inc. Wiki Чăваш (DUHOCTRUNGQUOC.VN) is an independent company and has no affiliation with Wiki Foundation.