Хрэн Звычайны: від раслін

 

Шматгадовая травяністая расліна з тоўстым вераценападобным галінастым карэнішчам. Сцёблы вышынёй да 1 м, прамастойныя, галінастыя. Лісце ў прыкаранёвай разетцы, даўжыня 30—100 см, чаранковае, каля асновы звужанае, ніжняе сцябловае на кароткіх чаранках, рассечанае або перыста-раздзельнае, верхняе — сядзячае, падоўжанае. Кветкі белыя, духмяныя. Плод — стручочак. Насенне звычайна не ўтвараецца, размнажэнне вегетатыўнае.

Багаты мінеральнымі солямі. Карані маюць у сабе 79 мг% натрыю, 579 мг% калію, 119 мг% кальцыю, 35,3 мг% магнію, 2 мг% жалеза, 0,14 мг% медзі, 70 мг% фосфару, 212 мг% серы, 18,8 мг% хлору, да 200 мг% вітаміну С, а таксама фітанцыды.

Пашыраны ў Еўразіі, на тэрыторыі Беларусі трапляецца ўздоўж дарог, на берагах рэк і азёр, каля жылля. Культывуецца.

 

Цёртае карэнішча хрэну ўжываюць як вельмі вострую прыправу да розных страў. Зялёнае лісце ўжываюць пры засольванні агуркоў. Фітанцыды, якімі багатая расліна, засцерагаюць арганізм чалавека ад захворвання.

У культуры — аднагадовыя і двухгадовыя расліны.

Хрэн — холадаўстойлівая расліна, патрабавальная да вільгаці. Аднак на ўчастках з высокім узроўнем грунтавых водаў садзіць яго не трэба. Найбольш прыдатныя супясчаныя і сугліністыя дзярнова-падзолістыя глебы, а таксама чарназёмы і асушаныя тарфянікі. Лепшыя папярэднікі — прапашныя культуры, вырашчаныя на арганічных угнаеннях. Карані, што застаюцца ў зямлі, засмечваюць глебу, таму хрэн вырошчваюць на пазасевазваротных участках. Размнажаюць хрэн каранёвымі чаранкамі гадавога прыросту. Высаджваюць чаранкі рана вясной нахілена пад вуглом 45° на адлегласці 25—30 см, шырыня міжрадкоўяў 70—80 см. Зямлю вакол чаранка шчыльна абціскаюць, пасля чаго ўчастак паліваюць і засыпаюць перагноем.

Убіраюць хрэн позна ўвосень, калі пачынае адміраць лісце, падкопваючы карэнішчы. Бакавое карэнне абразаюць, пакідаюць чаранкі даўжынёй 25—40 см і таўшчынёй 1 см. Захоўваюць у падвалах або прыкопваюць у зямлю.

Для ачысткі ўчастка ад хрэну рэкамендуецца пасля яго высаджваць кармавыя або сталовыя буракі, потым капусту. Пасля капусты неабходна сеяць траву.