Юрацішкі: мястэчка ў Беларусі

Цэнтар сельсавету Іўеўскага раёну Гарадзенскай вобласьці. Насельніцтва на 2018 год — 1303 чалавекі. Знаходзяцца за 16 км на паўночны ўсход ад Іўя, за 4 км ад чыгуначнай станцыі Юрацішкі (лінія Ліда — Маладэчна); аўтамабільныя дарогі на Іўе, Валожын, Ашмяны.

Юрацішкі лац. Juraciški
Сядзіба Радкевічаў
Краіна:	Беларусь
Вобласьць:	Гарадзенская
Раён:	Іўеўскі
Сельсавет:	Юрацішкаўскі
Насельніцтва:	1303 чал. (2018)
Часавы пас:	UTC+3
Тэлефонны код:	+375 1595
Паштовы індэкс:	231350
СААТА:	4229857904
Нумарны знак:	4
Геаграфічныя каардынаты:	54°1′51″ пн. ш. 25°55′40″ у. д. / 54.03083° пн. ш. 25.92778° у. д. / 54.03083; 25.92778 25°55′40″ у. д. / 54.03083° пн. ш. 25.92778° у. д. / 54.03083; 25.92778
Юрацішкі на мапе Беларусі ± Юрацішкі Юрацішкі
Галерэя здымкаў у Вікісховішчы

Юрацішкі — даўняе мястэчка гістарычнай Ашмяншчыны (частка Віленшчыны).

Тапонім Юрацішкі ўтварыўся ад асабістага імя або сугучнага прозьвішча.

Яшчэ этнограф і мовазнаўца Яўхім Карскі зьвяртаў увагу на тое, што ў латыскай Курляндыі, «большасьць беларускіх населеных месцаў заканчваюцца на -ішкі», пазьней у рэчышчы палітыкі летувізацыі падобныя тапонімы на -ішкі азначылі як «гістарычна балтыйскія» і нават «тыпова летувіскія». Тым часам менскі дасьледнік Алёхна Дайліда зазначае, што «ва ўсходнегерманскіх мовах быў пашыраны суфікс -isk-: такім парадкам, так менаваная «лінія Сафарэвіча» (мяжа перавагі паселішчаў з назовамі на -ішкі ў Панямоньні) не абавязкова зьнітаваная з балтамі».

Вялікае Княства Літоўскае

Упершыню Юрацішкі ўпамінаюцца ў пачатку XVІ стагодзьдзя як мястэчка ў Ашмянскім павеце Віленскага ваяводзтва. У розны час маёнтак знаходзіўся ў валоданьні М. Гаштольда, Р. Няміры, Копацяў.

У вайну Маскоўскай дзяржавы з Рэччу Паспалітай маскоўскія захопнікі спалілі Юрацішкі. У Вялікую Паўночную вайну (1700—1721) мястэчка пэўны час займалі швэдзкія войскі.

Пад уладай Расейскай імпэрыі

У выніку трэцяга падзелу Рэчы Паспалітай (1795 год) Юрацішкі апынуліся ў складзе Расейскай імпэрыі, дзе сталі цэнтрам воласьці Ашмянскага павету Віленскай губэрні. Маёнтак знаходзіўся ў валоданьні Касьцялоўскіх, пазьней Радкевічаў. З пабудовай чыгункі Маладэчна — Ліда за 4 км ад Юрацішак адкрылася аднайменная чыгуначная станцыя. На 1866 год у мястэчку было 23 дамы.

За часамі Першай сусьветнай вайны ў 1915 годзе Юрацішкі занялі войскі Нямецкай імпэрыі.

Найноўшы час

25 сакавіка 1918 году згодна з Трэцяй Устаўной граматай Юрацішкі абвяшчаліся часткай Беларускай Народнай Рэспублікі. 1 студзеня 1919 году ў адпаведнасьці з пастановай І зьезду КП(б) Беларусі яны ўвайшлі ў склад Беларускай ССР. Згодна з Рыскай мірнай дамовай 1921 году Юрацішкі апынуліся ў складзе міжваеннай Польскай Рэспублікі, дзе сталі цэнтрам гміны Валожынскага павету Наваградзкага ваяводзтва.

У 1939 годзе Юрацішкі ўвайшлі ў БССР, дзе ў 1940 годзе сталі цэнтрам раёну (з 1944 году — у Маладэчанскай вобласьці). У 1957 годзе паселішча атрымала афіцыйны статус пасёлку гарадзкога тыпу. У 1960 годзе Юрацішкаўскі раён расфармавалі, мястэчка ўвайшло ў склад Іўеўскага раёну Гарадзенскай вобласьці.

• Мястэчка на старых здымках
•  
  Вуліца Трабская. Царква, каля 1900 г.
•  
  Царква, 1915 г.
•  
  Касьцёл, 1937 г.
•  
  Сядзіба Радкевічаў, каля 1915 г.

•  
  Сядзіба, 1931 г.
•  
  Чыгуначная станцыя, 1916 г.
•  
  Станцыя і пошта, 1916 г.
•  
  У мястэчку, 1917 г.

Дэмаграфія

• XIX стагодзьдзе: 1866 год — 197 чал., у тым ліку 100 каталікоў і 97 праваслаўных; 1869 год — 233 чал.
• XX стагодзьдзе: 1909 год — 244 чал.
• XXI стагодзьдзе: 2003 год — 1,7 тыс. чал.; 2006 год — 1,5 тыс. чал.; 2008 год — 1,5 тыс. чал.; 2009 год — 1501 чал. (перапіс); 2016 год — 1341 чал.; 2017 год — 1328 чал.; 2018 год — 1303 чал.

Вуліцы і пляцы

Прадпрыемствы харчовай прамысловасьці.

Славутасьці

• Магілы нямецкіх жаўнераў Першай сусьветнай вайны, каля царквы Сьвятога Мікалая
• Памятны камень на месцы штабу нямецкай дывізіі (1915—1918)
• Сядзіба Радкевічаў (XIX ст.)
• Царква Сьвятога Мікалая (XIX ст.)

Страчаная спадчына

• Касьцёл Перамяненьня Пана (1937)

• Краявіды Юрацішак
•  
  Помнік
•  
  Лядоўня
•  
  Сядзіба
•  
  Камяніца

• Беларуская энцыклапедыя: У 18 т. / Рэдкал.: Г. П. Пашкоў і інш. — Мн.: БелЭн, 2004. — Т. 18. Кн. 1: Дадатак: Шчытнікі — Яя. — 472 с. — ISBN 985-11-0295-4
• Энцыклапедыя гісторыі Беларусі. У 6 т. / Беларус. Энцыкл.; Рэдкал.: Г. П. Пашкоў (гал. рэд.) і інш.; Маст. Э. Э. Жакевіч. — Мн.: БелЭн, 2003. — Т. 6. Кн. 2: Усвея — Яшын. — 616 с. — ISBN 985-11-0276-8
• Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. Tom III: Haag — Kępy. — Warszawa, 1882.

• Юрацішкі , Radzima.org